Ποιες θεατρικές παραγωγές θα δούμε το καλοκαίρι;

Ανάμεσα στο θάρρος, στο ρίσκο και στην αμείωτη ανάγκη για επιβίωση, διαμορφώνεται δειλά ένα θεατρικό καλοκαίρι. ‘Οχι μόνο από τους εποπτευόμενους φορείς του υπουργείου Πολιτισμού που, προσπαθούν να υποδυθούν μια πολιτιστική κανονικότητα, αλλά κυρίως από τους ανθρώπους του ελεύθερου θεάτρου. Εκεί εξάλλου, εντοπίζεται και ο μεγαλύτερος φόβος για οικονομικούς κινδύνους.

Έτσι μετά, την πρωτοβουλία του Γιάννη Κακλέα ν’ ανεβάσει το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ με μια εκλεκτή ομάδα πρωταγωνιστών (Σπύρος Παπαδόπουλος, Θανάσης Παπαγεωργίου, Άρης Σερβετάλης, Ορφέας Αυγουστίδης) – μια ανακοίνωση που ομολογουμένως έσπασε τον πάγο στην θερινή θεατρική κινητικότητα – συνεχίστηκαν οι αναγγελίες νέων παραστάσεων. Είτε εντός πόλης σε ανοιχτούς χώρους, θέατρα και αθηναϊκές αυλές, είτε με προγραμματισμό να βρεθούν, όπου είναι δυνατόν, σε ολόκληρη την Ελλάδα, το θέατρο μοιάζει να θέλει ν’ απαντήσει πρώτο στην καλλιτεχνική ακινησία των τελευταίων τριών μηνών.

Ο Γιάννης Κακλέας σκηνοθετεί τους Σερβετάλη, Παπαδόπουλο, Παπαγεωργίου και Αυγουστίδη στο «Περιμένοντας τον Γκοντό».

Ολιγομελείς διανομές των δύο έως πέντε πρωταγωνιστών (ελάχιστες είναι, μέχρι στιγμής, οι εξαιρέσεις), μικρές περιοδείες των 15 – 20 σταθμών (μια μέση καλοκαιρινή περιοδεία υπερβαίνει τις 30 πιάτσες) δίνουν τον τόνο της θεατρικής δημιουργίας εν μέσω θέρους.

Ο Θέμης Μουμουλίδης, ένας από τους πλέον ασκημένους παραγωγούς και σκηνοθέτες στον θεσμό της περιοδείας, θα βρίσκεται ανάμεσα τους. Εγκαταλείπει το σχεδιασμό των αριστοφανικών «Εκκλησιαζουσών» και επανέρχεται στην ανάγνωση του στην «Αντιγόνη», πέντε χρόνια μετά από την πρώτη φορά που στράφηκε στην σοφόκλεια τραγωδία. Τότε με έναν ενδεκαμελή θίασο, σήμερα με την επταμελή ομάδα στην οποία συμμετέχουν η Ιωάννα Παππά, η Λουκία Μιχαλοπούλου, ο Μάνος Καρατζογιάννης, ο Γιώργος Χρυσοστόμου και ο Δημήτρης Σαμόλης. «Το θέατρο είναι η δουλειά μας και κανείς δεν μπορεί να μείνει άνεργος για 1.5 χρόνο. Βιοποριζόμαστε από αυτήν. Θα ξεκινήσουμε, λοιπόν, την περιπέτεια μας στο νέο και άγνωστο τοπίο με σκοπό να υπερασπιστούμε και το έργο και το θέατρο. Θα είμαστε ικανοποιημένοι αν μπορέσουμε να επιβιώσουμε από αυτήν» λέει ο κ. Μουμουλίδης.

Ο θίασος της, κατά Μουμουλίδη, «Αντιγόνης» του 2015 με την Ιωάννα Παππά στον επώνυμο ρόλο.

Η συρρίκνωση του προγράμματος της αρχαίας Επιδαύρου με την αναβολή παραγωγών για το επόμενο καλοκαίρι ήταν καταλυτική. Παραδοσιακά οι Επιδαύριες συμπαραγωγές υπολογίζουν στα έσοδα του φεστιβαλικού διημέρου όπως και στην δημοσιότητα που αυτό συγκεντρώνει προκειμένου να ξεκινήσουν με καλύτερους οιωνούς την περιοδεία.

