Αντιστίξεις: Ξεκινά το 2ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει το 2ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της, με τίτλο «Αντιστίξεις», σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, το οποίο φωτίζει τη σχέση μεταξύ της λόγιας ελληνικής μουσικής και της αρχιτεκτονικής. Οι προβολές των βίντεο του Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθούν από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Οκτωβρίου 2020 και θα παραμείνουν διαθέσιμες για το κοινό για 30 μέρες μετά την πρεμιέρα τους.

Οι προβολές θα πραγματοποιούνται από το nationalopera.gr και μέσω των σελίδων της ΕΛΣ σε Facebook και YouTube, καθώς και από τον ιστότοπο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού digitalculture.gov.gr. Το Φεστιβάλ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Αρχιτεκτονική και μουσική είναι δύο τέχνες που μοιράζονται πολλά: την πρωτοκαθεδρία της δομής, τη σημασία των σχημάτων, των αντιθέσεων, των υφών και τη βαθιά και άμεση επικοινωνία με τον θεατή. Μέσα από τον διάλογο των πρωταρχικών αυτών τεχνών, εμβληματικά κτίρια της Αθήνας συνομιλούν με σπουδαία έργα από το ιστορικό απόθεμα της λόγιας ελληνικής μουσικής.

Ξεκινώντας από την Κρητική Αναγέννηση και φτάνοντας ως τις μέρες μας, έργα αρχιτεκτονικής και μουσικής ανάλογης τεχνοτροπίας και ιστορικής περιόδου αλληλοσυμπληρώνονται προσφέροντας μια γόνιμη εμπειρία στο κοινό. Απώτερος στόχος του Φεστιβάλ είναι η ανάδειξη της μουσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της χώρας μας, καθώς η εικόνα των κτιρίων και οι ήχοι των έργων θα συνυπάρχουν αρμονικά και ισότιμα, διαδίδοντας στο κοινό την ελληνική μουσική και αρχιτεκτονική δημιουργία.

Τα γυρίσματα του Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν σε κάποια από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονήματα της Αθήνας, όπως ο Ναός Αγίων Αποστόλων στην Αρχαία Αγορά, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Μικρό Χρηματιστήριο, το Ωδείο Αθηνών και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Στους χώρους αυτούς, σημαντικοί Έλληνες καλλιτέχνες ερμηνεύουν έργα των Λεονταρίτη, Κωνσταντινίδη, Καλομοίρη, Ραβέλ, Κουνάδη, Αδάμη, Δραγατάκη, Ξενάκη, Χατζή, Παπαδάτου, Αλεξιάδη κ.ά. Την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ υπογράφει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης.

Ο Γιώργος Κουμεντάκης σημειώνει: «Όταν τον περασμένο Μάρτιο, μέσα στην πανδημία, ξεκινούσαμε τον σχεδιασμό ενός νέου διαδικτυακού καλλιτεχνικού προγράμματος, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε την επιτυχία που θα σημείωνε το 1ο Διαδικτυακό μας Φεστιβάλ (Μάιος-Ιούνιος 2020), το οποίο συγκέντρωσε δεκάδες χιλιάδες θεατές σε καθεμιά από τις βιντεοπαραστάσεις του και πολλά θετικά σχόλια από όλο τον κόσμο.

Μετά από πολλά και απαιτητικά γυρίσματα μέσα στο καλοκαίρι, τώρα ήρθε η ώρα για το 2ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το οποίο έχει τίτλο Αντιστίξεις και φέρνει σε έναν δημιουργικό διάλογο τη λόγια ελληνική μουσική με τη δημόσια αρχιτεκτονική. Επιθυμία μας είναι να τιμήσουμε την ελληνική μουσική δημιουργία, από την Κρητική Αναγέννηση έως και σήμερα, φέρνοντας στο προσκήνιο μερικές από τις πιο
σημαντικές συνθέσεις σπουδαίων Ελλήνων συνθετών, όπως ο Λεονταρίτης, ο Κωνσταντινίδης, ο Καλομοίρης, ο Κουνάδης, ο Αδάμης, ο Δραγατάκης, ο Ξενάκης, ο Χατζής, ο Παπαδάτος, ο Αλεξιάδης.

