Αποζημιώσεις για τις ακυρωμένες παραστάσεις ζητούν οι καλλιτέχνες από το Φεστιβάλ Αθηνών

Μια μέρα πριν την ανακοίνωση του νέου – περιορισμένου- προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2020, -που θα γίνει με video από τη σελίδα του Φεστιβάλ-, η πρωτοβουλία εργαζομένων στον πολιτισμό Support Art Workers με ανοικτή επιστολή στην Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κατερίνα Ευαγγελάτου, θέτει τα αιτήματα των καλλιτεχνών για τις παραστάσεις που λόγω της πανδημίας, βγήκαν από τον φετινό προγραμματισμό και μετατέθηκαν για την επόμενη χρονιά.

Βασικό τους αίτημα αποτελεί η μέριμνα του Φεστιβάλ για αποζημίωση των εργαζομένων για τις παραστάσεις που ακυρώθηκαν, σε αντιδιαστολή με την καταβολή του 30% της αμοιβής που είχε συμφωνηθεί με τον εκάστοτε παραγωγό (ως προκαταβολή για την επόμενη χρονιά) που έχει ήδη ανακοινωθεί.

Στις 3/5/2020, σε αποκλειστική συνέντευξή της στην Κατερίνα Ι. Ανέστη στο i-efimerida, η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη διαβεβαίωνε πως δεν θα μειωθούν οι επιχορηγήσεις των Κρατικών Πολιτιστικών Φορέων, ακόμα και αν λόγω των υγειονομικών περιορισμών δεν καταφέρουν να παρουσιάσουν όλες τις παραγωγές τους. Μάλιστα, ειδικά για το Φεστιβάλ, διευκρίνισε πως δεν θα υπάρξει φέτος ζήτημα ούτε με τα ποσά που λαμβάνει από τα καζίνο.

Τα ίδια επιβεβαιώνει στις 15/5/2020 η δημοσιογράφος κ. Κατερίνα Ι. Ανέστη σε ρεπορτάζ της (το Φεστιβάλ «μόλις εισέπραξε τη δόση Δεκεμβρίου από το καζίνο»), ενώ για τις τακτικές επιχορηγήσεις σημειώνει πως σύμφωνα με «πηγές στο υπουργείο Πολιτισμού(…) δεν υπάρχει καμία μείωση, το αντίθετο θα πάρει το Φεστιβάλ περισσότερα για να καλύψει τις επισκευές και τις προσαρμογές των υποδομών του».

Ενδιαμέσως, στις 13/5/2020, η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ κ. Κατερίνα Ευαγγελάτου ανακοίνωσε τη ματαίωση όλων των παραστάσεων, πλην κάποιων που θα δοθούν στα τρία θέατρα Επιδαύρου, Μικρής Επιδαύρου και Ηρωδείου. Παράλληλα, ανακοίνωσε τη μετάθεση όλων των υπόλοιπων για το καλοκαίρι του 2021 «με τους ίδιους οικονομικούς όρους» και «με μια εύλογη προκαταβολή επί των συμφωνημένων αμοιβών». Σημείωσε δε, πως η λύση αυτή αποφασίστηκε με αιτία, πέρα από την αναμενόμενη πτώση εσόδων από εισιτήρια, μισθώματα και χορηγίες, «τη συρρίκνωση των τακτικών επιχορηγήσεων του (Φεστιβάλ)».

Είναι λοιπόν αυταπόδεικτο και ταυτόχρονα ιδιαιτέρως ανησυχητικό, πως βρισκόμαστε μπροστά σε αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες, σχετικά με τους πόρους ενός από τους μεγαλύτερους πολιτιστικούς Φορείς της χώρας μας στην πιο κρίσιμη –μάλιστα– χρονιά της λειτουργίας του. Πώς είναι δυνατόν –με διαφορά λίγων ημερών– άλλα να διαβεβαιώνει το Υπουργείο Πολιτισμού και άλλα ο Εποπτευόμενος Φορέας του;