Ωστόσο, τα επιδημιολογικά δεδομένα έβγαλαν εκτός τον «Προμηθέα δεσμώτη» σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη, τον «Φιλοκτήτη» δια χειρός Τσέζαρις Γκραουζίνις, την «Ιφιγένεια εν Ταύροις» από τον Γιώργο Νανούρη, τις «Βάκχες» σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη που θα δρομολογούσαν στην συνέχεια περιοδεία. «Μετά την ακύρωση αποφάσισα να μην οργανώσω κάποια άλλη παραγωγή. Αφενός γιατί δεν είχα κάτι έτοιμο και δεν ήθελα να προκύψει κάτι στο πόδι κι αφετέρου γιατί δεν ξέρω πως θ’ αντιδράσει ο κόσμος. Το φετινό καλοκαίρι είναι τζόγος», λέει ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος που είχε αναλάβει την παραγωγή του «Φιλοκτήτη» με τον Γιώργο Κιμούλη στον επώνυμο ρόλο.

O «Προμηθέας δεσμώτης» σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη προορίζεται πια για την Επίδαυρο του 2021.

Αντιστοίχως και ο Παναγιώτης Γεώργας, ο παραγωγός πίσω από τον «Προμηθέα δεσμώτη» απέσυρε την πρόταση του για φέτος, εκτιμώντας πως «επικρατούν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Αλλιώς αντιμετωπίζουμε τον τουρισμό κι αλλιώς τον πολιτισμό. Έχουμε περιοριστικά μέτρα μόνο στη δεύτερη περίπτωση. Κι αναρωτιέμαι τελικά, τι πρωτεύει: Η ζωή των ανθρώπων ή η οικονομία; Κι αν είναι έτσι γιατί την πληρώνει μόνο ο πολιτισμός;». Ο κ. Γεώργας θεωρεί πως με επιτρεπόμενη πληρότητα της τάξεως του 40% ένας ιδιώτης παραγωγός οδηγείται με ασφάλεια στην καταστροφή και πως απαιτείται τουλάχιστον ένα ποσοστό πληρότητας 60% ώστε μια παραγωγή να μην «μπει» μέσα. Χοντρικά μια “φθηνή” παραγωγή κοστολογείται γύρω στις 70.000 ευρώ, μια μέση παραγωγή στις 150.000 και μια ακριβή Επιδαύρια παραγωγή ίσως να αγγίξει και τις 300.000.

Βασίλης Μπισμπίκης, Γιώργος Κιμούλης, Δημήτρης Γκοτσόπουλος στον Επιδαύριο «Φιλοκτήτη» που αναβλήθηκε για του χρόνου.

Τις τελευταίες ημέρες φημολογείται πως το υπουργείο Πολιτισμού επεξεργάζεται το σενάριο ν’ αυξήσει την δυνατότητα προσέλευσης στο 60% ή 70% (όπως είναι και στα θερινά σινεμά). Σε αναμονή αυτού του διορθωτικού μέτρου φαίνεται πως βρίσκονται αρκετοί παραγωγοί, αλλά ο χρόνος προβών περιορίζεται σημαντικά – απομένει μόνο 1.5 μήνας μέχρι το άνοιγμα των θερινών θεάτρων – αποθαρρύνοντας άλλους να προχωρήσουν σε νέα παραγωγή.

Οι θεατρικές επιχειρήσεις Τάγαρη πάντως – που είχαν αναλάβει την «Ιφιγένεια εν Ταύροις» με 15μελή διανομή και πρωταγωνίστρια την Λένα Παπαληγούρα – δρομολογούν τουλάχιστον δύο εναλλακτικές λύσεις, με σκοπό να περιοδεύσουν ανά την Ελλάδα. Σύμφωνα με πληροφορίες θα παρουσιάσουν την παράσταση «Δάφνες και Πικροδάφνες» με πρωταγωνιστές τους: Π. Φιλιππίδη, Π. Χαϊκάλη, Τ. Χαλκιά, Κ. Ασπιώτη και την κωμωδία «Προσοχή ο φίλος δαγκώνει». «Οπωσδήποτε και οι διανομές μας θα είναι μικρές και οι πιάτσες δεν θα ξεπεράσουν τις 20. Έχουμε άλλωστε, πολύ μικρότερη σεζόν στη διάθεση μας» τονίζει ο Μάριος Τάγαρης.

