Χορογραφίες καραντίνας #2: Ο Κωνσταντίνος Παπανικολάου φτιάχνει ένα video #μένοντας_σπίτι

Ο Κωνσταντίνος Παπανικολάου γεννήθηκε και σπούδασε χορό στη Θεσσαλονίκη. Στην Ελλάδα έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τους χορογράφους Πατρίσια Απέργη, Μαριέλα Νέστορα και Τζένη Αργυρίου. Στο εξωτερικό έχει λάβει μέρος στις biennale του Μονάχου, της Λυών,του Μπέρμιγχαμ καθώς και στο κέντρο Pompidou, Palais de Tokyo, στο Hellerau, στο the Place, Mercat des Flors κλπ. Απόφοιτος του τμήματος χορού στο Paris XIII, τα τελευταία πέντε χρονιά ζει και εργάζεται στο Παρίσι.

φωτο: Νίκος Πανταζάρας

Η δουλειά του χορευτή είναι από τη φύση της αναστοχαστική, οπότε προς το παρόν αισθάνομαι ότι η αλλαγή, από την πλευρά της δημιουργίας, δεν είναι δραματική. Μέχρι στιγμής, τουλάχιστον. Εδώ βέβαια έγκειται και στην κρίση του καθενός το πώς ερμηνεύει το #μένουμεσπίτι.

Το μεγάλο πρόβλημα, προφανώς, είναι ότι ως εργαζόμενοι στο χώρο του χορού, εν μέσω πανδημίας, ερχόμαστε σε ακόμα πιο ευάλωτη κατάσταση. Πολλοί από εμάς μένουμε στη μέση της σεζόν, αφού τελικά δε θα συμμετέχουμε στις προγραμματισμένες παραγωγές που τώρα πια έχουν ακυρωθεί, παρ’ όλη τη συμμετοχή μας σε απλήρωτες πρόβες το προηγούμενο διάστημα. Επίσης έχουν διακοπεί οι διδασκαλίες. Ένας μεγάλος αριθμός άνεργων συναδέλφων άλλωστε, δεν εμπίπτουν στα μέτρα που εξαγγέλθηκαν. Οπότε συνειδητοποιεί κανείς πως αυτά τα μέτρα «ανακούφισης» (βλ. έκτακτο επίδομα 800 ευρώ ή μέτρα ενίσχυσης ΥΠΠΟΑ) αφορούν την μειοψηφία των εργαζόμενων καλλιτεχνών.

Σήμερα, παραμένει κυρίαρχη η αντίληψη ότι εφόσον όλα φιλτράρονται μέσα από μία ατομική-και άρα μοναδική- ματιά, τα πάντα εμπίπτουν στην «ατομική ευθύνη».

Η αλήθεια είναι πως η πανδημία, διόγκωσε τα ήδη πολλαπλά προβλήματα του χώρου μας. Αδήλωτη και ανασφάλιστη εργασία, ανυπαρξία υποχρεωτικής Συλλογικής Σύμβασης για τους εργοδότες κοκ. Για να το πω πιο απλά: με τον ίδιο τρόπο που κατανοούμε ότι ο κορονοϊός δεν ξεκίνησε επειδή «απολίτιστοι» έφαγαν νυχτερίδες κι ότι δεν θα υπάρξει έλλειψη στο χαρτί υγείας, πρέπει αντίστοιχα να καταλάβουμε ότι για να μείνουμε σπίτι πρέπει να μπορούμε και να το πληρώνουμε.

φωτο: Brennan Gerard

Με θυμώνει, η ευκολία με την οποία η κυβέρνηση πετάει το μπαλάκι στην ατομική ευθύνη χωρίς να αναλαμβάνει τη δική της. Με σοκάρει, η προθυμία του κόσμου να παίξει το ρόλο του καλού μαθητή που επιπλήττει τον κακό διπλανό του επειδή δεν τον αφήνει να παρακολουθήσει το μάθημα. Σήμερα, παραμένει κυρίαρχη η αντίληψη ότι εφόσον όλα φιλτράρονται μέσα από μία ατομική-και άρα μοναδική- ματιά, τα πάντα εμπίπτουν στην «ατομική ευθύνη». Αισθάνομαι ότι υπάρχει μία αντίφαση σε αυτό. Είναι δική μου ευθύνη -και του οποιοδήποτε- η αποτελεσματική αντιμετώπιση μίας πανδημίας; Είναι η ύπαρξη Δημόσιας και Δωρεάν υγείας ζήτημα ατομικής ευθύνης; Η συμμετοχή στη συλλογική διεκδίκηση της ίσως.

