Μια νέα αρχιτεκτονική τάση στα νότια προάστια της πόλης

Λευκές επιφάνειες, διαφάνειες, κοίλες αλλά αδρές γραμμές. Στον αθηναϊκό νότο, στα παραθαλάσσια προάστια της Βούλας και της Γλυφάδας υψώνεται ένα σύνολο πολυτελών πολυκατοικιών που δεν θυμίζουν σε τίποτα την αστική πολυκατοικία όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Με “δανεισμένα” μοτίβα από την ιαπωνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική το γραφείο 314 Architecture Studio δοκιμάζει μια εντελώς καινούργια προσέγγιση στις οικιστικές κατασκευές μεγάλης κλίμακας – παρεμβάλλοντας εικόνες στον αστικό ιστό που φτάνουν συνήθως από αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού. Κι όμως ήδη πέντε από αυτές κατασκευάζονται, μια θεμελιώνεται και τέσσερις ακόμα βρίσκονται στην φάση της έκδοσης άδειας οικοδόμησης.

«Πράγματι, έχουμε φύγει από το στερεότυπο που θέλει την ελληνική πολυκατοικία προσκολημμένη στο κίνημα του μοντέρνου. Αντλούμε πολύ περισσότερο από διεθνείς τάσεις, βασιζόμαστε σε πιο οργανικές φόρμες, πειραματιζόμαστε έντονα κι έχουμε πολύ μεγάλη ποικιλία σε μοτίβα και ποιότητες» εξηγεί ο επικεφαλής αρχιτέκτονας του 314 Architecture Studio, Παύλος Χατζηαγγελίδης.

Μονοκατοικία στη Βούλα που έχει ήδη ολοκληρωθεί.

Η πρώτη του απόπειρα στην κλίμακα της πολυκατοικίας έγινε, το 2015 στην καρδιά της κρίσης· μ’ ένα συγκρότημα διαμερισμάτων στην περιοχή της Βούλας και με επενδυτή έναν ‘Ελληνα ομογενή που “διέγνωσε” την άνοδο στην τιμή της γης η οποία ερχόταν στην χώρα. Πράγματι, όταν πια το έργο είχε ολοκληρωθεί, το 2019, η αξία του οικοπέδου είχε τριπλασιαστεί. Στο μεταξύ, το κτήριο βραβευόταν στην 8η Μπιενάλε Ελλήνων Αρχιτεκτόνων ενώ υπήρξε υποψήφιο και για τα EU Mies Van der Rohe awards 2019 (τον ευρωπαϊκό θεσμό για την βράβευση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής).

Οι βασικές αρχές της σχεδιαστικής προβληματικής του διαφαίνονταν κι εκεί: Λευκός καμβάς, δομικές φόρμες που παραπέμπουν σε ιαπωνική παγόδα, διαφάνειες στα αίθρια και στα μπαλκόνια. ‘Ενα σύγχρονο γλυπτό με εκτόνωση προς το θαλάσσιο τοπίο.
Νωρίτερα, είχε προηγηθεί μια μονοκατοικία στο Πικέρμι. Η μινιμαλιστική κατοικία ανεπτυγμένη σε μήκος, σε έντονη επαφή με το υγρό στοιχείο και με μια σειρά από βιοκλιματικές εφαρμογές που την καθιστούσε ενεργειακή οικονομικά θα διακρινόταν ως υποψήφια σε πολλούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.

Το πρώτο και βραβευμένο έργο του γραφείου, μια πολυκατοικία στη Βούλα.

Ωστόσο, ήταν η τελευταία τριετία που έδωσε μια δυναμική ώθηση στον κατασκευαστικό τομέα, κάτι που έβαλε εντατικά σε δημιουργική τροχιά και το 314 Architecture Studio. Αυτή τη στιγμή τα project του γραφείου που βρίσκονται σε εξέλιξη (υπό κατασκευή, στη φάση της άδειας ή της προμελέτης) είναι περισσότερα από δέκα, στην συντριπιτική τους πλειονότητα εντοπισμένα στη Βούλα και στη Γλυφάδα καθώς κι ένα έργο στο Κολωνάκι – εκεί όπου η νέα πολυκατοικία θα κληθεί να συνυπάρξει με όλα τα προγενέστερα της αρχιτεκτονικά κινήματα. «Παρά την κοινή λογική που τα διέπει – έντονες φωτοσκιάσεις σε λευκή βάση, μετασχηματισμοί παραδοσιακών κτηριακών τύπων (οριγκάμι, παγόδα), ποιότητες μνήμης υλικών, ανάδειξη του φθαρμένου και του ερειπίου, νοητές γραμμές σε ημιδιάφανα κελύφη – είναι κτήρια πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Αντιμετωπίζουμε το κάθε project σαν tabula rasa και σε αυτό βοηθάει η συγκέντρωση πολλών εμπειριών στο ίδιο γραφείο. Λειτουργούμε σχεδόν σαν κολλεκτίβα με δημοκρατικές διαδικασίες που σημαίνει πως ο καθένας συμμετέχει στη σύνθεση» εξηγεί ο κ. Χατζηαγγελίδης.

