Τους χρωστάμε την διάσωση των ειδών στην Ελλάδα. Ας τους γνωρίσουμε

Λίγο πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, η Λένα και η Νικόλ, δύο νεαρές θηλυκές φώκιες είχαν απελευθερωθεί στα ανοιχτά των Κυκλάδων. Είχαν βρεθεί ορφανά και νεογέννητα το προηγούμενο φθινόπωρο, χαμένα ύστερα από κάποια κακοκαιρία και είχαν μεγαλώσει κάτω από την φροντίδα της MΟm – της οργάνωσης που δραστηριοποιείται στην προστασία της μεσογειακής φώκιας από το 1988.

Τα ορφανά φωκάκια είναι συνήθως οι πιο συχνοί νοσηλευόμενοι της MΟm, καθώς τα τελευταία χρόνια – χάρη στην εντατική επαφή με τις τοπικές κοινωνίες και τα εκπαιδευτικά προγράμματα – τα περιστατικά βασανισμού ή δολοφονιών των φωκών έχουν περιοριστεί. Αλλά δεν έχουν πάψει. Μόλις πριν από δύο ημέρες έγινε γνωστό πως τα σώματα τεσσάρων ενήλικων φωκών βρέθηκαν στο Βόρειο Αιγαίο – για άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία.

Πάντως, «αποδείχθηκε πολύ σημαντικός ο παράγοντας να πείσεις τους ανθρώπους να κάνουν την διαφορά και να προστατεύσουν τη φώκια. Παιδιά που κάποτε συμμετείχαν σε σεμινάρια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σήμερα είναι ενεργοί πολίτες που με τη σειρά τους μεταφέρουν τις ίδιες αξίες στους επόμενους. Μέσα στις δεκαετίες καταφέραμε ν’ αντιστρέψουμε το αποδεκτό σε κατακριτέο. Γιατί μην ξεχνάτε την εχθρότητα των ψαράδων για τα ζώα αυτά που μέχρι πριν κάποια χρόνια ήταν επικηρυγμένα είδη. Θυμάμαι ένα δημοσίευμα του 1966 στην εφημερίδα “Ακρόπολη” όπου ψαράδες πόζαραν περήφανοι με νεκρά δελφίνια. Ευτυχώς, έχουν μπει νεότερες γενιές ψαράδων στο επάγγελμα και η ανθρωπογεωγραφία έχει αλλάξει. Η ενημέρωση, λοιπόν, έχει παίξει κεντρικό ρόλο» διαπιστώνει ο πρόεδρος και ιδρυτής της MΟm, Παναγιώτης Δενδρινός.

Βιολόγος του Πανεπιστημίου Αθηνών, ακολούθησε την παρότρυνση ενός καθηγητή του να βγει στο πεδίο και να δουλέψει στη φύση. Κάνοντας το διδακτορικό του, λοιπόν, για τη μελέτη της μεσογειακής φώκιας αποφάσισε να προχωρήσει ένα βήμα παραπάνω και με δεδομένο ότι στην Ελλάδα διαβιεί ο μεγαλύτερος πληθυσμός του είδους: 400 από τα 700 άτομα σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, κάτι που υποδεικνύει και την μεγάλη ευθύνη μας για την διατήρηση του.

Βεβαίως, οι απειλές για τη φώκια εξακολουθούν να είναι δεκάδες και όλες εξαρτώνται από την ανθρώπινη παρέμβαση: Η αλληλεπίδραση με την υπεραλίευση και την παράκτια αλιεία, η παγίδευση στα δίχτυα των ψαράδων, ο τουρισμός που έχει φτάσει μέχρι και στις πιο απομακρυσμένες παραλίες και σε σπηλιές όπου οι φώκιες συνήθως γεννούν και ασφαλώς η μόλυνση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Υπολογίζεται πως κάθε χρόνο, η MΟm περιθάλπει και αναθρέφει δύο έως τρία άτομα του είδους, καταβάλλοντας πάντα κάθε δυνατή προσπάθεια αυτές να απελευθερωθούν στο φυσικό τους περιβάλλον, όπως έγινε με τη Νικόλ και τη Λένα, τα δύο θηλυκά φωκάκια που σύντομα θα προικίσουν τις ελληνικές θάλασσες με καινούργια μωρά. «Η διαδικασία της απελευθέρωσης είναι συγκινητική από τη μια και αγχωτική από την άλλη. Γιατί θέλεις να δεις το ζώο να κολυμπάει, να επιστρέφει στο σπίτι του» εξηγεί ο πρόεδρος της MΟm.

Μετά από 30 χρόνια επαφής με την monachus monachus, ο Παναγιώτης Δενδρινός καταλήγει πως τελικά η μεσογειακή φώκια δεν είναι καθόλου μοναχικό ζώο – αντίθετα είναι πολύ κοινωνικό. «Είναι και πολύ ευπροσάρμοστο. Και παρότι προέρχεται από έναν άλλο κόσμο, αντιλαμβάνεται την παρουσία του ανθρώπου, τον αναγνωρίζει, τον ζυγίζει σε κάθε βήμα γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται συχνότερα σε παραλίες όπου συχνάζουν άνθρωποι. Δεν τον αισθάνεται ως απειλή – τουλάχιστον όσο τον αισθανόταν παλιότερα».

Για πολλά χρόνια, η MΟm λειτουργούσε σταθμό διάσωσης στην Αλόννησο – εκεί όπου παλαιότερα εντοπιζόταν η μεγαλύτερη συγκέντρωση φωκών – τον οποίο και έκλεισε για λειτουργικούς λόγους· με την προοπτική όμως, να ιδρυθεί ένας αντίστοιχος στην Αττική με την συμβολή του κράτους. Και στην περίπτωση της MΟm ωστόσο, η αναξιοπιστία και η ασυνέχεια της κρατικής παρέμβασης, την έχει αναγκάσει να υπολογίζει λιγότερο σε αυτήν.

Μολονότι, αυτή την εποχή βρίσκονται σε αναμονή για ένα σχέδιο δράσης του Υπουργείου Περιβάλλοντος για την διάσωση ειδών και οικοτόπων – το οποίο περιλαμβάνει και το ζήτημα των εγκαταστάσεων. Τώρα, όπως και όλα αυτά τα χρόνια, η MΟm στηρίζεται σε χορηγίες από ιδρύματα του εξωτερικού, ευρωπαϊκά προγράμματα και φυσικά στις δωρεές ιδιωτών, οι οποίοι συχνά συμμετέχουν και στα εθελοντικά προγράμματα. Οι δύο τελευταίες δράσεις πάσχουν λόγω πανδημίας, συνεπώς μη διστάσετε: https://www.mom.gr/pws-mporw-na-voithisw