Διαδικτυακό σεμινάριο για την νεοελληνική ποίηση, με τον Θανάση Τριαρίδη

Το διαδικτυακό σεμινάριο για την νεοελληνική ποίηση με τον Θανάση Τριαρίδη ξεκινάει στις 12 Μαΐου και θα ολοκληρωθεί σε τέσσερις συναντήσεις (12, 14, 19 και 21 Μαΐου 2020, από τις 19:00 έως τις 21:00), μέσα από την πλατφόρμα του Zoom.

Η συνολική τιμή και των τεσσάρων κύκλων είναι 30€ και η εγγραφή γίνεται με ένα mail στο [email protected]. Από εκεί θα σας σταλεί και το link σύνδεσης στην πλατφόρμα.

Δεν άνθισαν ματαίως τόσα θαύματα
Η νεοελληνική ποίηση από τον Σολωμό μέχρι τον 21 αιώνα

1. Το «μαύρο χάσμα του βράχου.»

α) Όπου ο Διονύσιος Σολωμός αποδέχεται μια αποστολή  και επινοεί τη νέα ελληνική (ποιητική) γλώσσα.
β) Το αίμα του λαγού και τα λαχταριστά σωθικά. Το σολωμικό σχέδιο στην στραγγάλη του «εθνικού ποιήματος».
γ) Τα κούφια λόγια: όπου η «εθνική ποίηση» ακυρώνει της ποιητές της. Η αναζήτηση του «εθνικού ποιήματος» από τον Ανδρέα Κάλβο ως τον Κωστή Παλαμά.
δ) Εκδοχές του ποιητικού λόγου στο πρώτο μισό του 20^ου αιώνα: Η φιλοσοφικίζουσα ρητορεία ως «ποίηση» (Σικελιανός και Καζαντζάκης).

2. Η ώρα που «διπλώνει ο ήλιος του απογεύματος.»

α) Ο Κ. Π. Καβάφης και η επινόηση του υπερμοντέρνου εαυτού: το καβαφικό σχέδιο. Όπου ένας (ελαφρώς αμήχανος) αισθητιστής  καταλήγει είδος.
β) Ο Καβάφης ως τρεμάμενο σώμα: η συλλογική Ιστορία παρα-γίνεται προσωπική μνήμη. Ταυτότητα, επιθυμία, μνήμη και μετα-ιστορικοποίηση στο καβαφικό μικρόδραμα.
γ) Όπου η ποίηση είναι μια παρουσία που βαραίνει. Η διαδρομή του Κώστα Καρυωτάκη στο βάθος του μηδενός ως μείζων ποιητική κατάθεση.
δ) Ο συμβολισμός, ο σπληνισμός και οι ποιητές της χαμηλής φωνής. Ο Βάρναλης, ο Καββαδίας και ο Σκαρίμπας.

3. Όπου «τ’ αγάλματασε κυνηγούν, πώς δεν το βλέπεις;»

α) Όπου ο Γ. Σεφέρης (και οι άλλοι) φτιάχνουν μια αισθητική, ηθική και (εντέλει) πολιτική ιδεολογία.
β) Η ελληνικότητα ως ποιητική επιταγή και ως περιλαίμιο. Οι αισθήσεις ως γεγονότα, η δικαιοσύνη ως μεταφυσική: το ποιητικό σχέδιο του Γιώργου Σεφέρη.
γ) Ο ελληνόγλωσσος υπερρεαλισμός: η λέξη σου, το χέρι μου και η ροκάνα του ποιητή. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Νίκος Εγγονοπουλος και η «ελληνική συνθήκη».
δ) Ο Οδυσσέας Ελύτης ανάμεσα στο «νέο-εθνικό» ποίημα και την Οξώπετρα. Η δημιουργία ενός «νεο-εθνικού» ποιητή και οι λυτρωτικές παρεκτροπές του.

