Νύχτες Πρεμιέρας: 7 βιβλία που θα (ξανα)δούμε στη μεγάλη οθόνη

Κινηματογράφος και λογοτεχνία αποτελούν δύο τέχνες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, με τη μεταφορά σπουδαίων έργων της κλασικής, της μοντέρνας και σύγχρονης λογοτεχνίας να θεωρείται συνήθης και προσφιλή κινηματογραφική πρακτική, ήδη από τις απαρχές του νέου μέσου. Και αν η συγκεκριμένη «συμβίωση» δεν καθίσταται πάντα επιτυχημένη, ωστόσο αναντίρρητα μας έχει προσφέρει μερικές από τις πιο συγκινητικές στιγμές και μερικά από τα σπουδαιότερα αριστουργήματα στην ιστορία του σινεμά.

Γιατί ποιος μεγάλος δημιουργός δεν μπήκε στον πειρασμό να «μεταφράσει» στην κινηματογραφική γλώσσα ένα λογοτεχνικό έργο που τον ενέπνευσε και τον συνάρπασε, δίνοντας σάρκα και οστά στο «λογοτεχνικό» σύμπαν αγαπημένων μας και μη ηρώων και μετατρέποντας το σε ένα προσωπικό καλλιτεχνικό όραμα, ανοιχτό σε νέες ερμηνείες;

Με αφορμή, λοιπόν, το 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας, «Νύχτες Πρεμιέρας», (23/9 – 4/10) σας παρουσιάζουμε επτά μυθιστορήματα και διηγήματα της παγκόσμιας κλασικής και σύγχρονης λογοτεχνίας, τα οποία μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη και θα «βρίσκονται», διαμέσου της 7ης τέχνης, στο πρόγραμμα του φεστιβάλ.

Βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Jack London (1909)

Το ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Jack London, «Martin Eden», εξιστορεί την πορεία ενός αυτοδίδακτου, φτωχού ναυτικού, στο γύρισμα του 19ου αιώνα, καθώς έρχεται αντιμέτωπος με τις απογοητεύσεις της κοινωνικής ανόδου, τις εσωτερικές διαμάχες της επιτυχίας του ως συγγραφέας και την αδυναμία του να συμφιλιώσει την τελευταία με τις πολιτικές του ιδέες.

Ο Pietro Marcello μεταφέρει, σχεδόν πιστά, στη μεγάλη οθόνη ένα μυθιστόρημα – σχολιασμό πάνω στους κινδύνους του ατομικισμού και της φιλοδοξίας, της αποτυχίας των πολιτικών θεωριών, της ταξικής συνείδησης, των κοινωνικών ψευδαισθήσεων και της δημιουργικής διαδικασίας, τοποθετώντας το στην Ιταλία μιας μη χρονικά προσδιορισμένης περιόδου του 20ου αιώνα.

*Σκηνοθεσία: Pietro Marcello | Διασκευή: Maurizio Braucci, Pietro Marcello | Παίζουν: Luca Marinelli, Carlo Cecchi, Jessica Cressy, Vincenzo Nemolato, Marco Leonardi.
Προβολές: 24/09/2020, 21:00 στο Cinema Stella (Open Air).

Βασισμένο στο μυθιστόρημα της Susan Scarf Merrell, «Shirley: A Novel» (2014)

Η νεαρή Rose μετακομίζει μαζί με τον σύζυγό της, Φρεντ, στο σπίτι της συγγραφέως Shirley Jackson και του συζύγου της Stanley Hyman, αναπτύσσοντας μια ασφυκτική, συναισθηματικά εξουθενωτική, αλλά και σαγηνευτική «φιλία» με την οικοδέσποινα. Μια σχέση, η οποία περιπλέκεται από τον ταραχώδη γάμο και τη σκοτεινή μα συνάμα ευφυέστατη προσωπικότητα της Shirley.

Η Josephine Decker μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη την αντισυμβατική «βιογραφία» μιας εκ των σπουδαιότερων συγγραφέων μυθιστορημάτων τρόμου των μέσων του 20ου αιώνα. Μια προσωπογραφία, που κινείται ανάμεσα στη πραγματικότητα και τη μυθοπλασία, χρησιμοποιώντας με ευφάνταστο τρόπο τις πηγές έμπνευσης και τις τεχνικές της ίδιας της Jackson όσον αφορά τους μηχανισμούς πλοκής. Ένα σκοτεινό «παραμύθι», όπου η γυναικεία, καλλιτεχνική δημιουργικότητα, απόρροια των εσωτερικών «δαιμόνων» της ηρωίδας, υποβλητική και υπέρλαμπρη, καταπιέζεται μέσα σε ένα υποκριτικό – ανδροκρατούμενο περιβάλλον.

*Σκηνοθεσία: Josephine Decker | Σενάριο: Sarah Gubbins | Ηθοποιοί: Elisabeth Moss, Michael Stuhlbarg, Odessa Young, Logan Lerman.
Προβολές: 26/09/2020, 22:45 στην Αίγλη Ζαππείου, 30/09/2020, 20:00 στο Cinema Stella (Open Air). 4/10/2020, 22:45 Σινεμά Ριβιέρα.

Βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Carter Sickels (2012)

Ο 27χρονός Cole Freeman περιθάλπει ηλικιωμένους κατ’ οίκον, ενώ παράλληλα, συμπληρώνει το πενιχρό εισόδημά του από παράνομες δραστηριότητες, σε μια μικρή πόλη στα Απαλάχια Όρη, η οποία μαστίζεται από τη φτώχεια και ναρκωτικά. Μια επιστροφή από το παρελθόν, τα συνειδησιακά και άλλα διλήμματα τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει, καθώς και η αίσθηση αδυναμίας να δραπετεύσει από το τέλμα θα απειλήσουν τις εύθραυστες ισορροπίες της ζωής του, αλλά και το μέλλον της ήδη δοκιμαζόμενης πόλης του.

Ο Braden King μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη μια ζωηρή, αυθεντική και απόλυτα ειλικρινή καταγραφή μιας «ξεχασμένης» και οικονομικά κατεστραμμένης επαρχιακής πόλης και των κατοίκων της. Οι ήρωες, των οποίων ο εσωτερικός κόσμος αποδίδεται ρεαλιστικά, παρουσιάζονται μεν παγιδευμένοι και ανίσχυροι να βελτιώσουν τις συνθήκες της ζωής τους, καταδικασμένοι στην ίδια αδυσώπητη μοίρα με αυτή της πόλη τους, προσεγγίζονται δε από τον συγγραφέα με μια δόση συμπόνιας, ακόμη και όταν προβαίνουν στις πιο απελπισμένες πράξεις.

*Σκηνοθεσία: Braden King | Σενάριο: Elizabeth Palmore | Ηθοποιοί: Philip Ettinger, Stacy Martin, Cosmo Jarvis, Lili Taylor.
Προβολές: 27/9/2020, 22:30 στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. 2/10/2020, 22:30 στον Κινηματογράφο Τριανόν.

Βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Jan Potocki (1815)

Ένας νεαρός Βαλλώνος αξιωματικός, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του προς τη Μαδρίτη, το 1739, διασχίζει την επικίνδυνη και μυστηριώδη οροσειρά των Αλπουχάρας. Εκεί, για 66 μέρες, θα βρεθεί στην αλλόκοτη συντροφιά Μαυριτανών, Εβραίων, Ρομά λαθρεμπόρων, διαβόητων κακοποιών, ευγενών και πολλών άλλων, καθένας από τους οποίους θα του διηγηθεί ιστορίες για τη ζωή του, τις θρησκευτικές του δοξασίες και φιλοσοφικές αντιλήψεις. Ιστορίες που θα αλλάξουν την οπτική του νεαρού αξιωματικού για τον κόσμο, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό.

Μια ζωηρή και πολυφωνική συλλογή παράξενων και διασκεδαστικών ιστοριών, εμποτισμένων με πλούσιες φιλοσοφικές αναζητήσεις όσον αφορά τη θρησκεία, τον πόλεμο, τις επιστήμες, τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης κ.α. Μέσα από τη χρήση ποικίλων λογοτεχνικών στυλ και θεματικών, ο συγγραφέας παρουσιάζει μια οπτική του κόσμου επηρεασμένη από τον Διαφωτισμό, το γνήσιο ενδιαφέρον του για τους διαφορετικούς πολιτισμούς, ή την οικουμενική βάση των θρησκειών, καθώς και μια λεπτομερή καταγραφή των ηθών και των εθίμων της Ευρώπης του 18ου αιώνα.

*Σκηνοθεσία: Wojciech Has | Σενάριο: Tadeusz Kwiatkowski​ | Ηθοποιοί: Zbigniew Cybulski, Iga Cembrzyńska, Joanna Jędryka, Elżbieta Czyżewska, Gustaw Holoubek.
Προβολές: 30/09/2020, 20:30 στο Σινεμά Ριβιέρα.

Ελεύθερη διασκευή του ομότιτλου έργου του Πετρώνιου (60 – 65 μ.Χ.)

Πρόκειται για τις περιπλανήσεις και τις περιπέτειες τριών κακόφημων συντρόφων, σε διάφορες περιοχές της «Ιταλίας», και της διασταύρωσης τους με κάθε «καρυδιάς καρύδι», συμπεριλαμβανομένου του νεόπλουτου, έκλυτου και ακαλαίσθητου Τριμαλχίων, του πιο ολοκληρωμένου ίσως «λογοτεχνικού» μέχρι τότε κωμικού χαρακτήρα. Μια συλλογή, χαλαρών και σαφών αφηγηματικά, ιστοριών, που έχει ως στόχο τη σατυρική και ζωντανή σκιαγράφηση της σύγχρονης του συγγραφέα κοινωνίας την εποχή της χαοτικής διακυβέρνησης του Νέρωνα.

