Ίδρυμα Γουλανδρή: Επανεκκίνηση με Έλληνες της διασποράς και παιδική φαντασία

Το πρώτο πράγμα που μας προσφέρθηκε, κατά την επίσκεψή μας στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στο Παγκράτι ήταν η… χειρουργική μάσκα. Υποδεχόμενη τους δημοσιογράφους, για πρώτη φορά μετά από ένα τρίμηνο που το μουσείο παρέμεινε κλειστό, η πρόεδρός του Φλορέτ Καραδόντη αναφέρθηκε, πριν απ’ όλα, στα μέτρα ασφαλείας που έχουν ληφθεί: όχι μονάχα η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική αλλά και οι εκθέσεις θα πραγματοποιηθούν χωρίς εγκαίνια, ενώ ενθαρρύνεται η ηλεκτρονική αγορά εισιτηρίου με προκαθορισμένο χρόνο επίσκεψης, για να ρυθμίζεται ευκολότερα η ροή του κοινού.

Λουκάς Σαμαράς

Στις ανάγκες που δημιουργεί η πανδημία έχει προσαρμοστεί και το πρόγραμμα του Ιδρύματος: Η προγραμματισμένη αναδρομική έκθεση του Γιώργου Ρόρρη στην Άνδρο αναβάλλεται για ευθετότερο χρόνο, πιθανόν το επόμενο καλοκαίρι, και στη θέση της θα παρουσιαστούν άγνωστα έργα Ελλήνων καλλιτεχνών της διασποράς, από τη συλλογή του ιδρύματος.

Γιάννης Κουνέλλης

«Πλειάδα Ελλήνων εικαστικών έζησαν ή ζουν και διαπρέπουν στο καλλιτεχνικό προσκήνιο των χωρών όπου κατέφυγαν και παρέμειναν», σημείωσε, παρουσιάζοντας την έκθεση ο επιμελητής της, Κυριάκος Κουτσομάλλης. «Ωστόσο, η θεματική που ορίσαμε αφορά αποκλειστικά καλλιτέχνες οι οποίοι εν μέσω πολλών δυσκολιών, άλλοι από ιδιοσυγκρασιακή αφαιρετική ροπή και άλλοι εξ ανάγκης κινούμενοι, αποφάσισαν να δοκιμαστούν στα αφαιρετικά κρατούντα της εποχής τους».

Chryssa (Χρύσα Βαρδέα)

Οι περισσότεροι από τους καλλιτέχνες που παρουσιάζονται έφυγαν από την Ελλάδα αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, «προσδοκώντας ελευθερία δράσης και σκέψης και αναζητώντας μερίδιο στα πρωτοποριακά τεκταινόμενα των καιρών», ενώ άλλοι «κυριολεκτικά εξαναγκάστηκαν σε εκπατρισμό προκειμένου να αποφύγουν διώξεις και κατατρεγμούς», τόνισε ο Κυριάκος Κουτσομάλλης, αναφερόμενος στο ταξίδι του πλοίου «Ματαρόα», που μετέφερε τον ανθό της ελληνικής διανόησης στη Γαλλία, ένα ταξίδι προς την ελευθερία, που «παρέμεινε ιστορική αναφορά αυτής της ψυχικά επώδυνης και βιωματικά επίπονης περιπέτειας». 

Τζον Χριστοφόρου

Στην έκθεση που διοργανώνεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου παρουσιάζονται έργα 19 Ελλήνων καλλιτεχνών της διασποράς, εγκατεστημένων, κυρίως, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, οι οποίοι δημιούργησαν ιδίως στις δεκαετίες του 1950 και του 1960.

Οι καλλιτέχνες που περιλαμβάνονται στο αφιέρωμα είναι οι: Chryssa (Χρύσα Βαρδέα), Takis (Παναγιώτης Βασιλάκης), Θεόδωρος Στάμος, Γιάννης Κουνέλλης, Λουκάς Σαμαράς, Θάνος Τσίγκος, Τζον Χριστοφόρου, Ντίκος Βυζάντιος, Pavlos (Παύλος Διονυσόπουλος), Σοφία Βάρη, Μπάμπης Βεκρής (Electros), Νάσος Δάφνης, Κώστας Ανδρέου, George Negroponte, Μαρκ Χατζηπατέρας, Νάκης Παναγιωτίδης, Άλκης Πιερράκος, Άρης Κουτρουλής, Lynda Benglis.