Ζητήσαμε από διακεκριμένους καλλιτέχνες της ΕΛΣ, και όχι μόνο, να μελετήσουν και να ερμηνεύσουν τα εμβληματικά έργα της λόγιας μουσικής σε σημαντικά κτίρια από την ιστορική κληρονομιά της Αθήνας. Από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Οκτωβρίου, σας προσκαλούμε να ταξιδέψετε μαζί μας –από την οθόνη του υπολογιστή σας, το τάμπλετ ή και το κινητό σας– με όχημα τη μουσική και αρχιτεκτονική κληρονομιά μας και με σταθμούς την Κρητική Αναγέννηση, τον Μεσοπόλεμο, τη συνάντηση της παραδοσιακής με τη λόγια μουσική, τον μοντερνισμό, το σύμπαν του Ξενάκη και τον 21ο αιώνα».

Αντίστιξη είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζονται με αρμονικό τρόπο πολλές μελωδίες η ταυτόχρονη συνήχηση πολλών διαφορετικών μελωδιών. Ως όρος, και μάλιστα στον πληθυντικό, χρησιμοποιείται ευρύτερα για να περιγράψει την εναλλαγή διαφορετικών θεμάτων με αποτέλεσμα μια αρμονική σύνθεση.

Πρεμιέρα: 27 Σεπτεμβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr, στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 27/10

Επτά εμβληματικά έργα του Φραγκίσκου Λεονταρίτη από την Κρητική Αναγέννηση, καθώς και από ένα έργο των Ορλάντο ντι Λάσσο και Φραγκίσκου ντε Λάουντις, ερμηνεύουν τρεις διακεκριμένοι μουσικοί, ο Δημήτρης Κούντουρας (φλάουτο με ράμφος), ο Ηλίας-Ίων Λιβιεράτος (βιολί, βιόλα) και ο Δημήτρης Τίγκας (βιολόνε) στον αύλειο χώρο αλλά και εντός του βυζαντινού ναού των Αγίων Αποστόλων στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας.

Στην πλούσια, κοσμοπολίτικη και συναρπαστική βενετσιάνικη μουσική ζωή της Αναγέννησης έρχεται, στη δεκαετία του 1540, να προστεθεί ένας Κρητικός καθολικός μουσικός, ο Φραγκίσκος Λεονταρίτης (1518-1572). Γεννημένος στον Χάνδακα –το σημερινό Ηράκλειο–, έπαιζε εκκλησιαστικό όργανο και υπήρξε επίσης τραγουδιστής και συνθέτης, ενώ σχετίστηκε με τον καθεδρικό ναό του Αγίου Τίτου της πόλης του. Αναζήτησε μια καλύτερη τύχη στην Ιταλία, αρχικά στη Ρώμη κι έπειτα στη Βενετία. Υπήρξε τραγουδιστής στην περιβόητη Βασιλική του Αγίου Μάρκου ενώ έγραψε θρησκευτική και κοσμική μουσική στο περίτεχνο βενετσιάνικο πολυφωνικό ιδίωμα του Cinquecento. Βρέθηκε στην αυλή του Μονάχου μετά από πρόσκληση του δούκα Αλβέρτου Ε΄, όπως κι ένας άλλος Έλληνας μουσικός της εποχής, o Φραγκίσκος ντε Λάουντις.

