Αργύρης Ξάφης: Ούτε πολιτική καριέρα θέλω να κάνω, ούτε θεσμική θέση να κατακτήσω

Ο θόρυβος από τα τσαρούχια των ευζώνων στο κράσπεδο της Ηρώδου Αττικού υπενθυμίζει την εγγύτητα με το Μέγαρο Μαξίμου. Ο Αργύρης Ξάφης, πάλι, δεν μοιάζει να το πολυσκέφτεται. Εμφανίζεται στο καφέ του Εθνικού Κήπου με το Institute of Cryptoanarchy τυπωμένο στο μαύρο t shirt του (φανερά αδυνατισμένος), δηλώνοντας ξεκάθαρα την ανήσυχη και φορτισμένη φάση στην οποία τελεί εδώ και καιρό.

‘Οσο κι αν οι ερμηνείες του τον κρατούν στην πρώτη γραμμή της θεατρικής επικαιρότητας, είναι ο δημόσιος λόγος του για την καλλιτεχνική, κοινωνική και πολιτική ζωή που τον έχουν τοποθετήσει σ’ ένα πιο μεγάλο κάδρο αυτής.

Ιδρυτικό μέλος του αδέσμευτου δικτύου Support Art Workers στην πιο κρίσιμη μεταπολεμικά περίοδο για την ελληνική (και όχι μόνο) πολιτιστική κοινότητα, ένας από τους ελάχιστους ηθοποιούς που κατέθεσε το αδιέξοδο του θεατρικού κλάδου ενώπιος ενωπίω με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσoτάκη (όταν αυτός επισκέφθηκε το Εθνικό θέατρο) – και που για τον ίδιο λόγο βρέθηκε στο στόχαστρο πολλών συναδέλφων του – πρωτεργάτης της ιδέας για on line τέχνη στη διάρκεια του εγχώριου lockdown, φορέας κριτικής για τα κακώς κείμενα της ελληνικής πολιτιστικής και όχι μόνο πραγματικότητας, ο Αργύρης Ξάφης μοιάζει να έχει σπάσει το προστατευτικό κουκούλι του καλλιτέχνη και να λειτουργεί ως ενεργός πολίτης με δημόσιο βήμα. Και αναλαμβάνοντας το όποιο τίμημα.

Ο ίδιος, ωστόσο, επιμένει πως αν κάτι ορίζει τον πυρήνα του είναι ο ηθοποιός – και πως αυτή η ιδιότητα τρέφει την πολιτική του σκέψη. Ως τέτοιος επανέρχεται στην Επίδαυρο για να υποδυθεί τον βασιλιά Ξέρξη στους «Πέρσες» του Εθνικού Θεάτρου.

Ο Αργύρης Ξάφης πρωταγωνιστεί στους «Πέρσες», την πρώτη παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου που ανοίγει το φετινό θεατρικό πρόγραμμα της αρχαίας Επιδαύρου

Δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Από την πλευρά την Πολιτείας δεν έχει μπει κανένα βοήθημα ενώ οι επιχορηγήσεις δεν έχουν δοθεί ακόμα. Το μόνο που έχει καταβληθεί είναι το περίφημο 800άρι το οποίο – όπως ήταν γνωστό – το δικαιούνταν πολύ λίγοι. Για τις παραστατικές τέχνες ειδικότερα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα – με τα διάφορα αστεία παρατράγουδα της κοινωφελούς εργασίας σε δήμους που υπολογίστηκαν ως δαπάνες στήριξης 13.5 εκατομμυρίων ευρώ. Κατά συνέπεια, η στιγμή παραμένει ακραία κι, εκτός από τους ελάχιστους που βρίσκονται σε κρατικές σκηνές και πληρώνονται για κάποιους μήνες, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη. Οι δουλειές ακυρώνονται η μία μετά την άλλη ή προγραμματίζονται με μεγάλη αβεβαιότητα – κάτι το οποίο αναμένεται να έχει και κακό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

Το πρώτο που έχει ήδη αρχίσει να διαφαίνεται – επειδή είμαστε και πάρα πολλοί – είναι η ανθρωποφαγία. Ο ένας θα την πέφτει στον άλλο. Κι αυτό είναι κάτι στο οποίο “πατούν” οι περισσότεροι με σκοπό να διαλύσουν τον κλάδο μας. Ξέρουν ότι δεν χρειάζεται να κάνουν και πολλά και ότι με απλά μέσα θα επιφέρουν εσωτερική διάλυση. Δεν ξέρω πόσο επιθετικά μπορεί να σταθεί ο ένας απέναντι στον άλλο· κι αυτό είναι κάτι που με φοβίζει.