Ο Θέμης Μουμουλίδης εκτιμά ότι η αύξηση του ποσοστού προσέλευσης θα βελτιώσει κυρίως τον δείκτη ψυχολογίας του κοινού. Και πως το πραγματικό ζήτημα βρίσκεται στην επιθυμία του να δει θέατρο ή όχι. «Αυτό το καλοκαίρι θα δούμε που θα βρεθεί το θέατρο στις επιλογές του κόσμου. Μέχρι στιγμής, διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι βγαίνουν λιγότερο και ξοδεύουν λιγότερο. Φαίνεται, δηλαδή, πως οι περιοχές της ψυχαγωγίας μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σχεδιάσουμε ξανά τον θεατρικό χάρτη. Το θέατρο στην Ελλάδα και παγκοσμίως θα υποστεί ουσιαστικές μεταβολές και αυτό πρέπει να το μελετήσουμε από τώρα» σημειώνει.

Η Κάτια Σπερελάκη και ο Στέλιος Μάϊνας στον «Κήπο» που θα περιοδεύσει.

• Στις, μέχρι τώρα, επίσημες ανακοινώσεις για καλοκαιρινά εγχειρήματα που θα βγουν στο δρόμο αθροίζονται επίσης, ο «Κήπος» του Μπρους Γκουντς με πρωταγωνιστές τους Στέλιο Μάϊνα και Κάτια Σπερελάκη, μια παραγωγή που έκανε πρεμιέρα το χειμώνα στο «Από μηχανής» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μυλωνά και θα περιοδεύσει σε επιλεγμένους σταθμούς.

• Παράσταση διδύμου και για τους Ανδρομάχη Δαυλού και Άρη Γραικούση που θα ανεβάσουν την «Σπείρα του έρωτα» μια μουσικοθεατρική σύνθεση.

• Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, τα «Αθηναϊκά Θέατρα» αφού απέσυραν το σχέδιο της περιοδείας πάνω στην «Ποντικοπαγίδα» σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια, τώρα εξετάζουν την επανάληψη του «Art» της Γιασμίν Ρεζά με νέα διανομή αντί των Θοδωρή Αθερίδη, Άλκη Κούρκουλου και Μιχάλη Οικονόμου.

• Στις περιοδείες δεν αποκλείται να δούμε και παραγωγή του Παναγιώτη Γεώργα που βρίσκεται σε αναζήτηση έργου για τέσσερις – το πολύ πέντε – ηθοποιούς.

• Στην Αθήνα, αναμένεται να δούμε τον Τάκη Ζαχαράτο στο one man σατιρικό show του στο «Άλσος»,
• τον Σωτήρη Χατζάκη και τον Δημήτρη Μυλωνά ως συμπρωταγωνιστές στο «Δάνειο» του Τζόρντι Γκαλθεράν σε σκηνοθεσία του πρώτου, φιλοξενούμενοι στην αυλή του «Χυτηρίου»
• ενώ η Ελένη Γερασιμίδου και ο Αντώνης Ξένου θ’ ανεβάσουν στην αυλή του «Από κοινού» την επιθεώρηση «Μένουμε ταπί».

Ο Σωτήρης Χατζάκης και ο Δημήτρης Μυλωνάς με το «Δάνειο» στο Χυτήριο.

Στο δρόμο αναμένεται να βγουν και κάποιες παιδικές παραγωγές, κυρίως από θιάσους που ήδη είχαν δρομολογήσει να ανεβάσουν παράσταση το καλοκαίρι του 2020.

Ενδεικτικά, ο Φώτης Σπύρου αφού αναγκάστηκε να ακυρώσει την περιοδεία του «Ηρακλή και των 12 άθλων» σε πρωτότυπη μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη με εξαμελή θίασο, προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα καταφεύγοντας στον «Ροβινσώνα και τον Κρούσο» των Νίνο ντ’ Ιντρόνα και Τζάκομο Ραβίκιο σε μετάφραση Ξένιας Καλογεροπούλου – έργο που είχε ανεβάσει η Λίλο Μπάουρ πριν από 13 χρόνια στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. «Αυτό το καλοκαίρι δεν είναι πρόσφορο για να πάρει κανείς μεγάλες ευθύνες. Αποφασίσαμε, έτσι, να κάνουμε κάτι που μπορούμε να στηρίξουμε. Ασφαλώς, ακόμα δεν ξέρουμε πως θα κινηθεί το κοινό. Εμείς πάντως, σκοπεύουμε να δουλέψουμε ασταμάτητα για 1.5 μήνα» εξηγεί ο Φώτης Σπύρου που εκτός από την συρρικνωμένη θερινή σεζόν έχει να υπολογίζει και το πρόωρο άνοιγμα των σχολείων την 1η Σεπτεμβρίου.

