Athens Slate Line: To νέο έργο του Richard Long στο Ιερό Διονύσου Ελευθερέως

Ο Οργανισμός ΝΕΟΝ συμπράττει με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού στο πλαίσιο του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» και παρουσιάζει, από τις 21 Ιουλίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020, το έργο του Richard Long «Athens Slate Line», ενός από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Land Art.

Η έκθεση παρουσιάζεται στον Περίπατο που οδηγεί στο Ιερό Διονύσου Ελευθερέως στη Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης, και συνδράμει στο έργο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για ένα ανοιχτό πολιτιστικό καλοκαίρι. Ο θεσμός προσκαλεί σε έναν δημιουργικό διάλογο μεταξύ της πολιτιστικής κληρονομιάς μας με τη σύγχρονη δημιουργία και τους καλλιτέχνες της εποχής μας. Για μια ακόμα φορά, ο ΝΕΟΝ ενεργοποιεί έναν αρχαιολογικό χώρο σε συνάρτηση με τη σύγχρονη τέχνη.

*Η έκθεση, σε επιμέλεια της Διευθύντριας του ΝΕΟΝ, Ελίνας Κουντούρη.

Ο Richard Long, γεννημένος το 1945 στο Μπρίστολ, Αγγλία, συνδέθηκε με την εμφάνιση του ρεύματος Land Art στη Βρετανία στη δεκαετία του 1960. Κεντρικό ρόλο στο έργο του κατέχει το βάδισμα, και έχει πραγματοποιήσει αμέτρητους περιπάτους σε όλο τον κόσμο. Αντλώντας έμπνευση από τις διεργασίες της φύσης και τα οργανικά υλικά, τα πρωτοποριακά έργα του επιχειρούν να μιμηθούν την εμπειρία της φύσης. Τα γλυπτά του συνήθως έχουν τη μορφή γεωμετρικών σχημάτων (κύκλων, γραμμών, ελλείψεων και σπειρών) και συχνά αποτελούνται από υλικά αυτόχθονα στον τόπο όπου δημιουργούνται.

Το συγκεκριμένο έργο «Athens Slate Line» (1984) αποτελείται από 280 μεμονωμένα κομμάτια σχιστόλιθου τα οποία συναρμολογούνται στο σχήμα μιας γραμμής. Το γραμμικό σχήμα του λειτουργεί σαν ένα μονοπάτι, παραπέμποντας στη διαλογιστική φύση του βαδίσματος, ενώ η απλότητα της διάταξης αναφέρεται στη σημασία που δίνει ο Long στην ισορροπία και την αρμονία, τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.

Η γραμμή βρίσκεται στον πυρήνα της καλλιτεχνικής πρακτικής του Long. Πρωτοεμφανίστηκε στο εμβληματικό έργο του «A Line Made by Walking», 1967, το οποίο δημιούργησε πατώντας επανειλημμένα στο ίδιο μονοπάτι σε ένα λιβάδι στο Γουίλτσαΐρ, κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Saint Martin’s School of Art. Ο Long χρησιμοποιεί τις γραμμές καθ’ όλη την καριέρα του και σε εντυπωσιακές τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο, όπως η Ιρλανδία, η Αυστραλία, τα Ιμαλάια, η Βολιβία, η Ιαπωνία.

Το «Athens Slate Line» είναι απόλυτα μοναδικό, καθώς στην εγκατάστασή του δημιουργείται εκ νέου κάθε φορά. Χρησιμοποιούνται οι σταθερές και συμπαγείς πέτρες για να ορίσουν το περίγραμμα και ο εσωτερικός χώρος γεμίζει με πέτρες τοποθετημένες σποραδικά και τυχαία, με αποτέλεσμα το έργο να έχει διαφορετική μορφή κάθε φορά, ενσωματώνοντας έτσι τη ρευστή φύση του φυσικού τοπίου μέσω της μορφής και του υλικού αλλά και μέσω της εγκατάστασής του.

Richard Long | Φωτογραφία: Steve Jackson

«Στο ιερό του Διονύσου Ελευθερέως γεννήθηκε, τον 6ο αι. π.Χ, το δράμα και το θέατρο, ελληνική επινόηση και δώρο στην πανανθρώπινη κοινότητα, με χαρακτηριστικά στοιχεία την αυτοσχέδια διονυσιακή τελετουργία, τον χορό και το θρησκευτικό άσμα προς τιμή του θεού της γονιμότητας, της αναγέννησης της φύσης και της έκστασης. Εδώ φιλοξενείται για πρώτη φορά το έργο «Athens Slate Line» του διάσημου Βρετανού Richard Long. Ένα έργο γραμμικό που σηματοδοτεί ως μονοπάτι, τη διαλογιστική φύση του περιπατητή, τη βιωματική εμπειρία της φύσης, τη διαδραστική σχέση σωματικού μόχθου και ιδέας.

Στο σύγχρονο κόσμο του 21ου αιώνα με τους γρήγορους ρυθμούς, ο Long καλεί, μέσα από το «μοναχικό μονοπάτι» της ψυχικής και πνευματικής ενατένισης, να στραφεί ο επισκέπτης ως «διονυσιακός μύστης» πίσω στη μυθολογία και στη γενεσιουργό δύναμη της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, από την οποία φύτρωσε το κορυφαίο δημιούργημα του θεάτρου. Λιτή αλλά δυνατή η ιδέα του Long, εγγράφεται αρμονικά στον χώρο του μοναδικού αυτού αθηναϊκού αρχαίου ιερού».