Εκείνο που με διαφοροποιεί από πολλούς άλλους είναι πως θα ευχόμουν ο κ. Μητσοτάκης να καταλάβαινε τις ανάγκες μας. Οι περισσότεροι όμως βολεύονται με το ότι δεν θέλησε να καταλάβει

Υπάρχει ένα κομμάτι αυτής της συμπεριφοράς που καταλαβαίνω λόγω της στιγμής. Από την άλλη, δεν μπορούσα να κατανοήσω γιατί οι συνάδελφοι δεν έβλεπαν ότι είχαμε μια ευκαιρία να τα πούμε από πρώτο χέρι πράγματα σε όσους πρέπει να τα ακούσουν. Να τα πούμε καθαρά και ξάστερα. Έτσι, μόλις μας ανακοινώθηκε από τον Δημήτρη Λιγνάδη η επίσκεψη του πρωθυπουργού, άρχισα να κρατώ σημειώσεις για να μπορέσω να πω όσα έπρεπε σωστά και εμπεριστατωμένα. Κατά τη γνώμη μου, μια τέτοια ευκαιρία δεν μπορούσε να χαθεί κι έτσι δεν καταλάβαινα τις απόψεις εκείνων που έλεγαν ότι πρέπει να γυρίσουμε την πλάτη, να φύγουμε, να μην συμμετέχουμε στην συνάντηση. Θα ήταν οι ίδιοι που θα πρότειναν να κάνουμε πορεία και συγκέντρωση έξω από τη Βουλή, παρακαλώντας να μας δεχθούν.

Εκείνο που μου ενέπνευσε εμπιστοσύνη ήταν πως κρατούσε σημειώσεις και φαινόταν ν’ ακούει. Όπως φαίνεται εκ του αποτελέσματος ήταν μια χειρονομία επικοινωνιακή. Δεν έχει αλλάξει – τουλάχιστον μέχρι τώρα – την στάση της κυβέρνησης απέναντι στον πολιτισμό. Εκείνο όμως που με διαφοροποιεί με πολλούς άλλους είναι πως θα ευχόμουν ο κ. Μητσοτάκης να καταλάβαινε τις ανάγκες μας. Οι περισσότεροι όμως βολεύονται πίσω από το ότι δεν θέλησε να καταλάβει.

Ναι, τις επόμενες μέρες, στενοχωρήθηκα πολύ. Σκέφτηκα ότι δεν χρειαζόταν να εκτεθώ αφού τελικά, ο καθένας έχει προσωπική ατζέντα. Ο καθένας ιδιωτεύει απολυτά και με αυτό τον τρόπο κρίνει κι όλους τους άλλους. Κάποιοι πιστεύουν πως όλοι κοιτάζουν την πάρτη τους. Ευτυχώς, δεν είναι έτσι, αλλά και πάλι δεν πειράζει. Τις επόμενες ημέρες τα παιδιά των Support, φίλοι όπως ο Νίκος Χατζόπουλος και φυσικά η γυναίκα μου η Δέσποινα Κούρτη έφτιαξαν ένα τείχος προστασίας για μένα που δεν θα το ξεχάσω και πάντα θα το χρωστάω ως ανταπόδοση. Αυτοί οι άνθρωποι με εμψύχωσαν και με επανέφεραν πολύ γρήγορα.

«Ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι εκλογές στο ΣΕΗ και επιτρέπουν τις παραταξιακές διαδικασίες με βρίσκει κάθετα αντίθετο» σχολιάζει.

