Andrea Bonetti: Όλα όσα «βλέπει» ένας φωτογράφος φύσης

Γεννήθηκε σ’ ένα ιταλόφωνο χωριό της Ελβετίας και για τις πρώτες πρώτες εκδρομές της ζωής του οι γονείς του, του επιφύλασσαν βόλτες στα τριγύρω βουνά. Δεν ήταν έκπληξη που τα καλοκαίρια της εφηβείας του καβαλούσε το ποδήλατο του και έτρεχε μέσα στα γειτονικά δάση και τις μικρές ορεινές λίμνες για να παρατηρήσει τα πουλιά που φώλιαζαν εκεί. Ούτε που εξελίχθηκε σ’ έναν εξαιρετικά δραστήριο φωτογράφο φύσης, συνεργάτη της WWF και του National Geographic.

To πιο ωραίο ενδημικό λουλούδι, η Anchusa cespitosa που απαντάται στις κορυφές των Λευκών Ορέων στην Κρήτη.

Νωρίτερα, ο Andrea Bonetti – ύστερα από προτροπή ενός καθηγητή του – θα σπούδαζε βιολογία στην Παβία της Ιταλίας, προσθέτοντας την επιστημονική κατάρτιση στην μεγάλη αγάπη του για το περιβάλλον. Από τότε που θυμάται τον εαυτό του (ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα του που ήταν τηλεοπτικός σκηνοθέτης) φωτογράφιζε όσα έβλεπε στις εξορμήσεις του.

Σ’ αυτές προστέθηκε και η μεγαλοπρέπεια της ελληνικής φύσης, όταν η οικογένεια του αγόρασε ένα σπίτι στη Μεσσηνία, κοντά στο υδροβιότοπο της Γιάλοβας. «Τότε, δεν ήταν γνωστός ως υδροβιότοπος αλλά υποψιαζόμασταν πως ήταν ένα σπουδαίο καταφύγιο για πουλιά. Εκεί την έβγαζα το Πάσχα και τα καλοκαίρια. Είχα δημιουργήσει και ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης κάποιων ειδών για να μάθω πως ταϊζουν τα μικρά τους και άλλες τέτοιες λεπτομέρειες. Στο Πανεπιστήμιο η πτυχιακή εργασία μου, μάλιστα, αφορούσε στις κουκουβάγιες. Αλλά, ήξερα ήδη πολλά γι’ αυτές από τις πολύχρονες παρατηρήσεις μου στη λιμνοθάλασσα», εξηγεί.

Όλα ξεκίνησαν με την παρατήρηση νυκτόβιων πουλιών, όπως η κουκουβάγια.

Με την επιστημονική του ιδιότητα πια και σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία κατάρτισε ένα διαχειριστικό σχέδιο για τη Γιάλοβα, αποτέλεσμα μιας τρίχρονης κι ακάματης μελέτης στην περιοχή της λιμνοθάλασσας, που ήταν ήδη ενταγμένη στο πρόγραμμα Natura 2000.

Υπέρμαχος των προστατευόμενων περιοχών του προγράμματος αντιμετωπίζει με τρομερή απογοήτευση την ψήφιση του νέου νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος που τις απειλεί ευθέως. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση βάσει των πρόσφατων αποφάσεων της για την πράσινη πολιτική στοχεύει στην αύξηση των προστατευόμενων περιοχών στο 30% της έκτασης κάθε κράτους μέλους. Ωστόσο, η Ελλάδα βρίσκεται ήδη σ’ αυτό το πολύ καλό σημείο γιατί οι 446 περιοχές που χαρακτηρίστηκαν Natura 2000 καλύπτουν το 1/3 της έκτασης της. Τώρα, μ’ αυτό το νομοσχέδιο η Ελλάδα αποφασίζει ξαφνικά να γυρίσει πίσω, να βρεθεί εκτός ευρωπαϊκών στόχων. Κι αυτό θα είναι μια δραματική εξέλιξη» τονίζει ο Andrea Bonetti.

«Δυστυχώς, το περιβάλλον στα μάτια των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων σηματοδοτεί ένα χώρο που δεν παράγει, που δεν βγάζει κέρδος. Αντιμετωπίζουν, λοιπόν, τη φύση ως κάτι περιττό και άχρηστο – κάτι που είναι απολύτως λανθασμένο αφού μπορούν να γίνουν ήπιες επενδύσεις, οι οποίες και το περιβάλλον θα προστατεύουν και θα αποφέρουν χρήματα. Δείτε για παράδειγμα τις δυνατότητες οικοτουρισμού. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η προστασία της φύσης είναι ταυτόσημη με την προστασία του ανθρώπου» επισημαίνει.

Κοπάδια με λευκοτσικνιάδες στη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβα.

Εκτός από την εμπλοκή του στο δίκτυο Natura, ο Andrea Bonetti έχει εκπονίσει μελέτη και για τη δημιουργία αιολικών πάρκων στην Κρήτη. Η μελέτη του απέδειξε πως μια τέτοια κίνηση θα ήταν μοιραία για τους πληθυσμούς σπάνιων αρπακτικών και όρνεων που ζουν στα βουνά του νησιού, ένα τίμημα που πληρώνει η Ισπανία με χιλιάδες σφαγές προστατευόμενων ειδών εν πτήσει.

