F_act#11: Οι ηθοποιοί της αντοχής και της απαντοχής

Δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία. Το περιμέναμε όλοι. Από μέρα σε μέρα. Αλλά, όπως και να το κάνουμε, κλειστά θέατρα στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ ξανά. Παρά μόνο για σύντομα διαστήματα σε ακραίες ιστορικές συνθήκες: Ως μέτρο λογοκρισίας επί Δικτατορίας σε “αντισταστιακές” σκηνές και μερικές ημέρες κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Ακόμα και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο και την Κατοχή, οι θίασοι αντέδρασαν ακαριαία, αντικατέστησαν τους ηθοποιούς που κλήθηκαν να πολεμήσουν στο μέτωπο και συνέχισαν να παίζουν.

Τι μας διδάσκει, λοιπόν, η Ιστορία; Πως οι ηθοποιοί και γενικά το θέατρο ως ζωντανός οργανισμός είναι ένας από τους ευρηματικούς, ευπροσάρμοστους και με γρήγορα αντανακλαστικά χώρους εργασίας. Κι αυτό είναι ένα αξίωμα αδιαμφισβήτητο και διαχρονικά κατοχυρωμένο.

‘Ηδη, έχουν αρχίσει ν’ ανεβαίνουν on line “αρχειακές” παραστάσεις σε μια προσπάθεια να συντηρηθεί η σχέση των θεατών με το θέατρο – έστω κι εξ αποστάσεως. Εκτός από το Θέατρο Τέχνης που ξεκινά έναντι χαμηλού αντιτίμου την on demand παρακολούθηση του τρέχοντος ρεπερτορίου – με πρώτη την παράσταση του «’Εντμοντ» σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη – “αναβιώνουν” ηλεκτρονικά και δωρεάν η θρυλική παράσταση του Νίκου Καραθάνου πάνω στο κλασικό του Τομά «Οκτώ γυναίκες»:

η φεστιβαλική εμφάνιση της ομάδας «Πυρ» με την ομηρική «Άφιξις» το καλοκαίρι του 2017

καθώς και το περσινό ντεμπούτο του Θάνου Σαμαρά στο Φεστιβάλ Αθηνών με το «Χρύσιππο» του Δημήτρη Δημητριάδη.

Η οδηγία των αρμόδιων υπουργείων Υγείας και Πολιτισμού κάνει, προς ώρας, λόγο για 15 ημέρες προσωρινής αναστολής της λειτουργίας θεάτρων, κινηματογράφων και χώρων εκδηλώσεων. Μόλις χθες το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε και την διακοπή κάθε είδους δοκιμών, αναγνώσεων προβών στους εποπτευόμενους φορείς παρασταστικών τεχνών.

Στο πλαίσιο αυτής ακολουθίας ακυρώσεων θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως θ’ ακυρωθεί η παραδοσιακή μεγάλη συνέντευξη τύπου παρουσίασης του προγράμματος για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου – η πρώτη για την καλλιτεχνική διευθύντρια Κατερίνα Ευαγγελάτου. Η συνέντευξη είχε προγραμματιστεί για τις 30 Μαρτίου πριν το ξέσπασμα της επιδημίας. Ωστόσο, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα – καθώς η κατάσταση είναι εξαιρετικά δυναμική – εξετάζονται εναλλακτικές ώστε να τηρηθεί η ημερομηνία και να μεταδοθεί η ανακοίνωση με live streaming. Με λίγα λόγια, η τεχνολογία θα σώσει τη μέρα.

Ωστόσο, το θεατρικό και συνολικά πολιτιστικό τοπίο είναι τόσο θολό εξαιτίας της επιδημικής κρίσης – αντανακλώντας φυσικά την διεθνή κοινωνική και οικονομική αναστάτωση – ώστε οι περισσότεροι επικεφαλής θεσμών εκτιμούν πως ακόμα και όταν επέλθει η ύφεση της θα βρεθούν μπροστά στην διαχείριση μιας κατάστασης με χαοτικές, μαύρες τρύπες.

Εξαιτίας της κοροναϊκής υστερίας και της μεγάλης αναστάτωσης που αυτή έχει επιφέρει στο χώρο του θεάτρου πέρασε στα ψιλά μια ακόμα σημαντική διάκριση του Θόδωρου Τερζόπουλου. Ο ‘Ελληνας σκηνοθέτης και διανοούμενος τιμήθηκε την περασμένη Κυριακή με το βραβείο Φίγκαρο στην Αγία Πετρούπολη. Μια διάκριση για τη συνεισφορά του στην παγκόσμια ανάπτυξη της θεατρικής τέχνης. Στο παρελθόν από το θεσμό έχουν τιμηθεί προσωπικότητες της τέχνης όπως ο Ρώσος κινηματογραφιστής Αλεξάντερ Σοκούροφ, η ηθοποιός – έμβλημα της ρωσικής σκηνής ‘Αλλα Ντεμίντοβα, ο αμφιλεγόμενος παραμυθάς των Βαλκανίων Εμίρ Κουστουρίτσα, ο ιδρυτής του Maly Theater στην Αγία Πετρούπολη, Λεβ Ντόντιν. Γιατί υπάρχουν και καλά νέα.

Μικρή ειρωνία: Η τελευταία θεατρική επίσκεψη μας πριν το μέτρο προσωρινής αναστολής της λειτουργίας τους έμελε να είναι στην «Πτέρυγα» στο θέατρο «Χώρος». Με τα απολυμαντικά διαλύματα ως κομμάτι της σκηνογραφίας, Εκτός από την κατά σύμπτωση επικαιρότητα της, η «Πτέρυγα» είναι μια περφόρμανς στο άκρο του ονείρου και του ρεαλισμού για τα τεκταινόμενα και τους πρωταγωνιστές της μαιευτικής κλινικής του «Αλεξάνδρας» που φιλοξενεί περιστατικά δύσκολων κυήσεων. Η δεύτερη μεγάλη σκηνοθεσία της ‘Ελενας Μαυρίδου – εμπνευσμένη από προσωπική της εμπειρία και πραγματικά πρόσωπα – είναι ευαίσθητη, συγκινητική κι έχει μερικές σκηνές ανθολογίας που την βάζουν περήφανα στον, κάπως παραγκωνισμένο τα τελευταία χρόνια, χώρο του σωματικού θεάτρου. Από την παράσταση πέρασαν – επίσης ως επισκέπτες – και τα μέλη της διάσημης ομάδας DV8 που εμφανίστηκαν πριν μερικές εβδομάδες στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Καιρός ήταν. Η Στέγη να βρει τα νέα της πρόσωπα αλλιώς – εκτός από τις απευθείας αναθέσεις. Και ως οργανισμός έρευνας και πειράματος να καλέσει για έρευνα και πείραμα ομάδες και καλλιτέχνες. Δεν θ’ αργήσουμε να δούμε, λοιπόν, πολυμεσικές πρωτότυπες παραστάσεις Ελλήνων δημιουργών που θα στεγαστούν στη Μικρή Σκηνή. Οι αιτήσεις των ενδιαφερόμενων στο πρόγραμμα με τίτλο «Future Now» μπορούν να κατατεθούν μέχρι και τις 10 Απριλίου στο https://www.onassis.org/el/open-calls/future-now.