Ήταν κάπως αστεία η κατάσταση έξω από αυτόν τον προστατευτικό πυρήνα. Γιατί υπήρξαν άνθρωποι που με έβριζαν δημόσια στα social media ενώ στο τηλέφωνο μου έλεγαν πως στη θέση μου θα έκαναν ακριβώς το ίδιο. Καταλαβαίνω τη ζόρικη φάση που μπορεί να περνάει ο καθένας, με αποκορύφωμα τον φόβο που πολλαπλασιάζει μια κατάσταση. Από την άλλη, στενοχωρήθηκα πάρα πολύ και δεν ήξερα τι έπρεπε να κάνω, αν έπρεπε να αποσυρθώ, ν’ απαντήσω, να επιτεθώ.

Το άκουσα, κι αυτό – ναι. Απαντά η στάση μου: Απέχω από αυτού του τύπου την κοινωνική προβολή, έχω αποφύγει μετά βδελυγμίας οποιαδήποτε θέση μου έχει προταθεί γιατί θεωρώ ότι περιβάλλεται από ένα σύστημα που δεν περιλαμβάνει την λογική αλλά την ανάγκη να συντηρούνται τα κόμματα. Αρνούμαι να υπάρξω μέσα σε αυτό το σύστημα γι’ αυτό και απομονώνομαι πολύ συχνά. Οι Support σηματοδοτούν την πρώτη φορά που αισθάνομαι μέρος μιας συλλογικότητας. Η προσωπική μου προβολή, λοιπόν, – όπως το σκέφτονται κάποιοι – δεν με απασχολεί γιατί δεν θέλω ούτε πολιτική καριέρα να κάνω, ούτε θεσμική θέση να κατακτήσω.

Έτυχε η προηγούμενη περίοδος όπου συμμετείχα στο ΔΣ του σωματείου να είναι μια δύσκολη εποχή για μένα κι όλο αυτό είχε ένα πολύ κακό αποτύπωμα που δεν ήθελα να το ξαναζήσω. Δεν ήταν οι εμπειρίες στο ΣΕΗ τραυματικές όσο τα γεγονότα που συνδυάστηκαν με τα εκεί καθήκοντα μου. Άλλωστε, δεν σου κρύβω πως ο τρόπος που γίνονται οι εκλογές στο ΣΕΗ και επιτρέπουν τις παραταξιακές διαδικασίες με βρίσκει κάθετα αντίθετο. Την περίοδο που συμμετείχα στο ΔΣ του ΣΕΗ είχα επαφές με σωματεία του εξωτερικού που ενίσχυσαν την σκέψη μου αφού στις δικές τους εκλογές δεν επιτρέπονται οι παραταξιακοί σχηματισμοί αλλά οι ψήφοι σε πρόσωπα και συγκεκριμένες θέσεις. Όπως διαμορφώθηκαν τα πράγματα τώρα, έχω κρυφή ελπίδα για τα πρόσωπα που είναι νέα, καινούργια και αστιγμάτιστα προκειμένου να επιλέξουν τον κλάδο κι όχι το κόμμα. Από την άλλη, φοβάμαι πως, σε λίγο διάστημα, θα ξαναγυρίσουμε στα γνωστά.

Δεν χρειαζόταν να εκτεθώ αφού τελικά, ο καθένας έχει προσωπική ατζέντα. Ο καθένας ιδιωτεύει απόλυτα και με αυτό τον τρόπο κρίνει όλους τους άλλους

Θα έλεγα στην Αριστερά. Αν και η πρόσφατη ενασχόληση μου με τα κρυπτονομίσματα και τις δυνατότητες του συστήματος αυτού θα μπορούσε να με χαρακτηρίσει και κρυπτοαναρχικό. Δεν έχει να κάνει με την αναρχία όπως την ξέρουμε, αλλά μ’ έναν τρόπο συμμετοχικό που επιτρέπει την ιδιωτικότητα. Βασίζεται στην ιδιωτικότητα με την ελευθερία να συμμετέχεις σε συλλογικές διαδικασίες χωρίς να υπάρχει ένα κέντρο εξουσίας που θα παίρνει αποφάσεις. Η κρυπτογραφία ως κώδικας και τεχνολογία είναι ο αντικαταστάτης του υπάρχοντος κρατικού μηχανισμού. Κατά τη γνώμη μου είναι ένα σύστημα πολύ πιο ασφαλές κι έγκυρο.