Εντυπωσιακά ρεαλιστικό, με «θορυβώδες» χιούμορ, συνδυασμό πρόζας και στίχου, αγάπη για τη λεπτομέρεια, πνευματώδες, με μια γλώσσα άλλοτε καθαρή και κομψή, άλλοτε πρόχειρη και αισχρή, το έργο του Πετρώνιου ξεχωρίζει από άλλα έργα της εποχής του. Ενώ, η ειρωνική ειλικρίνειά του το έκανε αρκετά δημοφιλές σε μεταγενέστερους ανθρώπους του πνεύματος όπως ο Νίτσε και ο Όσκαρ Γουάιλντ. Ο Φελίνι το προσεγγίζει με έναν ενδιαφέρον και αντισυμβατικό τρόπο, εστιάζοντας, σύμφωνα με τον ίδιο, στα κενά αφηγηματικά στοιχεία ανάμεσα στις ιστορίες.

*Σκηνοθεσία: Federico Fellini | Σενάριο: Federico Fellini, Bernardino Zapponi | Ηθοποιοί: Martin Potter, Hiram Keller, Max Born, Salvo Randone.
Προβολές: 27/9/2020, 22:15 στον Θερινό Κινηματογράφο – «Άνεσις».

Ελεύθερη διασκευή του παιδικού μυθιστορήματος του Λιούις Κάρολ «Οι Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» (1865).

Πρόκειται για ένα από τα δημοφιλέστερα έργα παιδικής λογοτεχνίας όλων των εποχών, το οποίο εξιστορεί τις παράξενες και συναρπαστικές περιπέτειες της δεκάχρονης Αλίκης, καθώς μεταφέρεται, μετά από την πτώση στη λαγοτρύπα, σε έναν αλλόκοτο, εξωπραγματικό κόσμο, στον οποίο συναντάει κάθε λογής ασυνήθιστα πλάσματα, όπως τη γάτα Τσέσαϊρ, τον Τρελοκαπελά, την κόκκινη Βασίλισσα και τον άσπρο λαγό.

Ένα παράδοξο και παιγνιώδες «παραμύθι», γεμάτο γρίφους, χιούμορ, ιδιόρρυθμους χαρακτήρες, ευφυέστατους και αλλοπρόσαλλους διαλόγους. Μια παρωδία – κριτική στη συντηρητική αγγλοσαξονική κοινωνία της βικτωριανής εποχής και στις παγιωμένες κοινωνικές συμβάσεις, η οποία μέσα από το γεμάτο παιδική αφέλεια πρόσωπο της ηρωίδας και την ανατροπή των καθιερωμένων αντιλήψεων έρχεται αντιμέτωπο με μια σειρά διαχρονικών προβληματισμών, σχετικά με τη μνήμη, την ανθρώπινη συνείδηση, τις πολλαπλές ταυτότητες του εαυτού, τη φύση των λέξεων κ.α.

*Σκηνοθεσία: Jan Švankmajer | Σενάριο: Jan Švankmajer | Ηθοποιοί: Kristýna Kohoutová.
Προβολές: 27/9/2020, 22:30 στον Θερινό Κινηματογράφο – «Αθηναία».

Βασισμένη στο ομότιτλο διήγημα του Honoré de Balzac (1844)

Ένας πρώην ήρωας πολέμου, ο οποίος θεωρούταν νεκρός, προσπαθεί να επιστρέψει στη ζωή που άφησε πίσω του, στην Γαλλία της «μετα-ναπολεόντιας» εποχής. Έχοντας χάσει, κατά τη διάρκεια της απουσίας του, την οικογένειά και την ταυτότητά του, και αποστρεφόμενος την υποκρισία και την παρακμή της αποκατεστημένης τάξης πραγμάτων, όπου η απληστία, η διαφθορά και η αναλγησία επικρατούν της τιμιότητας, της αυτοθυσίας και της γενναιότητας, ορκίζεται να κερδίσει πίσω τη φήμη, το όνομα και την περιουσία του.

Σε ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα της κλασικής λογοτεχνίας, ο Μπαλζάκ, σκιαγραφεί, με ψυχολογική οξύτητα και θαυμασμό, έναν από τους πιο προσφιλείς χαρακτήρες του, έναν τίμιο «στρατιώτη», ο οποίος αισθάνεται ανίσχυρος και πλήρως αποξενωμένος απέναντι στον τρόπο που «λειτουργεί» ο κόσμος. Παράλληλα, μέσα από μια ιστορία προδοσίας και αβέβαιης ταυτότητας, προχωράει και σε μια λεπτομερή περιγραφή και κριτική της ταραχώδους γαλλικής κοινωνίας, σε μια περίοδο όπου τα κεκτημένα της Γαλλικής Επανάστασης έχουν απολεσθεί.

*Σκηνοθεσία: Yves Angelo | Σενάριο: Yves Angelo, Jean Cosmos, Véronique Lagrange​ | Ηθοποιοί: Gérard Depardieu, Fanny Ardant, Fabrice Luchini, André Dussollier, Daniel Prevost
Προβολές: 29/9/2020, 22:45 στο Σινεμά Ριβιέρα.