Takis

Δημιουργούς που είχαν το σθένος να επιχειρούν υπερβάσεις και να αφουγκράζονται τα μηνύματα των καιρών, αλλά και με αδιαπραγμάτευτη επιθυμία να παραμείνουν αγκιστρωμένοι στο αποθεματικό της καταγωγής τους, τους χαρακτήρισε ο επιμελητής της έκθεσης, και συνέχισε:

«Τους περισσότερους από αυτούς είχα την τύχη να συναντήσω, ορισμένες φορές συντροφιά με την Ελίζα Γουλανδρή, στην άλλη πατρίδα τους και στους χώρους δουλειάς τους: στην Αμερική, όπως είναι η περίπτωση της Chryssa ή του Βεκρή, ιδιαίτερα όμως στην Ευρώπη, όπως είναι η περίπτωση του Takis, της Βάρη, του Βυζάντιου, του Χριστοφόρου, του Ανδρέου στο Παρίσι ή του Παναγιωτίδη στη Βέρνη. Πρόκειται για έργα που προέκυψαν μέσα από γόνιμες στιγμές αυτών των συναντήσεων. Και είναι βέβαιο ότι μια μουσειακή συλλογή καταρτίζεται, κυριολεκτικά χτίζεται, αργά αλλά σταθερά μέσω συζητήσεων και αφηγήσεων που προηγήθηκαν γύρω από το κάθε έργο».

Θάνος Τσίγκος

Η έκθεση αποτελεί ένα αφιέρωμα φόρο μνήμης σε όσους δεν είναι πλέον στη ζωή και φόρο τιμής και θαυμασμού σε όσους εξακολουθούν να δημιουργούν πρωτοποριακά, βλέποντας έργα τους να εντάσσονται σε συλλογές μεγάλων μουσείων ανά τον κόσμο.

Ελένη Υακίνθη Αρβανιτίδου

Η περιοδική έκθεση που συνοδεύει την έκθεση της μόνιμης συλλογής στο Μουσείο της Αθήνας προέκυψε από την παιδική φαντασία που υπερέβη κάθε θεματικό περιορισμό: Στο πλαίσιο των ψηφιακών δραστηριοτήτων του, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, το Μουσείο απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση σε παιδιά κάθε ηλικίας να θέσουν σε εγρήγορση τη φαντασία τους και να ζωγραφίσουν θέματα του άμεσου περίγυρού τους, που τραβούσαν την προσοχή τους. Στην πρόσκληση ανταποκρίθηκαν 252 παιδιά και τα έργα τους αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος.

Σωκράτης-Μπούρης

Όμως, όπως τόνισαν οι επιμελητές της δράσης Κατερίνα Γεωργοπούλου και Γιάννης Κετιπίδης, οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες διεύρυναν τη ματιά τους πολύ πέρα από τον άμεσο περίγυρό τους, βγαίνοντας… «εκτός θέματος». «Το εύρος της παιδικής φαντασίας, ο τρόπος της εικαστικής απόδοσης, τα μέσα με τα οποία εκφράστηκαν, η αισθητική τέρψη που μας προκάλεσαν μας οδήγησαν στη σκέψη να οργανώσουμε μια έκθεση με νόρμες και κριτήρια που επιβάλλονται οργανωτικά σε εκδηλώσεις μουσειακών αξιώσεων και με τις ανάλογες εκθεσιακές υποδομές», σημείωσαν.

Θεοδώρα Βάδεν

Έτσι, στην αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων, που ανοίγει για πρώτη φορά στο κοινό, θα φιλοξενηθεί μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου μια έκρηξη φαντασίας και χρωμάτων, με πολλά από τα έργα να συνομιλούν, συχνά με ιδιαίτερα παιγνιώδη τρόπο, με τους καλλιτέχνες της μόνιμης συλλογής του μουσείου.