H επιλογή έργων του Λεονταρίτη κατεξοχήν μαζί με συνθέσεις άλλων μουσικών της εποχής αναδεικνύει το μουσικό πλαίσιο στο οποίο έδρασε και δημιούργησε, τόσο στη Βενετία όσο και στο Μόναχο. Οι δύο τρίφωνες καντσονέτες του Λεονταρίτη αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της κοσμικής αυτής ελαφριάς και ιδιαίτερα αγαπητής φόρμας που ονομάστηκε ναπολιτάνικη καντσονέτα. Το θρησκευτικό του έργο αντιπροσωπεύεται άξια από δύο μέρη λειτουργίας του –«Agnus Dei» και «Kyrie eleison»– σε ένα πιο αυστηρό και σύνθετο ομοιογενές πολυφωνικό ύφος. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται από ένα κοσμικό περιπαιχτικού ύφους τραγούδι του μεγάλου Γαλλοφλαμανδού Ορλάντο ντι Λάσσο, ο οποίος σημάδεψε τη μουσική ζωή της αυλής του Μονάχου, και από μια καντσονέτα του συνθέτη και βιρτουόζου κορνετίστα Φραγκίσκου ντε Λάουντις. Τέλος, η επιλογή μιας ενόργανης απόδοσης αυτών των φωνητικών συνθέσεων προτείνει μια διαφορετική ακρόαση εστιασμένη στην ανάδειξη της αντιστικτικής γραφής και στην καθαρότητα της φόρμας.

Ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων του Σολάκη βρίσκεται στη νοτιοανατολική γωνία της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας και χρονολογείται από το τελευταίο τέταρτο του 10ου αιώνα μ.Χ. Οικοδομήθηκε πάνω στα θεμέλια ενός Νυμφαίου του 2ου αιώνα μ.Χ. Ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου τετράκογχου ναού. Το προσωνύμιο Σολάκη οφείλεται πιθανώς στην ευκατάστατη οικογένεια Σολάκη της Αθήνας, η οποία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας χρηματοδότησε την αποκατάσταση του ναού. Κατά τη διετία 1954-1956 έγιναν εργασίες αναστήλωσης και επαναφοράς του μνημείου στην αρχική του μορφή.

Πρεμιέρα: 2 Οκτωβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr, στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 2/11

Τρία από τα σπουδαιότερα έργα λόγιας ελληνικής μουσικής που γράφτηκαν την περίοδο του Μεσοπολέμου ερμηνεύει στους χώρους της Γενναδείου Βιβλιοθήκης η μεσόφωνος Μαργαρίτα Συγγενιώτου, με τον Απόστολο Παληό στο πιάνο. Πρόκειται για τα Τραγούδια της προσμονής του Γιάννη Κωνσταντινίδη, το τραγούδι Να μιλήσω; του Μανώλη Καλομοίρη σε ποίηση Κωστή Παλαμά και τις 10 Inventions του Δημήτρη Μητρόπουλου σε ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη.

Η πνευματική συνοδοιπορία του Μανώλη Καλομοίρη με τον Κωστή Παλαμά προσδιόρισε το δημιουργικό έργο του σημαντικού αυτού Έλληνα συνθέτη. Ο Καλομοίρης μελοποίησε πλήθος ποιημάτων του Παλαμά ενώ μια Συμφωνία του, η 3η, ονομάστηκε «Παλαμική». Το συγκεκριμένο τραγούδι είναι το πρώτο της συλλογής Από τους Πεντασύλλαβους σε ποίηση του Παλαμά.

Σμυρνιός, όπως και ο Μανώλης Καλομοίρης, ο Γιάννης Κωνσταντινίδης έφυγε για μουσικές σπουδές στη Γερμανία λίγο πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922. Στη Γερμανία παρουσίασε την οπερέτα του Το μικρόβιο του έρωτα (1927), που ανέβασε πριν μερικά χρόνια και η Εθνική Λυρική Σκηνή. Εκείνη την περίοδο (1924) άρχισε να μελοποιεί τα Πέντε τραγούδια της προσμονής σε ποίηση του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, εργασία που τον απασχόλησε μέχρι το 1980.

Ο Δημήτρης Μητρόπουλος κατέληξε στις δέκα Inventions –Επινοήσεις– σε ποίηση του Κωνσταντίνου Καβάφη το 1924, επιλέγοντας από μία συλλογή δεκατεσσάρων ανάλογων συνθέσεών του. Τα κομμάτια οργανώθηκαν σε κύκλο αποτελούμενο από τέσσερις ενότητες [1. Τέσσερις κανόνες, 2. Δύο πασακάλιες, 3. Πρελούδιο και Φούγκα σε τέσσερις φωνές, 4. Pedale – Coda (Finale)], ο οποίος πρωτοπαρουσιάστηκε το 1927 στην αίθουσα συναυλιών του Ωδείου Αθηνών από την υψίφωνο Πόπη Σερτσίου και τον συνθέτη στο πιάνο.

