Η κανονικότητα του χειροκροτήματος: Η πρώτη παράσταση μετά την καραντίνα

36,7. Ο ευγενικός κύριος της ασφάλειας σε θερμομετρά. ‘Εχεις βάλει μάσκα, πριν μπεις στο ΕΜΣΤ – είναι υποχρεωτικό. Στα χέρια σου παίζει ένα υγρό απολυμαντικό μαντηλάκι κάθε φορά που ανοίγεις μια πόρτα. Η πραγματικότητα είναι νέα, ο λόγος που βρίσκεσαι όμως, εκεί είναι παλιός.

Οι αχανείς λευκοί “αποστειρωμένοι” διάδρομοι του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης δημιουργούν αναπάντεχα ένα αίσθημα “καθαρότητας”. Κατά σύμπτωση, είναι ο πρώτος κλειστός χώρος πολιτισμού που επιλέγεις μετά από πολύ καιρό. Έχουν περάσει τέσσερις μήνες. Πολύς καιρός, πράγματι.

Η σκηνοθέτις Αργυρώ Χιώτη σχεδίαζε να βρεθεί εκεί με μια εικαστική περφόρμανς πριν ξεσπάσει η πανδημία. Σχεδίαζε να παρουσιάσει μια ονειρική, παραληρηματική σχεδόν, απόπειρα για τον ανθρώπινο εγκλεισμό σε μια ποιητική διάσταση. Τι ειρωνεία. Ο εγκλεισμός ήρθε να συναντήσει άπαντες και μαζί την δική της προσπάθεια και την προσπάθεια της ομάδας της. Γρήγορα μετασχημάτισε την σκέψη της περφόρμανς σε on line συμβάν. Αυτή θα ήταν μια πρώτη επαφή με το υλικό της παράστασης σε πραγματικό χρόνο και συνθήκη. Η δεύτερη έμελλε να παραμείνει πιστή στον αρχικό σχεδιασμό, λαμβάνοντας υπόψιν το πέρασμα από τον ψηφιακό εαυτό της. Η Χιώτη ήταν αποφασισμένη να μην υπαναχωρήσει στη “φυσική” μορφή της παράστασης. Τα κατάφερε. Ακούς τη φωνή της από κάποιο μικρόφωνο και ησυχάζεις.

Στο διάστημα που μεσολάβησε, δεν συνδέθηκες με καμιά από τις ψηφιακές περφόρμανς που παρουσιάστηκαν στην φάση του lockdown. Επίσης, δεν παρακολούθησες καμία on line ανα- παράσταση – οι περισσότερες με χαμηλής ποιότητας κινηματογραφήσεις. Συνειδητά. Παρέμεινες πιστή στην old school αντιμετώπιση της παραστατικής τέχνης: Σώμα με σώμα, ενέργεια με ενέργεια, βλέμμα με βλέμμα. Ακόμα κι εκείνοι (οι επαγγελματίες) που το δοκίμασαν επισήμαναν με κάθε τρόπο το αναντικατάστατο της συλλειτουργίας κοινού και ερμηνευτή, θεατή και θεάματος.

Έτσι είναι. Καθισμένη στα λευκά σκαλάκια της Αίθουσας Περιοδικών Εκθέσεων του ΕΜΣΤ κοιτάζεις τους ηθοποιούς και τους άλλους γύρω σου. Δεν πρέπει – λένε οι κανονισμοί – αλλά σχεδόν μπορείς να τους αγγίξεις. Δεν βλέπεις αν μορφάζουν ή πως αναπνέουν – φορούν ιατρικές μάσκες, κάποιοι tribal φουλάρια – αλλά είναι εκεί, ζωντανοί· μαζί σου. Παρακολουθούν μαζί σου. Χειροκροτούν μαζί σου. Δέκα όλοι κι όλοι θεατές· πόσο δυνατός είναι ο ήχος από το χειροκρότημα τους;

Κι όμως. Αυτό το χειροκρότημα έχει έναν εσωτερικό κρότο. Δεν αναφέρεται μόνο στην live art παράσταση που μόλις είδες, αλλά στο επίτευγμα του να μοιράζεσαι την ίδια εμπειρία. Είναι συλλογική εμπειρία ακόμα και για δέκα ανθρώπους.

Το συλλογικό – έστω και υπό προϋποθέσεις – υποδηλώνει γενναιότητα. Ναι, κοινωνικά έχουμε μπει σε αυτή τη φάση. Η τέχνη – έστω και υπό προϋποθέσεις – είναι μια γενναία πράξη. Δεν θα ηρωοποιήσεις την εμπειρία σου, όχι. Δεν έχεις καμία τέτοια πρόθεση. Απλώς καταλαβαίνεις πως αυτή είναι η κανονικότητα που σου έχει λείψει. Η τέχνη είναι το “μαζί” που έχεις ανάγκη.