Ναι, αλλά ίσως να μην το ζήσω εγώ. Οι μεγάλες αλλαγές γίνονται όταν κανείς διανύει μεγάλη απελπισία κι εμείς δεν έχουμε μπει σε αυτή τη συνθήκη ακόμα. Όταν τα media εξασφαλίζουν επιχορηγήσεις – και το αποτέλεσμα αυτού δεν είναι μια καλύτερη επιχείρηση λειτουργικά – αλλά ένα ελεγχόμενο μέσο και το επιτρέπουμε, όχι δεν είμαστε απελπισμένοι.

Ο Αργύρης Ξάφης πιστεύει πως «από την στιγμή που συγκροτήθηκαν οι Support, όλοι αναγκάστηκαν να το ακολουθήσουν και να το λάβουν υπόψιν».

Καταρχάς, την ελευθερία του Τύπου γιατί η ελεγχόμενη ενημέρωση αποκοιμίζει την κριτική σκέψη του κοινού. Θα ήθελα να ζω σε μια χώρα που δεν είναι τελευταία στην κατάταξη για την ελευθερία του Τύπου. Επίσης, είμαι τρομερά ανήσυχος απέναντι στα φαινόμενα αστυνομικής βίας και στους ανθρώπους που τα επικροτούν. Πιστεύω πως το ίδιο το αστυνομικό σώμα πρέπει να προστατευτεί από ανάλογα φαινόμενα κι όχι να τα ενθαρρύνει, αν θέλει να έχει τους πολίτες μαζί του. Ακόμα, θα ήθελα να υπερασπιστώ τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα θέματα διαφορετικότητας. Παρά τις φανφάρες που κατά καιρούς ακούγονται πρακτικά πολύ λίγα γίνονται για την βελτίωση τη ζωή όλων αυτών των ανθρώπων οι οποίοι πρέπει να καταφύγουν σε μαγγανείες για να ζήσουν όσα εμείς θεωρούμε κεκτημένα. Και φυσικά, με αφορά πάρα πολύ το επιτακτικό ζήτημα της προστασίας της φύσης και της, χωρίς κανένα κριτήριο, «αξιοποίησης» της. Αντί να επιδιώκουμε να γίνουμε Ντουμπάι θα μπορούσαμε να έχουμε πολλαπλάσια έσοδα απλώς προστατεύοντας αυτό που έχουμε. Δυστυχώς, θέλουμε να μοιάσουμε στα χειρότερα και είναι εξοργιστικό. Όλα αυτά είναι πράγματα για να οποία αξίζει να μιλήσεις, να ιδρώσεις, να πολεμήσεις, να γίνεις αντικείμενο χλευασμού από πολλούς. Αλλά άστους να λένε.

Το δίκτυο των Support Art Workers έχει περισσότερες ελπίδες να γεννήσει πολιτιστική πολιτική στην Ελλάδα παρά το κλωτσομπουνίδι που παίζεται μεταξύ των μικροθεσμικών οργάνων στην γνωστή αρένα

Ως κάτι που δεν χρειάστηκε να υποδυθεί ένα θεσμικό όργανο για να φέρει αποτέλεσμα. Από την στιγμή που συγκροτήθηκαν οι Support, όλοι αναγκάστηκαν να το ακολουθήσουν και να το λάβουν υπόψιν. Γιατί υπήρχε δίκιο, είχε γίνει σοβαρή δουλειά κι εκπροσωπούσε κόσμο που δρούσε ζωντανά μέσα σε αυτό. Αυτό το δίκτυο έφτιαξε μια δική του ζωή, αποφάσισε να μην πάει με την πεπατημένη και αναγκαστικά γύρισαν όλοι και το κοίταξαν. Ακόμα και οι ιθύνοντες το έλαβαν υπόψη τους. Αυτές είναι δράσεις στις οποίες θα στραφούμε στο μέλλον.