«Στην Κρήτη φωλιάζουν δεκάδες ζευγάρια από όρνεα τα οποία ανεβαίνουν σε αυτά τα υψόμετρα αφήνοντας τα σώματα τους να παρασυρθούν από τον αέρα. ‘Εχοντας ανοιχτά τα φτερά τους σχηματίζουν νοητούς κύκλους και ανεβαίνουν όλο και πιο ψηλά. Αν στις κορυφές των βουνών, όμως, εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες αυτά τα πουλιά θα σφαγούν από τους έλικες τους· κυριολεκτικά θα τους κοπούν τα φτερά» εξηγεί ο κ. Bonetti, επισημαίνοντας έναν μόνο από τους σοβαρούς κινδύνους που εγκυμονεί η, χωρίς προδιαγραφές, εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Η μελέτη του, μάλιστα, στάθηκε καταπέλτης για την τότε δημιουργία πάρκων και το έργο σταμάτησε.

Αποψη της λιμνοθάλασσας Γιάλοβα που κόβει την ανάσα.

Το πρόσφατο μπαράζ αντιδράσεων στην άκριτη δημιουργία αιολικών πάρκων σε νησιωτικές και άλλες περιοχές της ελληνικής επικράτειας είναι, για τον ίδιο, ένα δείγμα των δυνατοτήτων της κοινωνίας των πολιτών, που οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί δεν πρέπει ν’ αγνοήσουν. «Οι συνθήκες έχουν ωριμάσει. Οι άνθρωποι γνωρίζουν καλά τι σημαίνει κλιματική αλλαγή και πρέπει από κοινού να εκματελλευτούμε αυτή την ανησυχία για το μέλλον μας. Να το κάνουμε, όμως, όχι με αφελείς διεκδικήσεις αλλά μέσα από την επιστημονική γνώση, τα καταγεγγραμένα στοιχεία και τους ρεαλιστικούς στόχους».

Σε όλα τα παραπάνω, ο Andrea Bonetti πιστεύει ακράδαντα ότι πρέπει να μας οδηγήσει και η υπεύθυνη στάση του καθενός, η αφύπνιση και η ενεργοποίηση της μονάδας. Ο ίδιος αμετανόητος ποδηλάτης, υποστηρικτής της πρακτικής βιολογικών καλλιεργειών και πολέμιος της κατανάλωσης πλαστικού έχει την βαθιά πεποίθηση πως οι πολίτες πρέπει να εκπαιδεύσουν τους ευατούς τους ώστε να απομακρυνθούν από την άχρηστη κατανάλωση.

«Οφείλουμε να κάνουμε ένα rewiring του μυαλού μας. Να ζήσουμε πιο ανθρώπινα, να εστιάσουμε στις πραγματικές αξίες της ζωής και να παρακάμψουμε την ανάγκη υπερκαταναλωτισμού μέσα στην οποία έχουμε μεγαλώσει». Το παράδειγμα του lockdown και των παράπλευρων ωφέλιμων αποτελεσμάτων που είχε αυτό για την ατμοσφαιρική ρύπανση στον πλανήτη είναι ίσως ό,τι πιο χαρακτηριστικό μπορεί να παραθέσει κανείς πάνω σε αυτήν την προτροπή.

Η οχιά της Μήλου, είδος που συναντάει κανείς μόνο στο νησί και σε άλλα μικρά γειτονικά κυκλαδονήσια.

Ο Andrea Bonetti κατάφερε να φτάσει νωρίτερα σε αυτά τα συμπεράσματα, χάρη στην σχέση του με το φυσικό περιβάλλον. Μετά από άπειρες ώρες παρατήρησης που έχει ξοδέψει, μέσα σε καλύπτρες και κάτω από φυλλώματα – είτε με το χρίσμα του βιολόγου είτε με αυτό του φωτογράφου φύσης – καταλήγει πως όχι μόνο γνώρισε όσα τον περιβάλλουν· αλλά πέτυχε να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του.

«Παρατηρώντας, ας πούμε, τα πουλιά συνειδητοποιείς ποιες είναι οι δικές σου ανθρώπινες αντιδράσεις. Πως αντιδράς στον φόβο, στο θυμό, στην αγάπη. Λείπει τρομερά από τους ανθρώπους αυτή η αξία της παρατήρησης, ο χρόνος της αυτοκριτικής, η πολυτέλεια του να πάρει κανείς μικρές αποστάσεις από τα γεγονότα και τα δει τα πράγματα αντικειμενικά».

Η ατμοσφαιρική ακτογραμμή της Κεφαλονιάς.

Τυχερός καθώς είναι, έχει γνωρίσει όλες τις φυσικές ομορφιές της Ελλάδας. Θεωρεί αξεπέραστο το τοπίο των Πρεσπών. Τις λίμνες, τα βουνά, τα πουλιά. «Κυρίως αυτή την ησυχία μέσα στην οποία ζει η ομορφιά» λέει.

Ο ίδιος ξεκίνησε όπως, περίπου, όλοι οι νέοι με το πάθος και τη φόρα να σώσει τον κόσμο. Στην πορεία – με την αδιαπραγμάτευτη συνειδητότητα πως είναι άνθρωπος της φύσης – αρκέστηκε στο αγαθό να μοιράζεται αυτόν τον κόσμο με τις αισθήσεις του. «’Οταν είσαι στη φύση, καταλαβαίνεις πως εκεί υπάρχει ένα άλλο σύστημα. Και τότε δεν θέλεις τίποτε άλλο. Ο άνθρωπος δεν θέλει τίποτε άλλο».