Μονοκατοικία υπό κατασκευή, στο κέντρο της Γλυφάδας.

Με εξαίρεση την αναφορά του λευκού στην ουδετερότητα της ελληνικής αρχιτεκτονικής παράδοσης, η δουλειά του 314 Architecture Studio διαφοροποιείται έντονα από την τρέχουσα αισθητική και από το γύρω χτισμένο περιβάλλον. Το, υπό ανέγερση, κέλυφος της παγόδας στην παραθαλάσσια ζώνη της Γλυφάδας ξεχωρίζει με την πρώτη ματιά από τις όμορες κατοικίες. Χωρίς αυτό να είναι αυτοσκοπός, ο αρχιτέκτονας Παύλος Χατζηαγγελίδης σημειώνει πως «εφόσον η Αθήνα επιτρέπει την ποικιλομορφία – και για την ακρίβεια είναι ένα από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της – δεν αισθάνομαι ότι προσβάλλω κάτι. Μπορώ να πω ότι μ’ ενδιαφέρει η συνομιλία και το άνοιγμα ενός διαλόγου με προγενέστερα στοιχεία. Αυτή η συνθήκη είναι πιο έντονη σ’ ένα συγκεκριμένο έργο μας στη συμβολή Σπευσίπου και Χάριτος στο Κολωνάκι όπου τοποθετείται μπροστά σ’ ένα διατηρητέο και καλείται να δημιουργήσει μια οπτική σύνδεση με τους κεντρικότερους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς της πόλης: Το μοντέρνο και το νεοκλασικό».

Στοιχεία από την προμελέτη έργου που θα γίνει στην Χάριτος στο Κολωνάκι.

Στις περιπτώσεις που το γραφείο έχει κληθεί να δουλέψει στο πλαίσιο παραδοσιακών οικισμών – όπως λόγου χάρη στην οικοδομικά βασανισμένη Μύκονο – έχει δοκιμάσει την ευελιξία και την εφευρετικότητα του. Ακολουθώντας την κυκλαδίτικη τυπολογία έχει σχεδιάζει ένα σύστημα από λευκές αιγαιπελαγίτικες κατοικίες υπό την προστασία ενός κελύφους σε εντυπωσιακό σχήμα κοχυλιού, λαμβάνοντας υπόψη το νησιώτικο φως και τους πολύ ισχυρούς ανέμους που πνέουν στο νησί.

Εντυπωσιακό συγκρότημα κατοικιών στη Μύκονο. Κι αυτό υπό κατασκευή.

Εκεί που ταυτίζονται πάντως όλες οι σχεδιαστικές εκδοχές του 314 Architecture Studio είναι στη λογική των μη ενεργοβόρων κατοικιών. Ασφαλώς με δεδομένο ότι πρόκειται για πολυτελή διαμερίσματα είναι όλα ενεργειακής κλάσης Α+. Αυτό συνεπάγεται την δημιουργία σκιάσεων, αιθρίων, τη χρήση βιοκλιματικών συστημάτων (αξιόπιστα κουφώματα, θερμομόνωση, γεωθερμική ενέργεια) κατασκευαστικές αξίες αυτονόητα συνδεδεμένες, κατά τον Χατζηαγγελίδη, με κάθε νέα αρχιτεκτονική δημιουργία, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και εκτός αυτών.

‘Ολες οι κατοικίες του γραφείου είναι ενεργειακής κλάσης Α+.

Η δραματική συγκυρία της επιδημικής κρίσης έρχεται να μπλοκάρει μια δημιουργική περίοδο παρασύροντας τα επενδυτικά έργα μικρής ή μεγαλύτερης κλίμακας. Υπό κανονικές συνθήκες και βάσει πλάνου όλα τα έργα του «314» δρομολογούνταν προς ολοκλήρωση στα επόμενα δύο χρόνια. Τώρα, η συνέχεια αναμένεται να γραφτεί ως αποτέλεσμα των διεθνών εξελίξεων αλλά και των αντανακλαστικών της αγοράς κατοικίας στην χώρα. Παρόλα αυτά, οι προτάσεις του φαίνεται πως πρόλαβαν ήδη να αφομοιωθούν ως ευχάριστη έκπληξη, δίνοντας το παράδειγμα και για άλλα αρχιτεκτονικά γραφεία να καταθέσουν το δικό τους αντισυμβατικό όραμα. Σίγουρα, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να φανούν οι καρποί αυτής της κινητικότητας.