4. «Μόνο σταυρούς σε μνήματα καρφώνω»

α) Όπου η Ρωμιοσύνη ανακηρύσσεται «ποιητικό» διαβατήριο. Η «ποίηση» ως κατάφαση του εαυτού: ο Ρίτσος, ο Καρούζος, ο Λορεντζάτος.
β) Η ποίηση ως αγγελτήριο θανάτου. Η ποίηση ως απόγνωση του μετα-ιστορικού κενού: Σινόπουλος και Σαχτούρης.
γ) Το «σχήμα του χεριού μου» μέσα «στην ερημία του πλήθους». Η ποίηση των ηττημένων ως άρνηση της Ιστορίας: Ο Μανόλης Αναγνωστάκης.
δ) «Ως και σε μένα που σας ιστορώ.» Η ποίηση των ηττημένων ως άρνηση του εαυτού: Ο Αλεξάνδρου, ο Λειβαδίτης, ο Κατσαρός και οι ομοιοπαθείς. Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά και η γενιά του 1970: Προσωπικές εγχαράξεις σε έναν άκεντρο κόσμο.

Μέσα από την αναθεωρητική ματιά του Θανάση Τριαρίδη θα μελετηθούν τα τρία κεντρικά ποιητικά σχέδια της νεοελληνικής λογοτεχνίας (επινοημένα και καταστρωμένα από ισάριθμούς μείζονες ποιητές): Το σολωμικό σχέδιο (που προτείνει μια καινοφανή ρομαντική ζεύξη Φύσης, Ιστορίας και μεταφυσικής), το καβαφικό σχέδιο της προοδευτικής προσωπικής ταυτότητας (όπου η ατομική αισθησιακή μνήμη απορροφά μέσα της την μείζονα Ιστορία και την μεταλλάσσει σε σπασμούς, απεκκρίσεις και ρίγη τρεμάμενου σώματος), και, τέλος, το σεφερικό σχέδιο (όπου ο κόσμος ενοποιείται σε ένα ιδιότυπο σύνθεμα ηδονικών αισθήσεων, πολιτικής ηθικής, ελληνικότητας και κρυπτικής μεταφυσικής).

Επίσης θα δείτε άλλους «μείζονες ποιητές» του νεοελληνικού Κανόνα (τον Παλαμά, τον Σικελιανό, τον ποιητικό Καζαντζάκη, τον Ρίτσο – και αρκετούς ακόμη) να απομένουν απροστάτευτοι στο ποιητικό κενό, καθώς υπηρέτησαν με ανυποψίαστη εμμονή τις λογής ιδεολογικές στρεβλώσεις δίχως να γυρέψουν στο έργο τους το επαρκές ατομικό βάθος που θα το αιμοδοτούσε. Κι ακόμη, θα δείτε αφετηριακά ήσσονες ποιητές να γίνονται μείζονες ακριβώς επειδή στάθηκαν απέναντι στην ιστορική επιβολή και στην ολέθρια αυτοκατάφαση προτάσσοντας την απελπισία τους, την ήττα τους και την ερημία τους: ο Καρυωτάκης, ο Αναγνωστάκης, ο Σαχτούρης – ενδεχομένως ο Αλεξάνδρου ή και ο Κατσαρός.

Παράλληλα θα εξετάσετε τον ιδιότυπο μηδενισμό του Κ. Καρυωτάκη και η χαμηλή φωνή του Μεσοπολέμου, τον ελληνικό υπερρεαλισμό και το μετα-οραματικό έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου, τον απροσπέλαστο λυρισμό του Οδυσσέα Ελύτη που αφού πέρασε από τον βρόχο του «εθνικού ποιήματος» έφτυσε σε μια σκοτεινή μεταρομαντική κορυφή – αλλά και την μεταπολεμική ποίηση όπου οι προσωπικές ιστορίες και η αγωνία της ομολογίας θολώνουν «το άψογο πρόσωπο της Ιστορίας», τον εξπρεσιονισμό και τον λυρικό μεταϋπερρεαλισμό, την φορμαλιστική και αισθητική αγωνία του μη νόμιμου.