Το κτίριο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης σε σχέδια των Αμερικανών αρχιτεκτόνων Τζων βαν Πελτ και Στιούαρτ Τόμσον αποτελεί ετεροχρονισμένο δείγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Ο νεοκλασικισμός ξεκίνησε σε ευρωπαϊκές χώρες στα μέσα του 18ου αιώνα, βασιζόμενος κυρίως στην αρχιτεκτονική της Ελλάδας και της Ρώμης των κλασικών χρόνων. Άνθησε ιδιαίτερα στο Μόναχο και στη συνέχεια εισήχθη στην Αθήνα χάρη στους Βαυαρούς ως το κατεξοχήν αρχιτεκτονικό ύφος που ταίριαζε στην πρωτεύουσα του νεοϊδρυθέντος ελληνικού κράτους. Η ανέγερση της Γενναδείου σε αυτό το ύφος πραγματοποιήθηκε σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, ανάμεσα στα 1923 και 1925.

Πρεμιέρα: 7 Οκτωβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr, στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 7/11

Δύο έργα που εξερευνούν τη σχέση της παραδοσιακής με τη λόγια μουσική ερμηνεύουν στο Μικρό Χρηματιστήριο οι σολίστ της ΕΛΣ Τάσης Χριστογιαννόπουλος και Γιάννης Χριστόπουλος, με τη Σοφία Ταμβακοπούλου στο πιάνο. Πρόκειται για τα Είκοσι τραγούδια του ελληνικού λαού του Γιάννη Κωνσταντινίδη και τις Πέντε ελληνικές παραδοσιακές μελωδίες του Μωρίς Ραβέλ.

Το δημοτικό τραγούδι και η παραδοσιακή μουσική υπήρξαν σταθερή πηγή έμπνευσης για τον Γιάννη Κωνσταντινίδη. Στα έργα του ο συνθέτης διατήρησε το περίγραμμα των αυθεντικών τραγουδιών και πρόβαλε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, τους ρυθμικούς τονισμούς και τα ποικίλματα της μελωδικής γραμμής. Τα Είκοσι τραγούδια του ελληνικού λαού τον απασχόλησαν συνθετικά επί περίπου μία δεκαετία (1937-1947). Στη συναυλία αυτή έρχονται σε διάλογο με τις Πέντε ελληνικές παραδοσιακές μελωδίες που εναρμόνισε ο Μωρίς Ραβέλ στις αρχές του προηγούμενου αιώνα (1904-1906).

Το Χρηματιστήριο Αθηνών συστάθηκε το 1876 και αρχικά στεγάστηκε στην Οικία Μελά, στον χώρο που ως τότε λειτουργούσε το Κεντρικό Ταχυδρομείο. Στο κτίριο της Σοφοκλέους 11, το οποίο είχε ανεγερθεί από την ανώνυμη χρηματιστηριακή εταιρεία «Ερμής», λειτούργησε από το 1885 έως το 1891, οπότε μεταφέρθηκε στο κτίριο της οδού Πεσμαζόγλου, όπου παρέμεινε μέχρι το 1934. Το Μικρό Χρηματιστήριο είναι ένα νεοκλασικό οικοδόμημα με αρκετά αναγεννησιακά στοιχεία και με εντυπωσιακή διακόσμηση τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά.

Το κτίριο αποτελείται από έναν και μόνο χώρο, την εντυπωσιακή Αίθουσα Συναλλαγών, ύψους περίπου δώδεκα μέτρων και γενικών διαστάσεων 17,5×15,5 μ. Ο εσωτερικός της διάκοσμος είναι ο βασικός λόγος για τον οποίον το 1991 κηρύχθηκε από την 1η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού «έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του, διότι παρουσιάζει μεγάλο αρχιτεκτονικό, μορφολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον, εσωτερικά και εξωτερικά».

