Status Update: Στάθης Κόικας, ηθοποιός

Έβλεπα μανιωδώς ταινίες. Όταν βρίσκω χρόνο το κάνω ακόμα. Ο πρώτος μου έρωτας, λοιπόν, ήταν η σκηνοθεσία κινηματογράφου και αυτό γιατί μια ταινία είναι η αφήγηση μιας ιστορίας, ενός παραμυθιού. Κατάλαβα, λοιπόν, πως θέλω να αφηγούμαι ιστορίες.
Το ανακοίνωσα στους δικούς μου και ξεκίνησα να μαζεύω τα χρήματα για τα δίδακτρα του πρώτου έτους σε σχολή σκηνοθεσίας. Έλα όμως που παράλληλα με τον κινηματογράφο άρχισα να βλέπω θέατρο, πράγμα που άρχισε να ταρακουνάει το στόχο. Ο στόχος στ’ αλήθεια ήταν η δυνατότητα της αφήγησης και στο θέατρο, ο ηθοποιός είναι ένας ενεργός πομπός με ζωντανό δέκτη το κοινό. Αυτό με κέρδισε, έκανα, λοιπόν, μια δεύτερη ανακοίνωση στους δικούς μου, δούλεψα για δύο χρόνια σε ένα σινεμά (γιατί οι πρώτοι έρωτες κάπως εκπληρώνονται) και μετά έδωσα εξετάσεις και πέρασα στη δραματική σχολή του Εθνικού.

Αρχικά απ’τη σχολή, από τους συμφοιτητές μου αλλά και τους δασκάλους μου και ύστερα στις δουλειές μου στο θέατρο που συναντώ καθηγητές μου ως συνεργάτες πια, είτε στο ρόλο του σκηνοθέτη, είτε του παρτενέρ πάνω στη σκηνή. Θυμάμαι στο δεύτερο έτος κάπου να παρακολουθώ την «Ιλιάδα» στο Δ’ της Πειραιώς και να γυρνάω στη σχολή εκστασιασμένος με την παράσταση και αυτή την ομάδα. Ένα χρόνο μετά, ανέλαβε ο Στάθης Λιβαθινός τη σχολή, και ήταν κι αυτός δάσκαλος μου για ένα χρόνο μαζί με τον Άρη Τρουπάκη. Αυτή η χρονιά και η επόμενη μπορώ να πω πως ήταν καθοριστικές για το δρόμο που διανύω τώρα στο θέατρο.

Είχα την τύχη να παίξω την πρώτη μου παράσταση με όλους εκείνους τους ήρωες που χάζευα στην «Ιλιάδα». Εκείνη τη χρονιά παράλληλα με τον «Πρίγκιπα» συνεργάστηκα με τον Στρατή Πανούριο όπου ανεβάσαμε τέσσερις παραστάσεις στο μουσείο Μπενάκη, μετά ακολούθησε η Κατερίνα Ευαγγελάτου με την «Άλκηστη» του Ευριπίδη στην Επίδαυρο. Δεν ξέρω αν ήταν θέμα τύχης ή όχι.Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό να συνεργάζομαι με ανθρώπους που εκτιμώ και θαυμάζω. Τύχη είναι οι συναντήσεις στη ζωή. Το να τις διατηρείς, να τις ανανεώνεις, να τις ξεχνάς, να τις θυμάσαι, να τις εξελίσσεις, όχι αυτό δεν είναι θέμα τύχης, θεωρώ πως είναι θέμα διαθεσιμότητας και αρκετής δουλειάς.

Και αυτή είναι και η μαγεία της, το μη αναμενόμενο, το απροσδόκητο, το πρόβλημα που πρέπει να λύσεις. Αυτά μας μεγαλώνουν και μας ωριμάζουν. Χρειάζεται, όπως πολύ σωστά λες, να τα αφομοιώσεις. Στο επάγγελμα μας πάντα έχεις χρόνο να γυρνάς πίσω στα τετράδια σου, στις σημειώσεις σου, γραμμένες είτε στο χαρτί, είτε στο σώμα και το νου. Νομίζω πως αυτά που ζούμε μας καθορίζουν, γι’αυτό οφείλουμε να τα αφομοιώνουμε.Δεν ξέρω αν εγώ το έχω καταφέρει αλλά ξέρω πως πάντα θα το προσπαθώ.

Αυτά τα τέσσερα χρόνια είναι χρόνια γεμάτα δημιουργία, ευτυχία, σκληρή δουλειά και ευχάριστες συναντήσεις.
Το θέατρο βέβαια είναι ένας ωκεανός πραγμάτων, εγώ έχω γνωρίσει κάποιες θάλασσες, κάποιες παραλίες με χρυσή άμμο, κάποιες με αιχμηρές πέτρες. Ελπίζω να καταφέρω να κολυμπήσω όσο βαθύτερα και μακριά μπορώ.