Σε κάθε περίπτωση, δεδομένο είναι πως, για τις ματαιωμένες παραστάσεις και τους εργαζόμενους που στις 13/5/2020 έχασαν τη δουλειά τους (ενώ στις 30/3/2020 –εν μέσω πανδημίας– είχε ανακοινωθεί μέσω επίσημης παρουσίασης η συμμετοχή τους), «εφευρέθηκε» από το Φεστιβάλ, η λύση της προκαταβολής 30% επί της αμοιβής φέτος και η εξόφληση του υπόλοιπου 70% του χρόνου. Φαινομενικά δηλαδή, απλή χρονική μετάθεση με καταβολή του 100% της συμφωνημένης αμοιβής. Είναι όμως έτσι;

Η απλή απάντηση είναι όχι. Εξηγούμε: Λόγω των νομικών απαιτήσεων ενός κρατικού φορέα, προκειμένου να καταβληθεί το 30% φέτος, θα πρέπει –διπλασιάζοντας τα απαιτούμενα λογιστικά έξοδα– να γίνουν προσλήψεις, με εικονικό χρόνο απασχόλησης που αντιστοιχεί σε αυτό το ποσοστό. Αυτό όμως αυτομάτως σημαίνει μείωση του αντίστοιχου χρόνου απασχόλησης την επόμενη χρονιά, παρότι η καλλιτεχνική ανάγκη θα είναι ίδια. Σημαίνει δηλαδή την ιδιαιτέρως επικίνδυνη συμβατική θεσμοθέτηση «αδήλωτης» εργασίας την επόμενη χρονιά.

Παράλληλα, παρουσιάζονται επιπλέον «γκρίζες περιοχές», όπως π.χ. τι θα γίνει στην περίπτωση που κάποιος συντελεστής δεν μπορεί να συμμετέχει του χρόνου, ποιος καλύπτει την ενδεχόμενη αύξηση λειτουργικών εξόδων, ενώ καταστρατηγείται και η έννοια της καλλιτεχνικής ελευθερίας, καθώς, προκειμένου να αποζημιωθεί ένας εργαζόμενος, δεσμεύεται ότι θα παρουσιάσει τη δουλειά του την επόμενη χρονιά, ανεξάρτητα από το αν το επιθυμεί ή όχι.

• Πρώτον, η ευθύνη της απόφασης να λειτουργήσουν τα ανοιχτά θέατρα με 40% πληρότητα (ενώ την ίδια στιγμή οι κινηματογράφοι με έως και 70%!), καθιστώντας το οικονομικό ρίσκο μιας παραγωγής δυσθεώρητο, βαραίνει αποκλειστικά το ΥΠΠΟ και τον ΕΟΔΥ.
• Δεύτερον, η επιλογή να μην εισακουστούν οι εναλλακτικές και προσαρμοσμένες στα νέα πρωτόκολλα προτάσεις που ορισμένοι καλλιτέχνες κατέθεσαν, βαραίνει αποκλειστικά το Φεστιβάλ.
• Είναι λοιπόν σχεδόν εκβιαστικό, να «ευθύνονται» οι σκηνοθέτες, χορογράφοι και συνθέτες για την αδυναμία οικονομικής κάλυψης των συνεργατών τους, αν δεν δεχτούν τους όρους που μονομερώς το Φεστιβάλ κατέθεσε και για οποιονδήποτε λόγο δεν επιθυμούν τη μετάθεση του έργου τους την επόμενη χρονιά, ενώ έχουν ήδη εργαστεί γι’ αυτό φέτος (κατάθεση πρότασης, έρευνα, οργάνωση, πρώτες πρόβες, αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων κ.λπ.).

Με αυτές τις διαπιστώσεις και αναγνωρίζοντας το πρωτοφανές του φαινομένου της πανδημίας, που έθεσε σε δοκιμασία τον θεσμό του Φεστιβάλ, αλλά και το ότι φυσικά και δεν υπάρχει νομικό προηγούμενο,

• Άμεση και ξεκάθαρη απάντηση τόσο από το Υπουργείο, όσο και από το Φεστιβάλ για το τι θα συμβεί φέτος με την τακτική επιχορήγηση του Φεστιβάλ.

• Επαναφορά της τακτικής επιχορήγησης στα συμφωνηθέντα για φέτος ποσά.
• Ενημέρωση από το ΥΠΠΟ για το πού θα διοχέτευε τα χρήματα που θα εξοικονομούνταν.