Πρεμιέρα: 12 Οκτωβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr, στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 12/11

Στο αμφιθέατρο και στην ταράτσα του Γαλλικού Ινστιτούτου η μεσόφωνος Μαργαρίτα Συγγενιώτου ερμηνεύει τον Μονόλογο του Δημήτρη Δραγατάκη και τα Πέντε τραγούδια σε ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη του Αργύρη Κουνάδη, ενώ ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος το έργο του Μιχάλη Αδάμη Γυνή περιβεβλημένη τον ήλιον.

Ανήκοντας στην ίδια γενιά, ο Δημήτρης Δραγατάκης (1914-2001), ο Αργύρης Κουνάδης (1924-2011) και ο Μιχάλης Αδάμης (1929-2013), υπήρξαν τρεις από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ελληνικού μουσικού μοντερνισμού.

Ο Δραγατάκης, ο οποίος μάλιστα συμμετείχε επί πολλά χρόνια στην Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, μέσα από μια σύγχρονη γραφή διατηρεί τη σύνδεσή του με ελληνικά στοιχεία όπως το ηπειρώτικο τραγούδι αλλά και με τις αρχές του αρχαίου δράματος, απορρίπτοντας κάθε έννοια φολκλόρ. Συνέθεσε τον Μονόλογο αρ. 1 για φωνή το 1979 και ακολούθησαν έργα με τον ίδιο τίτλο για τσέλο (2000), για βιολί (2001) και για πιάνο (2001). Χαρακτηριστικά, στον Μονόλογο αρ. 1 το υπερρεαλιστικό κείμενο του ίδιου του συνθέτη κινείται ανάμεσα στον πεζό και τον ποιητικό λόγο.

Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, ο Κουνάδης σπούδασε στην Αθήνα και στη συνέχεια στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, όπου εμβάθυνε ιδιαίτερα στη δωδεκάφθογγη, τη σειραϊκή και την αλεατορική μουσική. Ασχολήθηκε αρκετά με τη φωνητική μουσική – συνέθεσε όπερες και μελοποίησε ποίηση. Τα πέντε ποιήματα του Καβάφη μελοποιήθηκαν το 1961.

Μετά τις σπουδές του στην Αθήνα, ο Αδάμης μελέτησε ηλεκτρονική μουσική αλλά και βυζαντινή μουσική παλαιογραφία στη Βοστόνη. Το έργο Γυνή περιβεβλημένη τον ήλιον στην αρχική του μορφή για μεσόφωνο, πιάνο και προαιρετικά γκονγκ ολοκληρώθηκε το 1998, ενώ ακολούθησε εκδοχή για οκτάφωνη μεικτή χορωδία (2005).

Το νέο κτίριο του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας ανεγέρθηκε κατά την τριετία 1973-1976 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Σθένη Μολφέση, αποφοίτου της École des Beaux-Arts του Παρισιού. Θεωρείται ότι ανήκει στις πλέον αξιόλογες εκφράσεις του διεθνούς μπρουταλιστικού κώδικα. Το τριώροφο κτίριο διαφοροποιείται αισθητά από το παλαιό Γαλλικό Ινστιτούτο αλλά και από το δομημένο περιβάλλον του. Αποτελείται από ισόγειο, δύο ορόφους και όροφο σε εσοχή. Στο ισόγειο στεγάζεται αμφιθέατρο 400 θέσεων.

Πρεμιέρα: 17 Οκτωβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr, στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 17/11

Ένα από τα διασημότερα, αλλά και πιο εντυπωσιακά έργα του Ιάννη Ξενάκη για σόλο κρουστά, η Ψάπφα (Σαπφώ), και μαζί το έργο για σόλο τσέλο Κόττος ερμηνεύονται από τους σολίστ Αλέξανδρο Γιοβάνο (κρουστά) και Νικόλα Πρεβεζιάνο (τσέλο), στο εμβληματικό κτίριο του αθηναϊκού μοντερνισμού, το Ωδείο Αθηνών.

Ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα, ο Ιάννης Ξενάκης πολύ σύντομα διαμόρφωσε την τελείως προσωπική του γλώσσα επαναπροσδιορίζοντας το περιεχόμενο και τον στόχο της μουσικής τέχνης. Υπήρξε και ο ίδιος αρχιτέκτονας με μικρό αλλά σημαντικό έργο, καθώς συνεργάστηκε με τον Λε Κορμπυζιέ.

Μια από τις διασημότερες συνθέσεις του Ξενάκη για σόλο κρουστά, η Ψάπφα (Σαπφώ) είναι ταυτόχρονα και μια από τις πιο εντυπωσιακές. Υπήρξε παραγγελία του Αγγλικού Φεστιβάλ Μπαχ με την υποστήριξη του Ιδρύματος Γκιουλμπεκιάν, ενώ είναι αφιερωμένη στον διάσημο σολίστα κρουστών Σύλβιο Γκουαλντά, ο οποίος υπήρξε και ο πρώτος που το ερμήνευσε στο Λονδίνο το 1976. Ο Κόττος, έργο για σόλο τσέλο, πρωτοπαρουσιάστηκε το 1977 στο φεστιβάλ της Λα Ροσέλ.

Το 1959 πραγματοποιήθηκε διαγωνισμός για τη δημιουργία του Πνευματικού Κέντρου της Αθήνας, που θα περιλάμβανε κρατικό θέατρο, κτίριο συναυλιών, χοροδράματος και συνεδρίων, υπαίθριο θέατρο, βιβλιοθήκη, μουσείο και πινακοθήκη, κτίριο επιστημονικών οργανισμών, μεγάλη πλατεία και ξενοδοχείο. Από το συγκρότημα αυτό, το Ωδείο Αθηνών είναι το μοναδικό κτίριο που υλοποιήθηκε και μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί. Η λιτή πρόταση του Ιωάννη Δεσποτόπουλου το τοποθετεί στα σημαντικότερα αρχιτεκτονήματα του μοντερνισμού στην Ελλάδα.

Πρεμιέρα: 22 Οκτωβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr , στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 22/11

Το εμβληματικό έργο Rebonds για σόλο κρουστά και τον μονόλογο της Κασσάνδρας για κρουστά και φωνή του Ιάννη Ξενάκη, παρουσιάζουν οι μουσικοί Αλέξανδρος Γιοβάνος (κρουστά) και Μάρτιν Γκέρκε (βαρύτονος) από τους χώρους του Ωδείου Αθηνών στη Ρηγίλλης, ένα σπουδαίο δείγμα μοντερνισμού.

Ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα, ο Ιάννης Ξενάκης πολύ σύντομα διαμόρφωσε την τελείως προσωπική του γλώσσα επαναπροσδιορίζοντας το περιεχόμενο και τον στόχο της μουσικής τέχνης. Υπήρξε και ο ίδιος αρχιτέκτονας με μικρό αλλά σημαντικό έργο, καθώς συνεργάστηκε με τον Λε Κορμπυζιέ. Το έργο Rebonds για σόλο κρουστά γράφτηκε ανάμεσα στα 1987 και 1989 και διερευνά το ηχητικό σύμπαν των κρουστών. Αποτελείται από δύο αυτόνομα μέρη, τα οποία προβλέπουν διαφορετικά όργανα.

Σύμφωνα με τον συνθέτη, η σειρά ανάμεσα στα δύο μέρη δεν προσδιορίζεται, αλλά σε κάθε περίπτωση το ένα μέρος οφείλει να ακολουθεί χωρίς παύση το άλλο. Ο μονόλογος της Κασσάνδρας πρωτοπαρουσιάστηκε από τον Σπύρο Σακκά στο Φεστιβάλ της Τζιμπελίνας (Ιταλία) το 1987. Αποτελεί προσθήκη του Ξενάκη στην Ορέστειά του, η σύνθεση της οποίας είχε αρχίσει το 1966. Θα ακολουθούσε ένας ακόμα εμβόλιμος μονόλογος της θεάς Αθηνάς (1992), γραμμένος και πάλι για τον Σακκά.

