Οι εργαζόμενοι του πολιτισμού βγήκαν στο δρόμο

Ενας λιγνός άνδρας περιφέρεται σαν προαιώνια σκιά ανάμεσα στο πλήθος φορώντας μια μάσκα αρχαίου ελληνικού δράματος. Είναι ίσως ο μόνος που δεν ακολουθεί το παράδειγμα των πολλών, εκατοντάδων άλλων γύρω του που δίνουν το παρών στην παράσταση διαμαρτυρίας των εργαζόμενων στον πολιτισμό φορώντας ιατρικές ή υφασμάτινες μάσκες. ‘Ολοι φορούν μάσκες αυτό το μεσημέρι στο Σύνταγμα. Εκείνος, όμως, μοιάζει να δηλώνει την “παλαιότητα” του πολιτισμού για την υπεράσπιση του οποίου όλοι διαδηλώνουν.

Με χαρακτηριστικό προσωπείο αρχαίου δράματος.

Ακόμα κι όταν η τέχνη διαδηλώνει, ακόμα κι όταν αναγκάζεται να κρύψει τα χιλιάδες εκφραστικά πρόσωπα κάτω από τις μάσκες, διατηρεί την πολυχρωμία και το θερμό ταπεραμέντο της: Τα λυπημένα μάτια ενός μίμου, η κόκκινη μύτη ενός κλόουν, η χρωματιστή περούκα, η κιθάρα και το ακορντεόν ενός μουσικού, οι κούκλες στα χέρια των κουκλοπαιχτών δηλώνουν την πανσπερμία των ειδικοτήτων που έχουν κατακλύσει το οδόστρωμα της Βασιλίσσης Αμαλίας και την Πλατεία Συντάγματος.

Ευφάνταστο περφόρμανς με ξυλοπόδαρους.

Δεν είναι μόνοι. Μαζί τους ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Πωλ Σεζάν, ο Πάμπλο Πικάσο, ο Αντόν Τσέχωφ, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Πίτερ Μπρουκ, ο Μάνος Ελευθερίου, οι Nirvana κι ο Τζέιμς Ντιν. Φωτογραφίες τούτων των “θηρίων”, κείτονται εκεί, στη λεωφόρο στραμμένες προς τον αττικό ουρανό. Υπενθυμίζοντας πως κοντά στον “αφανή” καλλιτέχνη στέκονται σίγουρα εκείνοι που όρισαν τον αιώνιο, αδάμαστο και αδιάλλειπτο ρόλο της τέχνης ως καθοριστικό για την ανθρώπινη ύπαρξη.

Ηταν και οι “μεγάλοι κλασικοί” εκεί.

Κάτω από τον διονυσιακό ήχο των κρουστών μιας αφρικανικής μπάντας, δεκάδες εκπρόσωποι των καλλιτεχνικών σωματείων παρελαύνουν μπροστά από το μικρόφωνο απευθύνοντας – κυριολεκτικά – αγωνιστικούς χαιρετισμούς που εν πολλοίς συνοψίζονται σε μια φράση: «Ο πολιτισμός σώζεται όταν σώζονται οι άνθρωποι».

Το αίτημα για τα επιδόματα διατυπωμένο σε πανό.

Και μπορεί οι άνθρωποι στο δρόμο να μην ήταν τόσοι όσους προέλεγε η μαζική συμμετοχή στο κίνημα των τελευταίων ημερών, το Support Art Workers, αλλά ήταν αρκετοί ώστε να πείσουν για μια πρωτοφανή συσπείρωση στο χώρο του πολιτισμού.

Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς βρέθηκε εκεί, ανάμεσα τους «γιατί είναι μια πρωτόγνωρη στιγμή, στην οποία (ευτυχώς) καλλιτέχνες από κάθε χώρο από κάθε τάξη, από κάθε “στρατόπεδο” (που θα επιθυμούσα να μην υπάρχουν) ενώθηκαν για να υποστηρίξουν την τέχνη και την επιβίωση της. Γιατί η απαξιωτική, έως τώρα, σιωπή που υπήρχε έπρεπε να σπάσει και η αυτονόητη υπενθύμιση της αναγκαιότητας της τέχνης έπρεπε να γίνει απ’ όλους εμάς. Εύχομαι να πιάσει τόπο και να συνεχιστεί έως ότου υπάρξει μια αντιμετώπιση με τον απαραίτητο σεβασμό. Η υπουργός Πολιτισμού στη συνέντευξη τύπου είπε ότι “οι καλλιτέχνες θέλει να είναι καλλιτέχνες και όχι επαίτες”. Για να μπορούν να είναι καλλιτέχνες, λοιπόν, πρέπει στοιχειωδώς να μπορούν να ζουν».

Η κούκλα από το Ελληνικό Κέντρο Κουκλοθεάτρου έγινε σύμβολο της διαμαρτυρίας.

Μια υπερμεγέθης κόκκινη κουκλοφιγούρα προβάλλει από το μνημείο του άγνωστου στρατιώτη θυμίζοντας ημέρες Θεάτρου του ‘Ηλιου: ‘Οταν η Αριάν Μνουσκίν – η ιέρεια του γαλλικού θεάτρου – είχε βρεθεί στην Αθήνα και σε μια προσπάθεια να στηρίξει το κίνημα των Αγανακτισμένων είχε διατρέξει την πλατεία με “σημαία” το ομοίωμα της πληγωμένης Δικαιοσύνης. Τώρα λαβωμένη είναι η Τέχνη. Αλλά «Art is no dead» όπως υποστηρίζουν κάποια από τα αναρτημένα πλακάτ και «Η Τέχνη είναι εργασία – Ούτε χόμπι, ούτε πάρεργο» όπως γράφεται σε κάποια άλλα, πιο θυμωμένα.

«Δεν γινόταν άλλο να μείνουμε σπίτι. Σ’ αυτό το περιβάλλον αναλγησίας αλλά και ασάφειας για το πότε θα μπορέσουμε να εργαστούμε ξανά, έπρεπε να υπάρξει μια απάντηση» εξηγούσε νωρίτερα, η ηθοποιός και σκηνοθέτις Μαρία Μαγκανάρη.

Το πιο μικρό πλακάτ της ημέρας: Practice art everywhere.

Στο μεταξύ, από το μικρόφωνο το μνημειώδες «Τίποτα δεν πάει χαμένο» των Λοϊζου και Ρασούλη ζωντανεύει από τις φωνές των “αφανών”· και οι λέξεις θαρρείς πως μεγαλώνουν εκεί που αρθώνεται το «τ’ όνειρό σου ανασταίνω και το κάθε σου “γιατί”». Γιατί, στ’ αλήθεια, αυτό καταφέρνει η τέχνη: Ν’ ανασταίνει όνειρα.

Το βλέπεις χαζεύοντας ένα ζευγάρι πιτσιρικάδων χορευτών που στήνουν μια αυτοσχέδια χορογραφία με όλες τις επιτρεπόμενες χειρονομίες επαφής εν μέσω πανδημίας. Το ακούς όταν η Ιωάννα, τελειόφοιτη φοιτήτρια της δραματικής του Ωδείου Αθηνών αγωνιά να συμβάλλει «σ’ αυτό που συμβαίνει» αφού ήδη την πλήττει και ισοπεδώνει το μέλλον της. Το νιώθεις στην φλόγα ενός μελαχρινού κοριτσιού που χορεύει σαν να μην υπάρχει αύριο μπροστά στα αφρικανικά τύμπανα. Κι ελπίζεις ότι ο Ντοστογιέφσκι είχε δίκιο όταν έλεγε πως «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Το γράφει και στο χαρτόνι που κρατάει μια διαδηλώτρια.