Όταν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι διαβεβαιώνουν το κοινό ότι «δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας», είναι σίγουρο ότι οι ίδιοι βρίσκονται σε πλήρη πανικό

Σε μια συγκυρία σαν τη σημερινή, μπορούμε να δούμε πως οι νόμοι της ελεύθερης αγοράς των ισχυρών «βλάπτουν σοβαρά την υγεία». Ακόμα και οι περιορισμοί στη μετακίνηση είναι προσανατολισμένοι στον «ελεύθερο χρόνο» των πολιτών. Ωστόσο, σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να εργάζονται κανονικά και να μετακινούνται για την εργασία τους. Στοιβάζονται σε χώρους εργασίας, χωρίς να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.

Πολύ πιο σημαντικό λοιπόν από τους αστυνομικούς ελέγχους σε δρόμους και πλατείες θεωρώ πως είναι οι εντατικοί έλεγχοι για την τήρηση των υγειονομικών μέτρων στους χώρους εργασίας, όπως βέβαια και στα κέντρα προσφύγων και μεταναστών. Ενώ το δημόσιο σύστημα υγείας βρίσκεται στο κόκκινο και οι ανάγκες του καθημερινά πολλαπλασιάζονται, η πολιτεία καθυστερεί να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, όπως για παράδειγμα, άνοιγμα ΜΕΘ, επίταξη των ιδιωτικών κλινικών, μέσα ατομικής προστασίας για όλους τους υγειονομικούς, διάθεση τεστ για τον ιό σε όσους εμφανίζουν τα συμπτώματα ανεξαιρέτως. Κι αυτό βέβαια μπορεί να εξηγηθεί, αφού το κράτος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει το δικαίωμα στην ιδιοκτησία σε βασικά αγαθά, ως Ιερή Αγελάδα. Υπάρχει πολύς πανικός.

Έχω την αίσθηση ότι όταν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι διαβεβαιώνουν το κοινό ότι «δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας», είναι σίγουρο ότι οι ίδιοι βρίσκονται σε πλήρη πανικό. Κι όταν αντιδρούμε με πανικό, δεν παίρνουμε την απειλή πολύ σοβαρά. Αντιθέτως, μειώνουμε τη σημασία της.

Η αλήθεια είναι πώς περνάω αυτές τις μέρες του εγκλεισμού στην γενέτειρα μου τη Θεσσαλονίκη, στο ίδιο σπίτι με τα ξαδέρφια και τον αδερφό μου, με τους οποίους δεν έχουμε περιορίσει τις σωματικές επαφές μας. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου κοινωνικά ανεύθυνο ως προς αυτό. Τηρώ τους προτεινόμενους κανόνες υγιεινής, έχω σχεδόν μηδενίσει τις εξόδους μου και απέχω από τις ευπαθείς ομάδες συμπεριλαμβανομένων των γονιών μου. Αλλά το να κλειστώ σπίτι μόνος μου αποκλείοντας με φόβο τις σωματικές σχέσεις προς πάσα κατεύθυνση για μένα δεν είναι ούτε για αστείο επιλογή.

Οι χορευτές και οι χορογράφοι καλούμαστε να ανακαλύπτουμε συνεχώς από την αρχή όλη την εργαλειοθήκη μας, κάτι που υπό μίαν έννοια συνιστά απελευθέρωση

Λόγω εγκλεισμού έχουν περιοριστεί σημαντικά τα εργαλεία δουλειάς μου. Αυτό όμως μπορεί να είναι και για καλό. Στο σύγχρονο χορό, έτσι και αλλιώς ξεκινά πάντα κανείς με την αμήχανη συνθήκη, να μην βασίζεται σε κάποια ορισμένη με ακρίβεια τάξη πραγμάτων. Δεν υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο, ένας σαφής καλλιτεχνικός κανόνας, όπως για παράδειγμα στο μπαλέτο, που να πλαισιώνει με συγκεκριμένες αρχές την καλλιτεχνική παραγωγή. Οι χορευτές και οι χορογράφοι καλούμαστε να ανακαλύπτουμε συνεχώς από την αρχή όλη την εργαλειοθήκη μας, κάτι που υπό μίαν έννοια συνιστά απελευθέρωση. Ταυτόχρονα όμως, αυτή η ελευθερία αποτελεί έναν απίστευτο περιορισμό, γιατί ως γνωστόν ό,τι κερδίζει κανείς σε επίπεδο ελευθερίας το χάνει αναγκαστικά σε επίπεδο οργάνωσης. Κι όταν δεν είσαι πια σε θέση να επιβάλεις στον εαυτό σου κάποια οργάνωση, τότε έχεις κατά βάση ένα σοβαρό μειονέκτημα. Κατά τη γνώμη μου αυτή η αμηχανία διακρίνεται στην καλλιτεχνική παραγωγή τις τελευταίες δεκαετίες. Οπότε υπό αυτό το πρίσμα οποιαδήποτε δυσκολία και περιορισμός σε ότι άφορα την καλλιτεχνική δημιουργία είναι καλοδεχούμενος από πλευράς μου.

Μουσική: Νικόλας Τζώρτζης “lapsus piano duo”