ΧΟΡΟΣ

Χορογραφίες καραντίνας #3: Η Ίρις Καραγιάν φτιάχνει ένα video #μένοντας_σπίτι

Εν μέσω «καραντίνας» θέσαμε μερικές ερωτήσεις ελεύθερης ανάπτυξης και προτρέψαμε χορευτές και χορογράφους να φτιάξουν ένα βίντεο, μια χορογραφία για το monopoli.gr. Ότι σημαίνει για τον καθένα χορογραφία, η χορογραφία ως κάτι απολύτως ανοιχτό.

Παρασκευή Τεκτονίδου | 13.04.2020

Η Ίρις Καραγιάν γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε χορό στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης. Ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα των Παραστατικών Τεχνών και του Πολιτισμού στην Βρετανία. Είναι ιδρυτικό μέλος και χορογράφος της ομάδας χορού ΖΗΤΑ.

Από τη χορογραφία “Unauthorised” (2019) – photo Elisavet Moraki

Έχοντας στο νου ότι χορός είναι μία κυρίως σωματική τέχνη και ότι ο σύγχρονος χορός είναι, όπως όλη η σύγχρονη τέχνη μία ιδιαίτερα αναστοχαστική πρακτική, αναρωτιέμαι πώς βιώνεις αυτή τη συνθήκη του #μένουμε_σπίτι.

Η συνθήκη του #μένουμε σπίτι, περίπου 3 εβδομάδες μετά και με ορατή την πιθανότητα μεγαλύτερης διάρκειας, μετατρέπεται από μια συνθήκη αρχικά προσωρινή σε μια πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που μου δημιουργεί ερωτήματα για το πριν, το τώρα και το μετά. Υιοθετώντας μια γραμμική προσέγγιση του χρόνου σε προ και μετά covid, αναρωτιέμαι αναγκαστικά πια για τις δομές, τις κοινωνίες και τα συστήματα που έχουμε δημιουργήσει, για το πως θα ήθελα να ζω/ζούμε, για το τι συνέβαινε πριν, και τι έρχεται μετά.

Σ’ ένα αισιόδοξο σενάριο, αυτή η συνθήκη θα μπορέσει να συντονίσει και να συσπειρώσει φωνές και δράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, για μια ρήξη και αλλαγή πλεύσης των πολιτικών, των κοινωνικών δομών και μηχανισμών.

Την ίδια στιγμή αισθάνομαι πως συμμετέχω σε ταινία επιστημονικής φαντασίας – με δυστοπικό σενάριο – που συνήθως προτείνει μια λύση ή έχει ένα τέλος, ευχάριστο ή μη. Αυτό που βιώνω όμως δεν είναι επιστημονική φαντασία αλλά μια πραγματικότητα που την αισθάνομαι εν εξελίξει. Σε ένα αισιόδοξο σενάριο σκέφτομαι πως αυτή η συνθήκη θα μπορέσει να συντονίσει και να συσπειρώσει φωνές και δράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, για μια ρήξη και αλλαγή πλεύσης των πολιτικών, των κοινωνικών δομών και μηχανισμών.

Πέρα από το πως βιώνω σε προσωπικό επίπεδο το #μένουμε σπίτι – ούτως ή άλλως περνούσα αρκετό χρόνο στο σπίτι και δεν με δυσκολεύει ή αισθάνομαι πως έχω τα εργαλεία να προσαρμοστώ – βιώνω αυτή τη συνθήκη σαν ένα καμπανάκι ή καλύτερα μια καμπάνα που χτυπά και πάλλεται επιτακτικά. Από την άλλη, φυσικά είμαι απαισιόδοξη και πιστεύω πως οι αδικίες δεν θα διορθωθούν και τα λάθη δεν θα σταματήσουν και ταυτόχρονα – σχεδόν διπολικά – σκέφτομαι πως θα ήταν αν υπήρχε ουσιαστική αντίσταση και διεκδίκηση για όλα αυτά για τα οποία η ανθρωπότητα έχει παλέψει και ο δυτικός πολιτισμός περήφανα θεωρεί πως έχει λύσει. Και μιλάω για τις πολιτικές, τις δομές και τις οικονομίες που εφαρμόζονται και δεν υπηρετούν τον άνθρωπο αλλά το κέρδος.

Σε προσωπικό επίπεδο, μου κοστίζει που δεν μπορώ να εξασκήσω την σωματική πρακτική που εξασκώ χρόνια και βασικό της στοιχείο της είναι η επαφή με άλλα σώματα, η συνύπαρξη σε κοινό χώρο και χρόνο.

Τη στιγμή που μία συζήτηση για το σώμα -ως εμπειρία όχι ως οργανικό υλικό- τη συνύπαρξη και τον δημόσιο χώρο είναι ενεργή, πώς βιώνεις το προληπτικό μέτρο της απαγόρευσης ή -ας πούμε- περιορισμού της κυκλοφορίας.