«Οι περίπατοι του Long αποτελούν έκφραση της ανθρώπινης σχέσης με τη φύση, ξεκινούν από την πρώιμη λειτουργία του ανθρώπου να βαδίζει. Το έργο που παρουσιάζεται στον Περίπατο λειτουργεί σαν μια νοητή συνέχεια της διαδρομής, η οποία ανεβαίνει το λόφο της Ακρόπολης έως το Ιερό της Αθηνάς. Μεμονωμένα κομμάτια σχιστόλιθου σμίγουν μεταξύ τους και όλα μαζί δημιουργούν ένα μονοπάτι, μια γραμμή πολιτισμού από το Ιερό του Διονύσου στην Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης.

Η συνεύρεση αυτή είναι μια σύζευξη τέχνης και ζωής που καταγράφει την εφήμερη σχέση ανάμεσα στη φύση, τα υλικά, το χρόνο, την απόσταση, την τοπογεωγραφία. Συνδέει το τοπίο με το παρόν με το παρελθόν και τους διαχρονικούς περιπατητές, ενσωματώνοντας μια προσωπική, βιωματική και απελευθερωτική εμπειρία».

*Όλες οι εκθέσεις σύγχρονης τέχνης του ΝΕΟΝ που έχουν πραγματοποιηθεί σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους, με τη συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και με τη θετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ, παρουσιάζονται στο microsite contemporaryheritage.neon.org.gr που δημιουργήθηκε για να αναδείξει τη διάδραση του παρελθόντος με τον σύγχρονο πολιτισμό.

Ο ζωγράφος και γλύπτης Richard Long (Bρετανός, γεν. 1945) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους Land artists, και είναι γνωστός για τα μόνιμα και μετακινούμενα έργα του με διάφορα μέσα, τα οποία πραγματεύονται την περίπλοκη σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και τη φύση. Ο Long γεννήθηκε στο Μπρίστολ, όπου ζει και εργάζεται σήμερα, και σπούδασε στο West of England School of Art και στο St. Martin’s School of Art στο Λονδίνο. Χρησιμοποιώντας ένα φάσμα φυσικών υλικών – από νερό, πέτρες και λάσπη μέχρι μια ποικιλία μέσων όπως η γλυπτική, η εγκατάσταση, το κείμενο και η ζωγραφική – ο Long δημιουργεί έργα που ιχνηλατούν την κίνησή του, κυρίως περιπάτους σε διάφορα τοπία σε όλο τον κόσμο.

Σε όλο το έργο του, η πεζοπορία γίνεται μία καταγεγραμμένη μορφή τέχνης, μέσω της οποίας μπορεί να εξερευνήσει την παροδική φύση του χρόνου, την απόσταση και τον χώρο, όπως εμφανίζονται τόσο στο φυσικό τοπίο όσο και ως μορφές τέχνης. Ο Long έχει εκθέσει έργα του στο Museum of Modern Art στην Οξφόρδη, στο Stedelijk Museum του Άμστερνταμ, το Museum of Modern Art στη Νέα Υόρκη και στο San Francisco Museum of Modern Art, μεταξύ άλλων ιδρυμάτων. Έχει δημιουργήσει πολλά έργα δημοσίου χώρου έπειτα από αναθέσεις, ανάμεσά τους έργα για το Hearst Building στη Νέα Υόρκη και το Houghton Hall στο Norfolk.

Ο Long είναι ο μόνος καλλιτέχνης που έργα του έχουν συμπεριληφθεί τέσσερις φορές στη βραχεία λίστα του βραβείου Turner, το οποίο και έλαβε το 1989. Το 2013 ονομάστηκε διοικητής του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (CBE) και το 2018 χρίστηκε Ιππότης.

Ο Πολιτιστικός και Αναπτυξιακός Οργανισμός κοινής ωφέλειας ΝΕΟΝ ιδρύθηκε το 2013 από το συλλέκτη και επιχειρηματία Δημήτρη Δασκαλόπουλο. Ο ΝΕΟΝ φιλοδοξεί να φέρει το σύγχρονο πολιτισμό κοντά στο σύγχρονο πολίτη, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα της καλλιτεχνικής δημιουργίας να αφυπνίσει, να συγκινήσει, να παρακινήσει. Συγχρόνως, επιδιώκει να συμβάλει στην ευρύτερη προσπάθεια αναβάθμισης της πόλης και της καθημερινότητας του πολίτη. Να συμβάλει στην αποκατάσταση της σχέσης του πολίτη με τη λειτουργία και τα δρώμενα της πόλης του.

Ο ΝΕΟΝ δεν περιορίζεται σε ένα μόνον χώρο. Έδρα του είναι ολόκληρη η πόλη, το ευρύτερο αστικό περιβάλλον. Είναι ένας ζωντανός και ενεργός συνομιλητής με την κοινωνία, τους θεσμούς και το κοινό. Ο οργανισμός υλοποιεί τους στόχους του μέσα από εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδηλώσεις και συζητήσεις, προγράμματα χορηγιών και υποτροφιών και τη δημιουργία ενός δικτύου διεθνών συνεργασιών και ανταλλαγών. Επιπλέον, συμπράττει με θεσμικούς φορείς πολιτισμού και ενισχύει τη δραστηριότητα δημοσίων και ιδιωτικών φορέων με σκοπό τη διάδοση της σύγχρονης τέχνης. Ο ΝΕΟΝ επιδιώκει να αναδείξει τον πολιτισμό ως βασικό μοχλό προόδου και ανάπτυξης.