Όταν ο Terry Pratchett «συνομιλούσε» με τους σπουδαιότερους συγγραφείς

Σαν σήμερα 28 Απριλίου, το 1948, στο Beaconsfield της Αγγλίας, γεννήθηκε ο συγγραφέας του φανταστικού και της επιστημονικής φαντασίας, Sir Terry Pratchett (πλήρες όνομα: Sir Terence David John Pratchett). Ένας από τους πιο επιτυχημένους Βρετανούς μυθιστοριογράφους, του οποίου τα έργα έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 37 γλώσσες και έχουν πουλήσει περισσότερα από 85 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.

Ο Terry Pratchett επιδόθηκε στο γράψιμο από πολύ νωρίς. Σε ηλικία μόλις 13 χρονών, η πρώτη του ιστορία, «Business Rivals», δημοσιεύθηκε στη σχολική εφημερίδα και εκδόθηκε δύο χρόνια αργότερα, δίνοντας του την ευκαιρία να αγοράσει, με την αμοιβή, την πρώτη του γραφομηχανή.

Στα 17 του χρόνια αποφάσισε να αφήσει το σχολείο και να πιάσει δουλειά σε μια τοπική εφημερίδα, τη «The Bucks Free Press», ως δημοσιογράφος. Το πρώτο του μυθιστόρημα «The Carpet People» («Οι Χαλιμάντζαροι») εκδόθηκε το 1971. Στοχεύοντας στο παιδικό κοινό, το βιβλίο εξιστορεί τις περιπέτειες της φυλής Munrungs, σε έναν κόσμο γνωστό ως «Χαλί», οι οποίοι προσπαθούν να βρουν ένα καινούριο σπίτι, μετά την καταστροφή του χωριού τους από μια μυστηριώδη, φυσική δύναμη.

Το 1983 εκδόθηκε το πρώτο μυθιστόρημα του συγγραφέα από τη σειρά «Δισκόκοσμος» («Discword»), με τίτλο «The Colour of Magic» («Το Χρώμα της Μαγείας»). Η σειρά αποτελείται από 41 μυθιστορήματα, έξι από τα οποία απευθύνονται στο νεανικό κοινό και τα οποία γνώρισαν τεράστια επιτυχία, κάνοντας τον Pratchett γνωστό, σε ολόκληρο τον κόσμο και δίνοντας του τη δυνατότητα να ασχοληθεί αποκλειστικά με το γράψιμο, από το 1987 και έπειτα.

Μια συλλογή από χιουμοριστικά και σατιρικά μυθιστορήματα φαντασίας, με στοιχεία φολκλόρ, παραμυθιού και μεταμφιεσμένου κοινωνικού και πολιτικού σχολιασμού, τα οποία διαδραματίζονται σε έναν επίπεδο κυκλικό κόσμο στην πλάτη τεσσάρων ελεφάντων, οι οποίοι, με τη σειρά τους, στέκονται στην πλάτη μιας τεράστιας χελώνας.

Ο «Δισκόκοσμος» όπως τον εμπνεύστηκε ο Terry Pratchett

Πέρα από τα μυθιστορήματα της σειράς «Δισκόκοσμος», ο Terry Prachett έχει δημοσιεύσει πολυάριθμα άλλα έργα. Μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, όπως το «The Dark Side of the Moon» (1976) και το «Strata» (1981) κ.α.. Παιδική λογοτεχνία, όπως η τριλογία του «Johnny Maxwell», το «Dodger» (2012) κ.α. Αρκετά μη- μυθοπλαστικά μυθιστορήματα, όπως το «A Slip of the Keyboard» (2014) κ.α. Οδηγούς για το σύμπαν του «Δισκοκόσμου», όπως «The Folklore of Discworld» (2018, με την Jacqueline Simpson) κ.α. Καθώς και πολυάριθμα μυθιστορήματα σε συνεργασία με ταλαντούχους συγγραφείς, όπως το «Good Omens» (1990, με τον Neil Gaiman) και η σειρά «Long Earth» (2012 – 2015, με τον Stephen Baxter).

Το 2007 ο Terry Pratchett ανακοίνωσε ότι βρίσκεται στα πρώτα στάδια της νόσου Alzheimer. Από εκείνη τη στιγμή διεξήγαγε μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης, όσον αφορά την ασθένεια, συμβάλλοντας καθοριστικά στο debate, για το δικαίωμα στην «υποβοηθούμενη αυτοκτονία» ασθενών που βρίσκονται στο τελικό στάδιο. Η βιωματική του εμπειρία με τη νόσο καταγράφηκε σε δύο βραβευμένα ντοκιμαντέρ του BBC, «Terry Pratchett: Living with Alzheimer’s» (2008) και «Terry Pratchett:Choosing to Die». 

Το 2009 ο Terry Pratchett έλαβε από την Βασίλισσα Ελισάβετ τον τίτλο του Ιππότη για την προσφορά του στη λογοτεχνία.

Πέθανε το 2015 αφήνοντας πίσω του έναν περιπετειώδη και διασκεδαστικό κόσμο μυθοπλασίας, στον οποία μπορούμε να καταφύγουμε, ιδιαίτερα σε αυτούς τους ζοφερούς καιρούς που ζούμε.