Πιστεύω βαθιά στον αποκεντρωμένο χαρακτήρα της διοίκησης. Το δίκτυο αυτό έχει περισσότερες ελπίδες να γεννήσει πολιτιστική πολιτική στην Ελλάδα παρά το κλωτσομπουνίδι που παίζεται μεταξύ των μικροθεσμικών οργάνων στην γνωστή αρένα.

Σαφέστατα. Τις περισσότερες φορές πλακώνονται μεταξύ τους εθιμοτυπικά – όχι επειδή διαφωνούν επί της ουσίας. «Δεν μπορώ να συμφωνήσω μαζί σου για εθιμοτυπικούς λόγους» ή «Δεν γίνεται να συμφωνήσουμε δυστυχώς γιατί εμείς είμαστε αυτοί που διαφωνούμε και θα διαφωνούμε». Τέτοια πράγματα λέγονται συνεχώς. Και μπορώ να πω ότι αυτό το πράγμα είναι εθνικό χαρακτηριστικό: Δεν συμφωνούμε γιατί πρέπει να διαφωνήσουμε.

«Πιστεύω ότι λείπουν πολύ σημαντικότερα πράγματα από έναν καλό διευθυντή θεσμού. Η ανυπαρξία της πολιτιστικής πολιτικής είναι καθοριστική για να ελπίζουμε αλλαγές από ένα ή δύο πρόσωπα» σημειώνει.

Ναι. Όταν έκλεισαν τα θέατρα ένιωθα σαν να είχε φύγει ο Αργύρης κι είχε μείνει πίσω ένα σώμα μόνο του. Ήταν πολύ δύσκολο να ξαναβρώ τον άξονα μου. Οι πρώτες ημέρες της καραντίνας ήταν σαν να είχα πάθει κρίση ταυτότητας. Ήθελα απλώς να κλείσω τα μάτια μου ευχόμενος να γίνει κάτι μόλις τ’ ανοίξω. Γρήγορα κατάλαβα ότι ήταν κάτι πολύ μεγάλο. Με κατέλαβε φόβος πως έχουν τελειώσει πολλά πράγματα. Κι έτσι, στην απελπισία μου, ήρθα σε επαφή με όλα όσα εγώ χρειαζόμουν, με παραστάσεις που δεν είχα δει.

Ναι. Άρχισα να συγκεντρώνω όσα προβάλλονταν ηλεκτρονικά από μεγάλους οργανισμούς κι αποφάσισα να τα κοινωνήσω και σε άλλους σαν on line μαγκαζίνο. Το έκανα σίγουρα για θεραπευτικούς λόγους. Στη συνέχεια ξεκίνησα να δουλεύω, να μεταφράζω, να διαβάζω. Πάντως, σίγουρα όλοι είχαμε ανάγκη – χωρίς να το έχουμε ομολογήσει ποτέ – να συντονιστούμε σ’ ένα στοπ από αυτή τη δίνη στην οποία είχαμε πέσει.

Όταν έκλεισαν τα θέατρα ένιωθα σαν να είχε φύγει ο Αργύρης κι είχε μείνει πίσω ένα σώμα μόνο του. Ήταν πολύ δύσκολο να ξαναβρώ τον άξονα μου

Πριν την καραντίνα, πάντα έφευγα μπροστά σπρωγμένος από κάποιες δημιουργικές ή άλλες δυνάμεις. Στην καραντίνα, όμως, γεννήθηκε μέσα μου μια κυκλική κίνηση για να περιλάβει ένα μεγαλύτερο μέρος της φιλοσοφικής μου ύπαρξης. Τότε είδα πιο ολιστικά και περιληπτικά τα πράγματα.

Έτσι φαίνεται. Δεν ξέρω, βέβαια, αν συνέβαινε κάτι παρακάτω στη ζωή μου που θα με οδηγούσε στην δική μου κοιλάδα των ονείρων.