Το 1959 πραγματοποιήθηκε διαγωνισμός για τη δημιουργία του Πνευματικού Κέντρου της Αθήνας, που θα περιλάμβανε κρατικό θέατρο, κτίριο συναυλιών, χοροδράματος και συνεδρίων, υπαίθριο θέατρο, βιβλιοθήκη, μουσείο και πινακοθήκη, κτίριο επιστημονικών οργανισμών, μεγάλη πλατεία και ξενοδοχείο. Από το συγκρότημα αυτό, το Ωδείο Αθηνών είναι το μοναδικό κτίριο που υλοποιήθηκε και μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί. Η λιτή πρόταση του Ιωάννη Δεσποτόπουλου το τοποθετεί στα σημαντικότερα αρχιτεκτονήματα του μοντερνισμού στην Ελλάδα.

Πρεμιέρα: 26 Οκτωβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr , στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 26/11

Δύο έργα σημαντικών σύγχρονων Ελλήνων συνθετών, το Δωρικό Κοντσέρτο για ορχήστρα εγχόρδων του Μηνά Ι. Αλεξιάδη και τη σύνθεση Φοίνιξ για ορχήστρα εγχόρδων του Ιωσήφ Παπαδάτου, ερμηνεύουν μουσικοί της Ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη, στους χώρους του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Το Δωρικό Κοντσέρτο του Μηνά Ι. Αλεξιάδη γράφτηκε για την Καμεράτα – Ορχήστρα Φίλων της Μουσικής και πρωτοπαρουσιάστηκε το 1997 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του Θόδωρου Αντωνίου. Ο συνθέτης αναφέρει για το έργο: «Όταν ξεκίνησε η διαδικασία της σύνθεσης του Δωρικού Κοντσέρτου, ο συνολικός σχεδιασμός του έργου έμοιαζε με μια μορφικά και δομικά πολύ αυστηρή σπουδή στη διατονική τροπικότητα. Περιοδικές-κυκλικές δομές, συνεχείς μιμήσεις και ταυτόχρονη γραμμική κίνηση με μεγεθύνσεις και σμικρύνσεις, σε ευθεία και αντίστροφη φορά και διάταξη, ετεροφωνικές διακλαδώσεις κ.ο.κ. Στη συνέχεια, αυτό που κυρίως με απασχόλησε και προσπάθησα ήταν απλά να το “τραγουδήσουν” οι μελωδίες. Το νεο(προ)κλασικιστικού χαρακτήρα πρώτο μέρος οδηγεί μέσω συναφών θεμάτων και χειρισμών στο αργό δεύτερο μέρος, που παραπέμπει σε μια ελληνοπρεπή-ελληνοκεντρική εκδοχή του ιδιώματος που ονομάστηκε “θρησκευτικός μινιμαλισμός”.

Εδώ, το υλικό παρουσιάζεται με κατευθυνόμενη στατικότητα και στις πανδιατονικές του φάσεις καταλήγει σε μια μεταϊμπρεσιονιστική αισθητική. Στο τρίτο μέρος δεσπόζει το κύριο (ιδιόμελο-“δημοτικοφανές”) θέμα του έργου, που μέσα από τις προαναφερθείσες τεχνικές οδηγείται ως χορός στα 8/8 σε ένα μάλλον “νεοεθνικό” ύφος και ιδίωμα».

