Χορογραφίες καραντίνας #1: Η Χαρά Κότσαλη φτιάχνει ένα video #μένοντας_σπίτι

Φωτό: Ελίνα Γιουνανλή

Η στρατηγική επιβίωσης του ανθρώπου σε οποιαδήποτε συνθήκη περιορισμού ή κράτησης είναι η δημιουργικότητα, o ελιγμός μπροστά σε αυτό που φαίνεται νεκρό και αμετάκλητο.  Κι ας το σκεφτούμε αυτό για κομμάτια της κοινωνίας ή πληθυσμούς στον κόσμο που ζουν σε καθεστώς καραντίνας καιρό τώρα.

Στη συγκεκριμένη συνθήκη, προσωπικά προσπαθώ να αξιοποιήσω το χρόνο α(ν)εργίας που προέκυψε, ως ελεύθερο χρόνο για παραγωγική τεμπελιά. Νομίζω όμως ότι το βασικό στοίχημα είναι να μη δούμε το διάστημα αυτό μόνο σα μια παρένθεση για ενδοσκόπηση και αυτοβελτίωση. Είναι μια ιδιαίτερη ιστορική στιγμή που χρειάζεται κριτική σκέψη και ανάληψη συλλογικών πρωτοβουλιών.

Μέσα στη συνθήκη αυτή, αναδύεται η αίσθηση μιας αλληλεγγύης και δεν εννοώ εθνικής -μακριά από μας- αλλά ανάμεσα στις μεγάλες παρέες που είναι η ζωή μας. Κι αυτή η αλληλεγγύη μαζί με την διάχυση σωστής ενημέρωσης για το τι πραγματικά συμβαίνει είναι η ουσιαστικότερη πληθυντική δράση που θεωρώ ότι πρέπει να υπηρετήσουμε αυτή τη στιγμή, απέναντι σε μια πραγματικότητα που εκτός από το επιδημιολογικό κομμάτι έχει και τεράστιες πολιτικές διαστάσεις.

Η ασφάλεια του ιδιωτικού χώρου έχει αναχθεί σε υπεραξία. Παράλληλα, #μένουμεσπίτι εμπεριέχει ένα οντολογικό σφαλματάκι. Προϋποθέτει την ύπαρξη σπιτιού με τέσσερις τοίχους, ταβάνι, δωμάτια, ρεύμα και νερό…

Όσο κι αν λέμε πως τώρα «μένουμε σπίτι» λόγω της πανδημίας, έχω την αίσθηση ότι αυτό το σλόγκαν μας υποβάλλεται από πάντα, και άνευ ιού. Η ασφάλεια του ιδιωτικού χώρου έχει αναχθεί σε υπεραξία. Παράλληλα, το χασταγκ μένουμε σπίτι εμπεριέχει ένα οντολογικό σφαλματάκι. Προϋποθέτει την ύπαρξη σπιτιού με τέσσερις τοίχους, ταβάνι, δωμάτια, ρεύμα και νερό. Προφανώς οι στοιβαγμένοι πρόσφυγες στα κέντρα κράτησης, οι άστεγοι, οι κρατούμενοι, οι ηλικιωμένοι του Γηροκομείου Αθηνών και τόσοι άλλοι δεν περιέχονται πουθενά. Ακόμα και η λέξη σπίτι καθαυτή είναι αρκετά σχετική. Δεν ξέρω πώς ακούγεται αυτό σε κάποιον που ζει π.χ. σ’ ένα διαμέρισμα 30τ.μ. χωρίς μπαλκόνι ή σε ανθρώπους για το οποίους το «μένω σπίτι» σημαίνει τρώω ξύλο.

Είναι κι αυτός ο πρώτος πληθυντικός που θολώνει τα υποκείμενα και στρογγυλεύει τις προθέσεις… Μένουμε σπίτι, μένουμε Ευρώπη, κοκ.

Photo credit: Παύλος Κοσμίδης

Μέσα στον περιορισμό που μας επιβάλλεται σε αυτή τη φάση όσες κι όσοι από μας έχουμε πρόσβαση στο ίντερνετ, βιώνουμε ίσως μια ψευδαίσθηση αυτάρκειας και παρουσίας σε ένα χώρο κι εκτός του σπιτιού μας, που μοιάζει συλλογικός. Όλα μπορούν να είναι διάφανα. Τι διαβάζουμε, τι ταινίες βλέπουμε, live αναμεταδόσεις από τα σπίτια μας. Το ίντερνετ λειτουργεί σαν ένα εικονικό κατώφλι που δίνει την αίσθηση ότι περνώντας το είμαστε όλοι σε κοινωνία. Είναι πράγματι ένα πάρα πολύ σημαντικό εργαλείο πληροφόρησης (το μοναδικό θα έλεγα αυτή τη στιγμή) και επικοινωνίας, αλλά χρειάζεται ο καθένας να αποφασίσει πόσα θέλει να εκχωρεί σε αυτή τη σφαίρα που παλινδρομεί αδιόρατα μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού. Και σίγουρα δε μπορεί με τίποτα να υποκαταστήσει τον ενσώματο χαρακτήρα της συνύπαρξης και τον πραγματικό δημόσιο χώρο.

Με αφορμή τον ιο, εργαλειοποιείται από τις πολιτικές ηγεσίες η έννοια της ατομικής υγείας και της ασφάλειας με έναν τρόπο που εγκαθιδρύεται ένας μόνιμος φόβος και παραλύει κάθε λογική και κριτική σκέψη.