Μα δεν υπάρχουν φορές στιγμές που βρίσκεσαι σ’ ένα μέρος και αναφωνείς «εδώ έπρεπε να είμαι πάντα»; Δεν ήξερες ότι υπήρχε από πριν, δεν το έψαχνες αλλά το βρήκες. Σε διακοπές έχει τύχει σε όλους.

Την προηγούμενη εβδομάδα πήγα στη Νίσυρο ώστε να κάνουμε προετοιμασία για την καινούργια ταινία του Σύλλα Τζουμέρκα. Όταν επισκεφθήκαμε μια παραλία, την Παχιά όπου όλα είναι παρθένα, λιγώθηκα. Μου θύμισε λίγο πως πρέπει να είναι οι διακοπές που δεν κάνω. Από την άλλη, έχω να παίξω τόσο καιρό και δίνω προτεραιότητα στην ψυχολογική αυτή εξάρτηση.

«Δεν πιστεύω, λοιπόν, στον πολιτισμό όπου θέατρα σαν το Αμόρε αφήνονται να κλείσουν» τονίζει.

Βρίσκω τον εαυτό μου σε πάρα πολλά πράγματα αλλά η σχέση που έχω ως ηθοποιός πάνω στη σκηνή με το κοινό και τους συμπαίκτες μου είναι κεντρική για μένα. Είναι πυρηνική μου ανάγκη. Και είναι ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής μου ύπαρξης, έχουν κοινή ρίζα.

Είμαι αποτέλεσμα των ανθρώπων που έχουν βρεθεί στο δρόμο μου. Το καταλαβαίνω και από μικροκινήσεις που κάνω, οι οποίες δεν ήταν δικές μου. Ο Θωμάς (Μοσχόπουλος) για παράδειγμα, είναι πολύ βασικός υπεύθυνος της ανάγκης μου για εσωτερική επέκτασης. Τον ζήλεψα, το πως άνοιγε τη σκέψη μου με μια φράση του. Κι αυτό είναι ότι καλύτερο μπορεί να σου κάνει ένας δάσκαλος, να σε βάλει σε φάση αναζήτησης.

Είχα μια φυσική ευκολία στην ανατροπή και στο να είμαι υβριστικός (με την καλή έννοια) απέναντι σε διάφορα είδωλα. Μέσα στα χρόνια, επειδή φοβάμαι μήπως πληγώσω κάποιον είμαι πιο προσεκτικός με το πως διατυπώνω απόψεις και γνώμες. Βεβαίως, η ελαφράδα αυτού του καιρού μου έχει λείψει.

Είναι πυρηνική μου ανάγκη να είμαι ηθοποιός. Και είναι ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής μου ύπαρξης

Με ενδιαφέρει να καταλάβω αυτό που έρχεται. Δεν έχουμε καταλάβει καλά τις νέες γενιές και δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε από αυτές. Είναι τρομακτικά ικανά και εφευρετικά παιδιά και δεν μπορείς να αντιληφθείς αυτές τις αρετές τους στην ολότητα τους. Ως καθηγητής αγχώνομαι από τη μια να μην τους κόψω τα φτερά κι από την άλλη να μην το στρέψεις αλλού από εκεί που πρέπει. Αυτή είναι η μεγαλύτερη μάχη μου αυτόν τον καιρό.

Μπορεί μπορεί ν’ ακουστεί και ως υπέρμετρη αλαζονεία αλλά δεν υπάρχει γη, έδαφος γι’ αυτό το πράγμα. Πιστεύω πως δεν μπορεί ένας άνθρωπος να φέρει σημαντικό αποτέλεσμα αναλαμβάνοντας μια θέση. Πιστεύω ότι λείπουν πολύ σημαντικότερα πράγματα από έναν καλό διευθυντή θεσμού. Η ανυπαρξία της πολιτιστικής πολιτικής είναι καθοριστική για να ελπίζουμε αλλαγές από ένα ή δύο πρόσωπα.