Μέσα στο σύνολο του έργου του περιέχονται εκτεταμένες αναφορές και «δάνεια» από μια πληθώρα λογοτεχνικών και μη πηγών. Ο Terry Pratchett, ανάμεσα σε όλα τα άλλα, χρησιμοποιεί το σπουδαίο έργο κλασικών συγγραφέων, τροποποιώντας το σε μεγάλο βαθμό, με χιουμοριστικό τρόπο.

Στη σειρά «Δισκόκοσμος» που καταγράφει τις περιπέτειες μάγων, μαγισσών, βρικολάκων, λυκανθρώπων και αναρίθμητων άλλων πλασμάτων, η πλοκή, τα θέματα και μέρος των διαλόγων και μονολόγων, σε κάποια από τα μυθιστορήματα, αντλούνται απευθείας από το δραματουργικό έργο του William Shakespeare.

Για παράδειγμα, στο βιβλίο «Wyrd Sisters» («Οι Στρίγγλες») η σύνδεση με τον «Μακμπέθ» και τον «Άμλετ» είναι εμφανής. Από την αρχή του βιβλίου, ο τρόπος που μας παρουσιάζονται οι τρεις ηρωίδες/μάγισσες θυμίζει αρκετά την εισαγωγική σκηνή της σαιξπηρικής τραγωδίας, «Μακμπέθ», ενώ ο Δούκας Φέλμετ στο μυθιστόρημα, είναι το γελοίο ισοδύναμο του Μακμπέθ. Έχει δολοφονήσει το ξάδερφό του, Βασιλιά Verence Α, για να σφετεριστεί την εξουσία του και μετά τη διάπραξη του εγκλήματος αρχίζει να χάνει το μυαλό του, όπως ακριβώς και ο σαιξπηρικός ήρωας. Τέλος, όπως και στον «Άμλετ», χρησιμοποιείται το κόλπο της θεατρικής παράστασης για να αποκαλυφθεί η αλήθεια για τον δολοφόνο.

Στο βιβλίο «Carpe Jugulum», τα βαμπίρ, τα οποία έχουν αφήσει τον τόπο τους και θέλουν να κατακτήσουν μια άλλη περιοχή, διεκδικούν ισότητα με τους θνητούς. Μάλιστα, από το στόμα της Κόμησσας χρησιμοποιείται, παραλλαγμένος και με αρκετές προσθήκες ο μονόλογος του Σάυλοκ από τον «Έμπορο της Βενετίας»: «Και εμείς είμαστε απλώς άνθρωποι(…) Δηλαδή όχι ακριβώς άνθρωποι. Όμως αν μας τρυπήσεις δεν ματώνουμε; Πράγμα που πάντα φαίνεται τέτοιο κρίμα».

Στο βιβλίο «Witches Abroad» ο συγγραφέας αντλεί έμπνευση από το παραμύθι της «Σταχτοπούτας», τον «Θαυμάσιο μάγο του Οζ» του Frank L. Baum, τον «Δράκουλα» του Bram Stoker, καθώς και τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» του J.R.R. Tolkien κ.α.. Παραδείγματος χάρη, όταν οι μάγισσες πετούν πάνω από τα βουνά, πέφτουν σε μια χιονοθύελλα. Αποφασίζουν να προσγειωθούν και ζητούν καταφύγιο σε μια πόλη – ορυχείο των νάνων μέσα στο βουνό. Πρόκειται για μια σκηνή – παρωδία της αντίστοιχης του μυθιστορήματος του Tolkien, όπου οι ήρωες διασχίζοντας πεζοί το βουνό, ακολουθούν μια εναλλακτική διαδρομή μέσα από τα ορυχεία των νάνων της Μόρια, εξαιτίας της χιονοθύελλας.

Στο βιβλίο «Eric» έχουμε μια αστεία εκδοχή του κλασικού γερμανικού μύθου του Φάουστ, του Γερμανού Αλχημιστή που πούλησε την ψυχή του στον διάβολο, με τον οποίο έχουν καταπιαστεί σπουδαίοι συγγραφείς, όπως ο Christopher Marlowe και ο Johann Wolfgang von Goethe. Ο Έρικ, ο μοναδικός «δαιμονολόγος» στον «Δισκόκοσμο», προσπαθεί να καλέσει έναν δαίμονα για να του πραγματοποιήσει τρεις ευχές, να γίνει αθάνατος, να κυβερνήσει τον κόσμο και να τον ερωτευθεί η πιο όμορφη κοπέλα. Αυτό που παίρνει, όμως, είναι ο Rincewind, ο πιο αποτυχημένος μάγος, ο οποίος και τον οδηγεί σε μια εξωφρενική περιπέτεια.

Το μυθιστόρημα παιδικής λογοτεχνίας «Dodger» αντλεί έμπνευση από τον Charles Dickens και πιο συγκεκριμένα από το κλασικό, πλέον, «Όλιβερ Τουίστ». Πρόκειται για τις περιπέτειες ενός νεαρού στο Λονδίνο του 19ου αιώνα, ο οποίος επιβιώνει στο σκληρό περιβάλλον του υποκόσμου χάρη στην εξυπνάδα του. Ένας αντιήρωας που ευδοκιμεί με ασύλληπτους τρόπους και συναντάει στο δρόμο του κάθε λογής «ντικενσιανό» χαρακτήρα, ακόμη και τον ίδιο τον Dickens.