Το να βρεθείς μέσα στις φυλακές είναι από μόνο του μια πολύ δυνατή εμπειρία, πόσω μάλλον να το κάνεις συστηματικά για να κάνεις πρόβα με τους τρόφιμους. Το θέατρο είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο και για αυτούς που το παρακολουθούν αλλά και για αυτούς που θα ανέβουν στη σκηνή.

Όταν στις πτέρυγες των φυλακών ακούγονται τα κείμενα του Μάμετ, αυτό νομίζω και μόνο αποδεικνύει πως ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Άνθρωποι διαφορετικοί με έναν κοινό στόχο, ένα κοινό σκοπό μέσα σε μια μικρογραφία κοινωνίας όπως είναι οι φυλακές, μου χαρίζει ένα χαμόγελο, πόσω μάλλον αν έχω συνδράμει και εγώ στο χτίσιμο αυτού του κοινού σκοπού, που ενώνει και κατάφερε να φτιάξει μια θεατρική ομάδα μέσα στις φυλακές, η οποία ανανεώνεται συνεχώς με καινούργια άτομα και νέους στόχους. Με τον Στρατή Πανούριο που σκηνοθετεί και ηγείται αυτής της ομάδας ετοιμάζαμε και μια νέα παράσταση με την ομάδα του καταστήματος κράτησης αλλά, όπως και πολλά άλλα πράγματα, «πάγωσε» λόγω της πανδημίας. Ελπίζω σύντομα να βγούμε από αυτή τη ζοφερή συνθήκη και να βρεθούμε ξανά για πρόβα.

Στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. με σκηνοθέτη τον Γιάννη Μαργαρίτη, που γνώρισα ως δάσκαλο στη σχολή, τον Κώστα Αρζόγλου, την Χρυσάνθη Δούζη και τον Νίκο Καρδώνη. Με διαφορετικές συνθήκες, κανόνες και όρους. Το θέατρο όμως δεν σταματά, θα βρει τον τρόπο να συνεχίσει να υπάρχει, να ανθίζει, και να προτείνει. Η αντιμετώπιση της πολιτείας στους εργαζομένους του πολιτισμού είναι η απόδειξη της άγνοιας της πολιτείας ως προς τις εργασιακές συνθήκες των τεχνών. Φέρνει στην επιφάνεια προβλήματα που υπάρχουν πολύ καιρό. Αδήλωτη εργασία, απλήρωτες πρόβες, συνεργασίες που κλείνουν με μια χειραψία. Η τέχνη δεν είναι κάτι που μπορεί να υπάρξει χωρίς τους ανθρώπους της.
Μετά από αυτή τη σφαλιάρα, δημιουργήθηκε η ανάγκη να φωνάξουμε και να τραγουδήσουμε, να βγούμε στους δρόμους για να ζητήσουμε τα αυτονόητα που ακόμα δεν έχουμε λάβει. Πρόσφατα είχαμε εκλογές στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, που αρχίζει να ενισχύεται από νέους ανθρώπους, έτοιμους να διεκδικήσουν εργασιακές συνθήκες που σε άλλα επαγγέλματα είναι δεδομένες εδώ και χρόνια. Θα είμαστε όλοι μαζί στους δρόμους για να διεκδικήσουμε την αξιοπρέπεια μας ως καλλιτέχνες.

Άφησε ανθρώπους χωρίς δουλειά, χωρίς επιδόματα, χωρίς τίποτα. Είναι ένα συμβάν που μας δείχνει πόσο μικροί είμαστε, και πόσο ίδιοι μεταξύ μας μπροστά σε μια κοινή για όλους απειλή. Αυτός ο συναγερμός δεν έχει σταματήσει να χτυπάει και πρέπει όλο και περισσότεροι να τον ακούσουμε και να κάνουμε κάτι γι’αυτό. Ο πλανήτης μας δεν είναι αναλώσιμος, είναι ζωντανός και πρέπει να τον κρατήσουμε ζωντανό.

Θέλω να ελπίζω πως η επιστήμη θα βρει σύντομα την αχίλλειο πτέρνα του ιού και όλα θα επανέλθουν σε μια φυσιολογική ροή χωρίς όμως αυτή να στερείται την εμπειρία της πανδημίας, του εγκλεισμού, της αλληλεγγύης και έτσι δεν είναι ακριβώς μια επαναφορά αλλά μια επανεκκίνηση των ρυθμών της ζωής μας.

Στη συνέχεια, για την πρώτη σεζόν θα είμαι στην παράσταση «Σε σας που με ακούτε» της Λούλας Αναγνωστάκη σε σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Αβρανά και από τον Ιανουάριο στον «Μολιέρο» του Μπουλγκάκοφ σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού.

