Στην ΑΝΙΜΑ διασώζουν άγρια ζώα και σώζουν λίγο από την ανθρωπιά τους

Ένας σκατζόχοιρος τριών εβδομάδων, μπέμπης δηλαδή, κουρνιάζει μέσα στην πετσέτα που κρατάει στα χέρια της η Χριστίνα. Γίνεται μπάλα αν αποπειραθείς να του χαϊδέψεις την κοιλίτσα. Τ’ αδέρφια του δεν επέζησαν – αυτός αντιστέκεται. Η Νίκη πιάνει με τον αντίχειρα της προνύμφες σκουλικιών και υπομονετικά ταϊζει ένα πεινασμένο χελιδόνι. Θα το επαναλάβει ξανά σε μία ώρα – και ξανά. Ο Ουρ καθαρίζει σχολαστικά τα κλουβιά με τα περιστέρια. Τα περιστέρια δεν λογίζονται ως είδος άγριας ζωής αλλά η ANIMA δεν κάνει διακρίσεις· τα περιθάλπει κι αυτά (αφού δύσκολα θα βρει κανείς κτηνίατρο να τα αναλάβει). Ο Οδυσσέας δεν έχει σχολάσει πολύ ώρα από το Δημοτικό σχολείο όπου διδάσκει. Λέει πως εδώ, στα λίγα τετραγωνικά των εγκαταστάσεων της ΑΝΙΜΑ στην Καλλιθέα, έχει δει πλάσματα που σπάνια θα συναντούσε στη φύση. Και βιαστικός πιάνει δουλειά.

Μαρία Γανωτή: ΄Εχουμε την αντίληψη πως ή μαζί με όλα αυτά τα πλάσματα θα σωθούμε ή μαζί θα χαθούμε 

Συμβαίνει ένας σπουδαίος κύκλος πραγμάτων στο 134 της Μενελάου: Είναι τα τραυματισμένα ζώα, σχεδόν από κάθε άκρη της Ελλάδας, που παλεύουν να κρατηθούν στη ζωή. Είναι και οι άνθρωποι που, ενάντια στα προγνωστικά, σκύβουν ακούραστα πάνω από τον αγώνα τους. Αρκετοί από αυτούς είναι εθελοντές.

Τάισμα με… μπιμπερό για το μικρούλη σκαντζόχοιρο, μόλις τριών εβδομάδων.

«Δεν είμαι σίγουρη αν μπορώ να χαρακτηρίσω την ΑΝΙΜΑ φιλοζωϊκή οργάνωση. Είναι μια προσπάθεια διάσωσης που τελικά κάνουμε για τους εαυτούς μας. Έχουμε την αντίληψη πως ή μαζί με όλα αυτά τα πλάσματα θα σωθούμε ή μαζί θα χαθούμε. Εδώ, επομένως, διασώζουμε κάτι από τον εαυτό και την ανθρωπιά μας. Κι είναι ευτύχημα πως την ίδια σκέψη κάνουν πολλοί από τους εθελοντές μας. Γιατί στην ΑΝΙΜΑ δεν επιδιώκουμε να προάγουμε τον εθελοντισμό. Δεν “στήνουμε” προγράμματα και δράσεις για εθελοντές. Απεναντίας, είναι ξεκάθαρο πως χωρίς τους εθελοντές δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε. Αυτοί οι άνθρωποι είναι οργανικό κομμάτι της προσπάθειας» εξηγεί η Μαρία Γανωτή, πρόεδρος της ANIMA, πριν χαθεί στο εσωτερικό της αίθουσας· εκεί όπου έχει στηθεί στα γρήγορα ένα ER για μια πετροτουρλίδα (πουλί μετανάστης) η οποία φέρει ένα “φρέσκο” κάταγμα στο πόδι.

Η συνεργασία της ΑΝΙΜΑ με την Αλκυόνη, την οργάνωση που περιθάλπει πουλιά στις Κυκλάδες.

Αυτή τη στιγμή, στο “νοσοκομείο” της ANIMA νοσηλεύονται περί τα 200 άγρια ζώα. Κι είναι μια “χαλαρή” περίοδος – συγκριτικά τουλάχιστον με τον απρόσμενο συνωστισμό που είχε προηγηθεί από το Μάιο έως τον Ιούλιο. Αλλά ακόμα και στη διάρκεια μιας ήσυχης ημέρας αναμένονται τουλάχιστον 15 – 20 εισαγωγές νέων τραυματιών.