Ο ελάχιστος χρόνος προβών που υπάρχει στη διάθεση των θεατρικών ομάδων δυσχεραίνει τα πράγματα και είναι αρκετοί εκείνοι που εκτιμούν ότι δεν θα λείψουν οι προχειρότητες. «Από την στιγμή που υπάρχει η ανάγκη να δουλέψει ο κόσμος, θα γίνουν πράγματα βιαστικά. Από την άλλη, το γεγονός ότι θα γίνουν είναι καλύτερο από το τίποτα» λέει ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος ενώ ο Θέμης Μουμουλίδης θίγει το μεγάλο ζήτημα της υπερπροσφοράς. «Είναι βέβαιο, ότι πολλοί θα υποκύψουν σε ευκολίες. Ξέρετε, το καλοκαίρι έχει παρεξηγηθεί. Δεν βγαίνουν όλοι με σεβασμό στην περιφέρεια, ούτε με αγάπη στην περιοδεία. Γι’ αυτό και πολλαπλασιάζονται οι παραστάσεις, η αγορά δεν μπορεί να τις σηκώσει, αναγκαστικά γίνονται συμβιβασμοί στο αισθητικό κομμάτι αλλά τελικά αυτά είναι που θα κάνουν ή όχι την διαφορά».

Ο Φώτης Σπύρου ανεβάζει τον «Ροβινσώνα και Κρούσο» σε περιοδεία.

Στα πλείστα προβλήματα όσων θερινών παραγωγών προκύψουν, θα πρέπει να προστεθεί και η αμφιθυμία πολλών δήμων αν θ’ ανοίξουν τα θέατρα τους. Το τοπίο είναι κι εκεί θολό. Κάποιοι είναι πρόθυμοι να τους διαθέσουν και μάλιστα χωρίς ενοίκιο για τους θιάσους – όπως ο Δήμος Αθηναίων παραχωρεί δωρεάν την Τεχνόπολη. Άλλοι δεν έχουν καν αποφασίσει αν είναι συμφέρον ή υγειονομικά φρόνιμο να υποδεχθούν παραγωγές.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο δήμοι Βύρωνα και Δάφνης Υμηττού με το Θέατρο Βράχων που κάθε καλοκαίρι φιλοξενεί το μεγαλύτερο φεστιβάλ της πόλης μετά το Φεστιβάλ Αθηνών. Η αυτοχρηματοδοτούμενη φύση της διοργάνωσης (προμήθειες από τους παραγωγούς και ποσοστά επί των εισιτηρίων) έχει βάλει σε επισφαλή θέση την διοργάνωση του και η λειτουργία του είναι ακόμα σε εκκρεμότητα. Αν τελικά λειτουργήσει, το Θέατρο Βράχων θα είναι η αθηναϊκή έδρα του «Περιμένοντας τον Γκοντό» σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα.

Το βέβαιο είναι πως καμιά από τις καλοκαιρινές παραγωγές δεν θα έχει κέρδη. «Η κερδοφορία για το θέατρο είναι μακρινό όνειρο» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Μουμουλίδης. Θα είναι όμως, ένας χρήσιμος δείκτης για τις προθέσεις του κοινού , εν όψει ενός βαρύ και αβέβαιου χειμώνα για τις τέχνες που, όπως όλα δείχνουν, θα έρθει.

Με τα, μέχρι στιγμής, δεδομένα μέχρι το τέλος του 2020 η ελεύθερη αθηναϊκή σκηνή θα πορευτεί με επαναλήψεις ενώ οι νέες δυνατές παραγωγές να κάνουν την εμφάνιση τους από τον Ιανουάριο του 2021. Εξαίρεση σε αυτό τοπίο, αναμένεται ν’ αποτελέσουν οι εποπτευόμενοι φορείς παρασταστικών τεχνών.