Είναι απαγόρευση της κυκλοφορίας και βασικά έλεγχος της κυκλοφορίας. Η απειθαρχία τιμωρείται, ο φόβος και η ανασφάλεια τροφοδοτείται. Για μένα το σώμα έχει τεράστιες δυνατότητες, δηλαδή οι εμπειρίες και οι καταστάσεις που μπορεί να βιώσει δεν έχουν να κάνουν πάντα μόνο με τον υλικό κόσμο αλλά και με διαφορετικούς τρόπους αντίληψης μέσω της φαντασίας και του πνεύματος.

Σε προσωπικό επίπεδο, μου κοστίζει που δεν μπορώ να εξασκήσω την σωματική πρακτική που εξασκώ χρόνια και βασικό της στοιχείο της είναι η επαφή με άλλα σώματα, η συνύπαρξη σε κοινό χώρο και χρόνο. Στην πρακτική αυτή, στο Aikido, μέσω της επαφής με τον άλλο δουλεύεις ουσιαστικά τον εαυτό σου και πως να διαχειρίζεσαι τις σχέσεις σου με τους άλλους. Το απλοποιώ λίγο, γιατί αυτό που θέλω να πω είναι πως σε συνθήκες μη επαφής και μη δημιουργίας νέων επαφών και σχέσεων, μένει να σε τροφοδοτεί ο εαυτός σου και κάτι χωρίς σώμα, κεφάλι, χέρια και πόδια. Ένα σύστημα που συντηρεί το φόβο και την ανασφάλεια δημιουργώντας πεποιθήσεις, εντυπώσεις και συμπεριφορές που εύκολα διαχειρίζονται άλλοι.

Από τη χορογραφία “17 gestures forced uttered” (2018) – photo Elisavet Moraki

Πολύ πρόσφατα συζητούσα με μία παρέα Λετονών που σχολίαζαν το ότι είμαστε ένας λαός με ιδιαίτερα οικείες σωματικές σχέσεις. Η προειδοποίηση ότι η σωματική οικειότητα είναι επικίνδυνη, καθώς και η υποχρέωση να κρατάμε συγκεκριμένες αποστάσεις έχει αλλάξει τους τρόπους που κινούμαστε στο δημόσιο χώρο. Πώς βιώνεις αυτές τις υποχρεωτικές αποστάσεις και τις κατ’ ανάγκη νέες προσωπικές σχέσεις που δημιουργούν;

Η απόσταση είναι το ένα θέμα, και ναι κρατάς την απόσταση ασφαλείας όταν περπατάς στο δημόσιο χώρο: αλλάζεις πεζοδρόμιο, κινείσαι περιμετρικά, στη μέση, αποφεύγεις, διαγράφεις διαδρομές και πορείες που δεν θα διέγραφες σε άλλη περίπτωση. Αυτό που δεν συμβαίνει όμως είναι να σταθώ και να κοιτάξω τον άλλο στα μάτια για λίγα λεπτά. Συμβαίνει μόνο στο σούπερ μάρκετ, με την υπάλληλο στο ταμείο που συναντιούνται τα βλέμματά μας και κάπως δημιουργούμε μια επαφή. Στις υπόλοιπες συναντήσεις σε δημόσιο χώρο έχω βιώσει την απότομη στροφή του κεφαλιού και το κοίταγμα αλλού, μια αποφυγή στην όποια πιθανότητα συνάντησης των βλεμμάτων.

Σε συνθήκες μη επαφής και μη δημιουργίας νέων επαφών και σχέσεων, μένει να σε τροφοδοτεί ο εαυτός σου και κάτι χωρίς σώμα, κεφάλι, χέρια και πόδια.

Παρόλο που είναι αρκετά πρόσφατο, αυτή η νέα συνθήκη έχει επηρεάσει τις καλλιτεχνικές και προσωπικές σου αναζητήσεις; Συνεχίζεις να δουλεύεις με το υλικό που ερευνούσες πριν ή σ έχει οδηγήσει σε νέες περιοχές ή; Αν ναι σε ποιες;

Εννοείται πως έχει επηρεάσει τον τρόπο που δουλεύω. Δεν μπορώ να κάνω πρόβα, να διδάξω, να βρεθώ με άλλους. Δουλεύω μόνη μου, μια πρακτική που είναι ούτως ή άλλως μεγάλο μέρος της δουλειάς μου. Αλλά κάπως αυθόρμητα, χωρίς να έχει προσχεδιαστεί εννοώ, έχει ανοίξει αυτή η διαδικασία και έχουμε ξεκινήσει έναν άλλο τρόπο δουλειάς με τις χορεύτριες με τις οποίες συνεργάζομαι για το νέο έργο. Είναι μια εργασία ανταλλαγής, μια πρακτική διαλόγου, γραψίματος και διαβάσματος με συχνές διαδικτυακές συναντήσεις. Και αυτό μας πηγαίνει κάπου και φέρνει κάτι διαφορετικό στην πρακτική και την σχέση μας, στον τρόπο που προσεγγίζουμε και ορίζουμε τους ρόλους μας. Έχει μια δυναμική ελευθερίας και αυτοδιάθεσης.