Η σύνθεση Φοίνιξ (Σκίτσα για μια αλληγορία) για ορχήστρα εγχόρδων έργο 110 του Ιωσήφ Παπαδάτου γράφτηκε το 2018, ύστερα από ανάθεση του μαέστρου Νίκου Τσούχλου, για να παρουσιαστεί στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, το πορφυρό μυθολογικό πτηνό Φοίνικας αναγεννάται από τις στάχτες του. Ο Φοίνικας είναι ένα ιερό και πανίσχυρο σύμβολο και απαντάται σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς του πλανήτη. Συνδέεται με τον Ήλιο και με το στοιχείο της φωτιάς. Συμβολίζει την αέναη αναγέννηση μέσω του εξαγνισμού (φλόγες). Τόσο ο τίτλος όσο και ο υπότιτλος της σύνθεσης υπαινίσσονται την εξωμουσική αφετηρία του έργου, χωρίς όμως να περιορίζονται από περιγραφική διάθεση. Το έργο είναι διαρθρωμένο σε τρία μέρη, που χωρίζονται με ενδιάμεση παύση. Το φθογγικό υλικό απορρέει από μια σειρά τρόπων, οι οποίοι περιλαμβάνουν από τέσσερις έως έξι φθόγγους, που συμπλέκονται τόσο σε αρμονικούς όσο και σε μελωδικούς σχηματισμούς.

Ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 28 Μαρτίου 2001, αντικαθιστώντας το Διεθνές Αεροδρόμιο του Ελληνικού, που εξυπηρετούσε την Αθήνα επί εξήντα χρόνια. Ονομάστηκε προς τιμήν του Έλληνα πολιτικού Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος ως πρωθυπουργός ίδρυσε το Υπουργείο Αεροπορίας και κατέβαλε συστηματικές προσπάθειες προκειμένου να οργανώσει την πολιτική αεροπορία.

Πρεμιέρα: 31 Οκτωβρίου 2020 στις 20.00, στο nationalopera.gr , στο Facebook και το YouTube της ΕΛΣ, καθώς και στο digitalculture.gov.gr | θα παραμείνει online έως 30/11

Το Zeitgeist για ορχήστρα εγχόρδων του διακεκριμένου σύγχρονου Έλληνα συνθέτη της διασποράς Χρήστου Χατζή ερμηνεύουν μουσικοί της Ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη, στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Το Zeitgeist (Πνεύμα της εποχής) αποτελεί έναν προσωπικό αναστοχασμό του συνθέτη Χρήστου Χατζή σχετικά με τον χαρακτήρα των τεχνών, και συγκεκριμένα της μουσικής, σήμερα. Είναι το αποτέλεσμα ενός διαρκώς εξελισσόμενου ενδιαφέροντος για την πολιτισμική πολυμορφία και την ιστορική ασυνέχεια, που αποτελούν ευδιάκριτα χαρακτηριστικά του μεγαλύτερου μέρους του έργου του.

Με τον όρο «ιστορική ασυνέχεια» ο συνθέτης εννοεί την προσέγγιση εκείνη της ιστορίας σύμφωνα με την οποία τα καλλιτεχνικά προϊόντα διαφορετικών εποχών δεν αντιμετωπίζονται ως διαδοχικοί κρίκοι σε μια αλυσιδωτή αλληλουχία, αλλά μάλλον ως κομμάτια ενός συνεκτικού ψηφιδωτού, τα οποία είναι όλα πανταχού παρόντα και λειτουργικά σε ένα άχρονο, πολυδιάστατο παρόν. Υπό την έννοια αυτή, το Zeitgeist είναι ένα μεταμοντέρνο έργο: μουσικές εμπειρίες από το παρελθόν βγαίνουν από το συγκεκριμένο ιστορικό τους πλαίσιο, συναρμόζονται και παρατίθενται με τρόπο που τις επανακαθορίζει ως βιώσιμες καλλιτεχνικές εμπειρίες του εδώ και του τώρα.

Ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 28 Μαρτίου 2001, αντικαθιστώντας το Διεθνές Αεροδρόμιο του Ελληνικού, που εξυπηρετούσε την Αθήνα επί εξήντα χρόνια. Ονομάστηκε προς τιμήν του Έλληνα πολιτικού Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος ως πρωθυπουργός ίδρυσε το Υπουργείο Αεροπορίας και κατέβαλε συστηματικές προσπάθειες προκειμένου να οργανώσει την πολιτική αεροπορία.