Περιπλανώμενη στα κλουβιά τριγύρω αναγνωρίζεις χελιδόνια, σταχτάρες, φλώρους και σπίνους (κατασχέθηκαν από παράνομο έμπορο) κούκους, σκαντζόχοιρους, κουκουβάγιες, κεφαλάδες και καλόγερους (εννοείται πως βοηθούν και οι ετικέτες που κρέμονται έξω από τα κλουβιά). Στα μεγάλα κουτιά φωλιάζουν ευμεγέθη πτηνά: Μερικές γερακίνες που σε κοιτάζουν με βλέμμα άκαμπτο περιμένοντας εξετάσεις και χειρουργείο αλλά κι ένας πορφυροτσικνιάς (είδος ερωδιού, όπως εξηγεί η Χριστίνα) που ταλαιπωρείται από παλιό κάταγμα στο φτερό του. Τα κουτιά τους σκεπάζουν σκούρες πετσέτες και πανιά ώστε ελάχιστο φως να διεισδύει. «Είναι άγρια ζώα, ανεξοικείωτα με την ανθρώπινη επαφή. Συνεπώς, πρέπει να τους δημιουργείται το αίσθημα της ασφάλειας γιατί κάποια από αυτά μπορούν ακόμα και να πεθάνουν από επεισόδιο έντονου στρες» συνεχίζει η Χριστίνα.

Φαρμακευτική αγωγή στο πλαίσιο της νοσηλείας.

Τρία χρόνια πριν, ως φοιτήτρια Βιολογίας θα έμπαινε στην ομάδα εθελοντών της ANIMA αναζητώντας μια πρακτική σύνδεση με το γνωστικό της πεδίο. Ακολούθησε πιστά τα καθήκοντα των αρχάριων εθελοντών: Τάϊσμα των νεοσσών, σκίσιμο εφημερίδων που θα τοποθετηθούν στον πάτο των κλουβιών, εντατικό καθάρισμα τους· για να αναδειχθεί πια σε υπεύθυνη συντονισμού της ομάδας εθελοντών της οργάνωσης. «Συμμετέχουν συνήθως φοιτητές, άνεργοι, καμιά φορά και συνταξιούχοι, ακόμα και άνθρωποι που έφεραν εδώ ένα ζώο για περίθαλψη, είδαν το έργο μας και αποφάσισαν να μας βοηθήσουν. Εδώ και μήνες, λόγω του covid δεχόμαστε ελεγχόμενα κόσμο. Κι αυτό είχε μεγάλο κόστος κατά το καλοκαίρι όπου οι εισαγωγές ήταν αναρίθμητες. Αλλά ακόμα και η παρουσία ενός εθελοντή που θα μας βοηθήσει στη διαδικασία των μεταφορών – καθώς ζώα καταφθάνουν εδώ από παντού – είναι πολύτιμη». Η Χριστίνα πάντως δεν έχει ξεχάσει τα πρώτα της καθήκοντα στην ANIMA αφού τις τελευταίες ημέρες, φεύγοντας από την Καλλιθέα παίρνει μαζί της τον μπέμπη σκαντζόχοιρο· ο μικρός πρέπει να ταϊστεί και στη διάρκεια της νύχτας.

Νέα εισαγωγή στο νοσοκομείο της ΑΝΙΜΑ.

Ο ήχος από τα μηνύματα στο messenger δεν σταματάει όσο η Μαρία Γανωτή κάθεται στο γραφείο της. Οι εκκλήσεις για τραυματισμένα ζώα είναι καθημερινά εκατοντάδες και δεν γίνονται μόνο μέσω των social media αλλά με όλους τους τρόπους επικοινωνίας. Ο όγκος επικοινωνίας είναι τεράστιος. Από αυτά, η οργάνωση υποδέχεται ετησίως περί τα 5.000 έως 7.000 περιστατικά κάτι που την αναγκάζει σε διαρκή παρουσία.

«Είμαστε ανοιχτοί 365 ημέρες το χρόνο. Είμαστε εδώ και ανήμερα την Πρωτοχρονιά και ανήμερα το Πάσχα. Αυτό δεν κάμφθηκε ούτε με την πανδημία ενώ συνεχίστηκε και στη διάρκεια του lockdown. Έχουμε ήδη εκπονήσει ένα σχέδιο σε περίπτωση που προκύψει κρούσμα σε κάποιο από τα μέλη της ομάδας» σημειώνει.

Για την ώρα, τα περισσότερα περιστατικά ζώων αφορούν σε πουλιά που επιστρέφουν στους τόπους διαχείμανσης και τραυματίζονται στη διαδρομή, σε ζώα που πέφτουν σε καταιγίδες – ο Ιανός προικοδότησε τον σταθμό με πολλά πουλιά από την πλημμυρισμένη Κεφαλλονιά – πουλιά, θύματα λαθροθηρίας. Ο χειμώνας συνήθως επιφυλάσσει πουλιά που έρχονται στην Ελλάδα από βόρειες χώρες ή αρπακτικά που πυροβολούνται από κυνηγούς. «Όταν είσαι εδώ μέσα έχεις πάντα μια εικόνα του τι γίνεται έξω. Η ζωή στην ANIMA είναι μια αντανάκλαση της κατάστασης της φύσης γύρω μας» παρατηρεί η κ. Γανωτή.