Είναι η πηγή όλων των τραγωδιών. Στην «Οδύσσεια» ο Όμηρος αλλάζει μια εποχή, η εποχή των ηρώων της «Ιλιάδας» δίνει την σκυτάλη στην εποχή του νου, της σκέψης, της ωριμότητας που αποκτά ο Οδυσσέας μέσα από το ταξίδι του προς την Ιθάκη. Ένα ταξίδι ψυχικό που τον αναγκάζει να βρει λύσεις να κάνει λάθη και να οδηγηθεί στην λύτρωση της γνώσης. Η «Οδύσσεια» του Ομήρου, έχει την μαγεία να μπορεί να μεταμφιεστεί σε παραμύθι για μικρά παιδιά, σε περιπέτεια, σε ιστορία τρόμου, έρωτα, λήθης, εκδίκησης. Είναι ένας ποιητής που όσο και να τον μελετάς πάντα θα ανακαλύπτεις εικόνες που σου ξέφυγαν, λεπτομέρειες δοσμένες με κινηματογραφική ακρίβεια. Ελπίζω να καταφέρουμε να ανακαλύψουμε όσο περισσότερες μπορούμε και να τις φωτίσουμε στην παράσταση μας.

Η ζωή είναι ένα ταξίδι με φουρτουνιασμένες θάλασσες με παραλίες με απόλυτη νηνεμία, διαδρομές που μέσα στην απόλυτη σιωπή εσύ ακούς εκκωφαντικές τις σειρήνες, πρέπει να βρεις τρόπο να σκοτώσεις τους Κύκλωπες που θα συναντήσεις, να συναντήσεις τα νησιά της Κίρκης και της Καλυψούς και να καταφέρεις να φύγεις.

Η Ιθάκη είναι η διαδρομή. Για μένα, λοιπόν, η Ιθάκη δεν είναι ένα μέρος, ένας άνθρωπος αλλά ο λόγος να ταξιδέψεις, να παλέψεις, να γνωρίσεις τόπους που δεν θα γνώριζες ποτέ αν ήσουν στην ηρεμία της βάσης Ιθάκης. Η Ιθάκη μου είναι η επιθυμία μου να ταξιδέψω ψυχικά σε μέρη που δεν επιλέγω εγώ, να αποδεχτώ ότι το καράβι που νομίζω πως ελέγχω μπορεί ξαφνικά να αλλάξει πορεία, από κάποιον άνεμο που δεν είχα υπολογίσει.

Ο Αχιλλέας είναι ένας ήρωας που έχω μια ιδιαίτερη σύνδεση. Στην παράσταση «Νεοπτολέμου Μύησις», που ήταν η δεύτερη μου παράσταση, είχα το υλικό του Νεοπτόλεμου, γιου του Αχιλλέα που δρα στην τραγωδία του Φιλοκτήτη. Οι αναφορές και η μελέτη της «Ιλιάδας» τότε (για να αντλήσω πληροφορίες για τον Νεοπτόλεμο) μου δημιούργησαν μια έλξη προς τον Αχιλλέα.

Λατρεύω (όταν υπάρχει χρόνος) να οδηγώ με τη μηχανή μέσα στην πόλη που στην περίσσια ασχήμια της κρύβει και ομορφιές – αν της δώσεις την προσοχή που χρειάζεται. Αλλά κυρίως αγαπώ να φεύγω εκτός πόλης, δίπλα στη θάλασσα χωρίς καθορισμένο προορισμό.

Όταν βρίσκω χρόνο για διακοπές μου αρέσει να περνάω τα βράδια σε πόλεις ή χωριά που δεν ξέρω. Να πίνω τον πρωινό μου καφέ κάτω από έναν πλάτανο σε κάποιο χωριό που αν δεν ήταν στο δρόμο για το τάδε μέρος που πήγαινα δεν θα το γνώριζα ποτέ.

Περιπλάνηση για μένα σημαίνει ανακάλυψη. Θέλω να ανακαλύπτω μέρη που αργότερα τα θυμάμαι ως σταθμούς. Ως στάσεις προς έναν προορισμό που τελικά μπορεί να μη φτάσω ποτέ.

Θέλω να επιστρέφω πάντα στους ανθρώπους μου, στην οικογένεια μου, στους φίλους μου.Θέλω να επιστρέφω πάντα στις αξίες και τη λογική μου.

Θέλω να επιστρέφω στις ανθρώπινες σχέσεις.Θέλω να επιστρέφω πάντα στο σπίτι μου, στο κορίτσι μου και στο κουτάβι μου. Η Πηνελόπη και ο Άργος; Η δική μου Πηνελόπη πάντως, είναι για μένα ο συνταξιδιώτης μου και όχι αυτή που περιμένει κάποιον να επιστρέψει. Μετά την πρόβα ή την παράσταση θα είναι εκεί να μου μιλήσει και να με ακούσει. Αυτό με ησυχάζει, με ξεκουράζει, με κάνει να χαμογελώ, να συνεχίζω το ταξίδι και συνάμα με κάνει να νιώθω πως κι εγώ σαν άλλος σύντροφος του Οδυσσέα τραβάω κουπί στο δικό της ταξίδι.