Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου: Αυτές είναι οι υποψηφιότητες για το 2019

Το Παιδικό Λογοτεχνικό Βιβλίο αποτελεί μια μεγάλη κατηγορία, στην οποία εμπεριέχεται μεγάλη ποικιλία βιβλίων, τόσο σε είδος όσο και σε έκταση, ύφος και μορφή. Έτσι στην κατηγορία αυτή συνυπάρχουν μυθιστορήματα, ιστορίες μικρής φόρμας που συνοδεύονται από εξαιρετική εικονογράφηση, ποίηση, παραμυθιακές ιστορίες. Η εικονογράφηση στην παραγωγή του 2018 φαίνεται να συνυπάρχει δυναμικά και δημιουργικά με τα κείμενα κάθε είδους, ενώ αρκετές φορές φαίνεται να υπερτερεί ποιοτικά σε σχέση με αυτά.

Η θεματολογία της φετινής χρονιάς παρουσιάζει και πάλι ποικιλία και κινείται σε θέματα γνωστά (διαπροσωπικές σχέσεις, κοινωνικά θέματα, απώλεια, εκπαίδευση, περιπέτεια κ.α.), χωρίς κάποια ιδιαίτερη έκπληξη. Ωστόσο, τα βιβλία που ξεχώρισαν διακρίνονται για τις αφηγηματικές επιλογές των συγγραφέων και την αισθητική τους άποψη σε ποικίλα επίπεδα. Δυστυχώς το υφολογικό στοιχείο του ποιοτικού χιούμορ που φαίνεται να αρέσει πολύ στα παιδιά, παρουσιάζεται σπάνια.

Η κατηγορία του Εικονογραφημένου Βιβλίου αποτελεί και στην παραγωγή του 2018 μια κατηγορία όπου συνυπάρχουν εξαιρετικής ποιότητας και αισθητικής βιβλία, με βιβλία που φαίνεται να υποτιμούν την «αναμενόμενη» ηλικία των αναγνωστών τους. Υπογραμμίζεται η λέξη «αναμενόμενη», γιατί τα εικονογραφημένα βιβλία που διακρίνονται, δεν απευθύνονται μόνο στους προφανείς αναγνώστες της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας, αλλά σε ένα ηλικιακό εύρος αναγνωστών, γεγονός που τα καθιστά διηλικιακά (crossover). Στα βιβλία αυτά το κείμενο συνομιλεί με την εικόνα και η θεματική τους προσεγγίζεται με ευρηματικό τρόπο από τους συγγραφείς.

Στην αντίθετη περίπτωση βρίσκουμε πληθώρα βιβλίων, όπου η ακαλαίσθητη και παρωχημένη εικόνα απλώς συνοδεύει ένα μη ποιοτικό κείμενο ή βιβλία όπου η εικόνα υπερτερεί του κειμένου και αντίστροφα. Ευχάριστη έκπληξη στην παραγωγή του 2018 αποτελεί η έκδοση του πρώτου ελληνικού βιβλίου χωρίς λόγια, γεγονός που υπογραμμίζει την έμφαση που δίνεται από δημιουργούς και εκδότες στο σύγχρονο εικονοβιβλίο και τον προσανατολισμό τους στα διεθνή δεδομένα.

Η κατηγορία του Εφηβικού – Νεανικού βιβλίου παρουσιάζει μικρό αριθμό έργων συγκριτικά με τις υπόλοιπες κατηγορίες. Παρόλο που απευθύνεται σε ένα δύσκολο ηλικιακά κοινό με συγκεκριμένες απαιτήσεις και άποψη, η πλειοψηφία των βιβλίων δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδομένα. Πολλά από τα βιβλία διαχειρίζονται θέματα ενδιαφέροντα και σύγχρονα με λανθασμένο όμως τρόπο, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολή, τη διαστρέβλωση και τη διαιώνιση στερεοτύπων. Ωστόσο, στην κατηγορία αυτή υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις, οι οποίες ξεχωρίζουν τόσο θεματικά και αφηγηματικά όσο και στη συγγραφική δεξιοτεχνία δόμησης των χαρακτήρων και σύνθεσης της πλοκής.

Η παραγωγή του 2018 στην κατηγορία του Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά, έδωσε περιορισμένα, αλλά εξαιρετικά ποιοτικά έργα. Τόσο η θεματολογία των βιβλίων, όσο και η αφηγηματική τους φόρμα παρουσιάζει ποικιλία. Σε αρκετά από αυτά, όπως φαίνεται και από τη βραχεία λίστα, η εικονογράφησή τους ξεχωρίζει, γεγονός που για ακόμη μια χρονιά υπογραμμίστηκε από την επιτροπή και επανέφερε το θέμα της βράβευσης όχι μόνο του/της συγγραφέα, αλλά και του/της εικονογράφου. Η προσέγγιση της γνώσης παρουσιάζει επίσης ποικιλία και γίνεται μέσα από τη συνύπαρξη εικόνας-κειμένου, τη μυθοπλασία, μέσα από ιστορικές πηγές και βιβλιογραφική τεκμηρίωση, στοιχεία που καθιστούν πολλά από τα βιβλία που ξεχωρίζουν πολυτροπικά κείμενα.

Χρύσα Κουράκη, μέλος