• Πλήρη ενημέρωση για το τι θα συμβεί με τις αμοιβές – αποζημιώσεις των φετινών διεθνών μετακλήσεων.

Δεδομένου επίσης, ότι ναι μεν τα έσοδα του Φεστιβάλ από εισιτήρια, χορηγίες και μισθώματα θα μειωθούν, αλλά θα μειωθούν επίσης τόσο τα λειτουργικά του έξοδα (αφού πολλοί χώροι δεν θα λειτουργήσουν), όσο και τα έξοδα παραγωγής (σκηνικά, κοστούμια, κ.λπ.), επαναλαμβάνουμε για μια ακόμα φορά το αίτημά μας για:

• Αποζημίωση όλων όσοι θα εργάζονταν φέτος.
• Πλήρη αποδέσμευση της αποζημίωσης από τη συμφωνία ή μη για τη μετάθεση της εκάστοτε παραγωγής του χρόνου.

Ακολουθώντας ό,τι ισχύει σε δεκάδες φεστιβάλ του εξωτερικού, όπως ακριβώς «εφευρέθηκε» η λύση της «προκαταβολής», έτσι μπορεί κάλλιστα (και με την ίδια συνεννόηση με το Λογιστήριο του Κράτους και το Υπουργείο Οικονομικών), να «εφευρεθεί» και να θεσμοθετηθεί η λύση της «αποζημίωσης» λόγω πανδημίας. Σε περίπτωση που το ΥΠΠΟ δεν το γνωρίζει, ενημερώνουμε πως ήδη από τις 12/3/2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε αίτημα της Δανίας να διαθέσει από τον προϋπολογισμό της 12 εκατομμύρια ευρώ για αποζημίωση παραγωγών που ακυρώθηκαν (και κοινό από 1000 άτομα και πάνω).

Στη διάθεση εξεύρεσης λύσεων, δεν μπορούμε επίσης να μην επισημάνουμε πως περιέργως το Ελληνικό Φεστιβάλ δεν ανήκει στους φορείς υλοποίησης του πολυδιαφημισμένου φεστιβάλ «Όλη η Ελλάδα – Ένας πολιτισμός». Τη στιγμή που το Εθνικό Θέατρο και η Εθνική Λυρική Σκηνή απορρόφησαν μέρος συνεργατών από ματαιωθείσες παραγωγές τους σε νέες εκδηλώσεις, το Ελληνικό Φεστιβάλ δεν συμμετέχει καν στη νέα διαδικασία!

Καταλήγοντας: Δεδομένης της μέχρι τώρα άρνησης του ΥΠΠΟ να θεσμοθετήσει τη διαρκή στήριξη των εργαζόμενων στις Τέχνες, είναι –πιστεύουμε– η κατάλληλη στιγμή να βρεθεί ένας εναλλακτικός τρόπος στήριξης των εργαζόμενων, που δίκαια προσδοκούσαν την εργασία τους στο Φεστιβάλ και αναλόγως προγραμμάτισαν τις ζωές τους, αλλά και το Φεστιβάλ να αναθεωρήσει τον τρόπο που συμβάλλεται με τους εργαζόμενούς του.

Το ότι διαχρονικά η «Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε.» αργεί χαρακτηριστικά να υπογράψει συμβάσεις με τις εταιρείες παραγωγής των παραστάσεων, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως «νομικό κώλυμα» και να αφήνει έκθετους εκατοντάδες εργαζόμενους σε εξαιρετικές περιστάσεις, όπως η πανδημία. Θυμίζουμε πως η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δήλωσε πως «οι εξαιρετικές περιστάσεις απαιτούν εξαιρετική δράση».

Καλούμε το Υπουργείο Πολιτισμού και το Ελληνικό Φεστιβάλ να την αναλάβουν!

ΥΓ: Η παρούσα επιστολή είναι στη διάθεση της κ. Μενδώνη, στον βαθμό που όντως δεν της έχει τεθεί προσωπικά «θέμα αποζημιώσεων», (όπως δήλωσε σε συνέντευξη της στην Athens Voice, 14/05/2020) εκ μέρους του Φεστιβάλ.