Δεν έχει νόημα να γίνει κάτι καλό σε έναν οργανισμό για πέντε χρόνια και μετά να έρθει το χάος, η αποδόμηση. Το γεγονός ότι έκλεισε το Αμόρε με ματαίωσε απίστευτα πολύ. Δεν θα ήθελα να μείνω για πάντα στο Αμόρε αλλά ήθελα το Αμόρε να συνεχίσει να υπάρχει· να έχει παιδιά, παραπαίδια και δισέγγονα. Δεν πιστεύω, λοιπόν, στον πολιτισμό όπου θέατρα σαν αυτά αφήνονται να κλείσουν. Μια χώρα που επιτρέπει κάτι τέτοιο δεν σώζεται από ένα πρόσωπο στην κατάλληλη θέση.

Αυτή την στιγμή δεν μου ταιριάζει.

Ο Αργύρης Ξάφης γράφει μουσική κι ένα τραγούδι του έχει ανέβει ήδη στο Spotify.

Στο να παίζω στο θέατρο και να γράφω μουσική. Θέλω να κάνω θέατρο περισσότερο από πριν.

Ναι, νομίζω θα δείτε. Έχει ανέβει ήδη στο Spotify ένα τραγούδι μου.

Όχι, καθόλου δεν έχουν μικρύνει. Είναι ένα τρομακτικά σημαντικό γεγονός και δουλεύω σκληρά γι’ αυτό. Στους «Πέρσες» έχω έναν πολύ δύσκολο ρόλο. Ο Ξέρξης είναι ένας ήρωας που στηρίζεται μόνο σ’ έναν κομμό, σ’ ένα θρήνο, ένα μοιρολόι. Πρέπει να φτιάξω έναν ήρωα μόνο με αυτά τα υλικά.

Η προσωπική μου προβολή δεν μ’απασχολεί γιατί ούτε πολιτική καριέρα θέλω να κάνω, ούτε θεσμική θέση να κατακτήσω

Πράγματι, μιας μεγάλης μετακίνησης. Από τον περασμένο Σεπτέμβριο ξεκίνησα ν’ ασχολούμαι σοβαρά με τον εαυτό μου κι αυτό με έχει βοηθήσει σε πάρα πολλά επίπεδα. Είναι αποτέλεσμα υπαρξιακής, εσωτερικής διαδικασίας. Με βοήθησε πολύ στο θυμικό μου, στη διαχείριση του εαυτού μου, των εργαλείων μου για την δουλειά μου, στη σχέση μου με τη Δέσποινα και με τους άλλους, στο κομμάτι της ανεκτικότητας και της ισχυρής μου επιθυμίας για χειραγώγηση και πατρονάρισμα των άλλων.

Δεν ξέρω αν υπάρχει ένα νέο κύμα εξέλιξης μέσα μου. Σίγουρα όμως είμαι σε μια πολύ ανήσυχη φάση και δεν θα σταματήσω να ενεργοποιώ όσο και όποιους μπορώ. Ακόμα κι αν όλα αυτά έχουν ένα κόστος. Θα δούμε και πρακτικά τι σημαίνει αυτό. Δεν γίνεται – θα πει κάποιος – να ασκείς κριτική στο ΥΠΠΟ και να πληρώνεσαι από το Εθνικό Θέατρο. Εγώ πάντως πιστεύω ότι έτσι πρέπει να γίνεται. Πρέπει και το υπουργείο ν’ ακούει κριτική και αν κάποιοι με θεωρούν άξιο να εργαστώ κάπου, να εργάζομαι απρόσκοπτα. Νομίζω, εξάλλου, πως η κριτική με τους όρους που την ασκώ είναι δημιουργική, θέλω να προτείνω και πιθανές λύσεις. Υποστηρίζω το μοντέλο μιας χώρας που μπορεί ν’ ακούσει, που κάνει δημόσιο διάλογο, που μιλάει ανοιχτά και συνυπάρχει. Κι όχι μιας χώρας που μιλάει με υπονοούμενα, μισόλογα, με δηλητηριώδεις δηλώσεις. Δεν λύνονται έτσι τα προβλήματα που αφορούν ψυχές. Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο πράγματα, δεν είναι μόνο αρχαίες πέτρες – είναι και άνθρωποι. Τα μνημεία είναι εκεί που πατάμε, είναι ο δρόμος μας. Δεν είναι εκεί που πηγαίνουμε.