Ο δημόσιος χαρακτήρας του χώρου, της υγείας, της παιδείας έχει υπονομευτεί, λοιδορηθεί και τελικά υφαρπαχθεί και οφείλει η κοινωνία να τον διεκδικήσει με λύσσα. Είναι το μόνο που έχουμε. Οι πλατείες, οι δρόμοι, τα παγκάκια, τα βουνά, οι θάλασσες είναι τόποι αναστοχασμού.

Με αφορμή τον ιο, εργαλειοποιείται από τις πολιτικές ηγεσίες η έννοια της ατομικής υγείας και της ασφάλειας με έναν τρόπο που εγκαθιδρύεται ένας μόνιμος φόβος και παραλύει κάθε λογική και κριτική σκέψη. Αλλά, θέλω να ελπίζω πως όταν τελειώσει όλο αυτό δεν θα έχει κερδίσει το νοσηρό αφήγημα που καλλιεργείται: ότι μόνο στα σπίτια μας είμαστε προστατευμένοι, ότι ο απέναντί μας είναι εν δυνάμει κίνδυνος για την υγεία μας και την ασφάλειά μας, ότι βρισκόμαστε μόνιμα σε μία κατάσταση εξαίρεσης ή κρίσης.

Συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό μου είναι καταφέρνω κάθε μέρα να διαβάζω έστω και λίγο και να «χαζεύω» έναν ανοιχτό ορίζοντα, έξω από το παράθυρο.

Η προσωπική έρευνα και μελέτη είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στην καλλιτεχνική πρακτική της καθεμίας και του καθενός. Για να εμβαθύνει όμως η έρευνα, ή να γίνει πιο αποτελεσματική η προπόνησή χρειάζεται να της μοιραστείς με άλλα μυαλά και άλλα σώματα. Τώρα διεκόπησαν τα μαθήματα, διεκόπησαν οι πρόβες, ακυρώθηκαν παραστάσεις. Όλες κι όλοι είμαι σίγουρη ότι έχουμε βρει τρόπους, ο καθένας στο μέτρο των δυνατοτήτων της ζωής του να συντηρεί τη σχέση με το αντικείμενό του ενεργή. Διαδικτυακά μαθήματα, συναντήσεις skype αντί προβών, παραστάσεις online κοκ. Αν μη τι άλλο σε αυτό τον χρόνο που μας διατέθηκε έτσι βίαια, προσωπικά συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό μου είναι καταφέρνω κάθε μέρα να διαβάζω έστω και λίγο και να «χαζεύω» έναν ανοιχτό ορίζοντα, έξω από το παράθυρο.

Η κυβέρνηση έχει αφήσει τους καλλιτέχνες εκτεθειμένους σ’ αυτή τη συνθήκη και παρά τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν είμαι ιδιαίτερα δύσπιστη ως προς την πραγματική βοήθεια που τελικά θα προσφέρουν

Ωστόσο, ο χορός είναι κατά βάση ένα ομαδικό σπορ. Η έγνοια των περισσοτέρων μας είναι με ποιο τρόπο θα περισωθεί κάτι από τα τόσα πρότζεκτ που έτρεχαν και με ποιο τρόπο οι καλλιτέχνες θα μπορέσουν να επιβιώσουν οικονομικά από όλο αυτό, όπως προφανώς και πολλοί άλλοι επαγγελματικοί κλάδοι. Και μιας και μου δίνεται αυτό το βήμα, οφείλω να πω κι εγώ πόσο εκτεθειμένους έχει αφήσει η κυβέρνηση τους καλλιτέχνες σε αυτή τη συνθήκη.

Δε μπορώ να μη μεταφέρω την οργή που μου γεννά η κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση που πολεμά τη δημόσια και δωρεάν υγεία, δεν αγαπά την τέχνη, θρέφει την ξενοφοβία, γεμίζει τις οθόνες με κατευθυνόμενη και ψευδή ενημέρωση και στο τέλος κάνει και το σταυρό της.

Σε αντίθεση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τη στήριξη των καλλιτεχνών που πλήττονται από το κλείσιμο των θεάτρων, των χώρων συναυλιών, των φεστιβάλ που ακυρώνονται εντός κι εκτός Ελλάδας. Σήμερα μόλις το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε κάποια μέτρα για τον καλλιτεχνικό χώρο, αλλά οφείλω να ομολογήσω ότι είμαι ιδιαίτερα δύσπιστη ως προς την πραγματική βοήθεια που τελικά θα προσφέρουν.

Πρέπει κανείς να παραμερίζει τον επικοινωνιακό θόρυβο που κάνουν τέτοιες κινήσεις και να μελετά προσεχτικά τα ψιλά γράμματα. Κι όχι εξαιτίας κάποιας παθολογικής καχυποψίας, αλλά επειδή έτσι μας έχουν μάθει. Μακάρι να διαψευστεί αυτή η δυσπιστία, αλλά δείτε και τι γίνεται με τις τόσο προβεβλημένες προσλήψεις γιατρών ή τι εννοούσε το Υπουργείο Υγείας με τον όρο «επίταξη» για τις ιδιωτικές κλινικές. Δε μπορώ να μη μεταφέρω την οργή που μου γεννά η κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση που πολεμά τη δημόσια και δωρεάν υγεία, τη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση, δεν αγαπά την τέχνη, θρέφει την ξενοφοβία, γεμίζει τις οθόνες με κατευθυνόμενη και ψευδή ενημέρωση και στο τέλος κάνει και το σταυρό της. Αλλά όπως έλεγε πολύ απλά και μια φίλη, σε αυτό τον κόσμο υπάρχουν οι καλοί και οι κακοί. Στο τέλος πάντα οι καλοί εξαφανίζουν τους κακούς. Αλλιώς δεν είναι το τέλος.