Η τυτώ, μόνιμη κάτοικος του σταθμού στην Καλλιθέα.

Όσο μιλάμε. μια τυτώ περπατάει τριγύρω ανενόχλητη. Βρέθηκε στους Αμπελόκηπους, μεγαλωμένη σε σπίτι όπως όλα έδειξαν, κάτι που κατέστησε αδύνατη την επανένταξη της στην φύση. Πλέον, ζει σαν pet στην ANIMA. Και παρότι μπορεί ν’ ανοίξει τα φτερά της και να φύγει ανά πάσα στιγμή, εκείνη επιμένει να κυκλοφορεί στο μωσαϊκό, σιωπηλή και παρατηρητική. Το ίδιο και μια κουκουβάγια. Από το κλουβί της εποπτεύει την κίνηση, απελευθερώνοντας πότε – πότε κραυγές που μοιάζουν με διαμαρτυρία. Το καλοκαίρι που πέρασε, ωστόσο, προσέφερε σπουδαίο έργο: Λειτούργησε ως η θετή μητέρα για όλα τα μωρά κουκουβαγάκια που μπήκαν στον σταθμό.

Κάποιος προσπαθεί να το σκάσει…

Κανένα από τα ζώα εδώ δεν έχει όνομα. Και κανένα δεν πρόκειται ν’ αποκτήσει. «Δεν πρέπει να δενόμαστε με τα ζώα, οφείλουμε να διατηρούμε μια πιο σκληρή στάση. Όσο κι αν θέλουμε το καλό τους, δεν μας ανήκουν. Είναι άγρια ζώα και καθήκον μας είναι να τα επιστρέψουμε υγιή στη φύση» τονίζει η Νίκη, μια ακόμα απόφοιτος Βιολογίας που πριν φύγει σε πρόγραμμα erasmus στην Πορτογαλία (με αντικείμενο τα ερπετά) πέρασε ένα χρόνο και κάτι ως εθελόντρια στη ANIMA. «Ποτέ δεν είδα την παρουσία μου εδώ ως δουλειά ή ως χρέος αλλά ως ουσιαστική ανάγκη. Οι τραυματισμοί των ζώων είναι τις περισσότερες φορές έργο των ανθρώπων, οπότε με αυτή την απόφαση προσπαθώ να εξισορροπήσω κάπως τη ζημιά που γίνεται» ομολογεί. Κι όχι μόνο. Η εμπειρία της ANIMA τόνωσε την επιθυμία της να βρίσκεται περισσότερο στη φύση, ν’ ακούει τους ήχους των πουλιών και να τους αναγνωρίζει· αλλά και να συνειδητοποιεί πως όλο και περισσότεροι άνθρωποι νοιάζονται για τον ζωικό κόσμο γύρω τους, αφού είναι τόσοι πολλοί που μπαίνουν στην διαδικασία να περιθάλψουν ζώα ή να τα στείλουν στην ANIMA για περαιτέρω φροντίδα – συχνά κινώντας γη και ουρανό.

Χειρουργείο για τη γερακίνα.

Η Μαρία Γανωτή δεν εκπλήσσεται με αυτή την επίδραση που έχει ο συγχρωτισμός των ανθρώπων με την άγρια φύση. Στα προγράμματα που έχει, κατά καιρούς, συμμετάσχει η ANIMA με θεραπευτικές κοινότητες, ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες, οίκους ευγηρίας κ.α. «διακρίνει κανείς την φοβερή γοητεία και τη θεραπευτική επίδραση που ασκεί στους ανθρώπους η άγρια ζωή. Γεννιέται μεγάλος ενθουσιασμός στην ψυχή του καθένα που ετοιμάζει ένα πλάσμα να πετάξει προς την ελευθερία».

Γραπτές οδηγίες αναρτώνται έξω από κάθε κουτί ζώου.

Κάπως έτσι, ξεκίνησε και η σχέση του Οδυσσέα με την οργάνωση. Παρακολουθώντας ένα βίντεο με την απελευθέρωση ενός αετού σκέφτηκε πως ήθελε να μπει κι αυτός στον κύκλο των ανθρώπων που δουλεύει γι’ αυτό το λυτρωτικό πέταγμα. Εδώ και 2.5 χρόνια, συνδράμει την ομάδα των εθελοντών γνωρίζοντας πως δεν κάνει θαύματα «αλλά αυτό που μπορεί. Αυξάνουμε τις πιθανότητες επιβίωσης τους κι ίσως τα πιο πολλά από τα ζώα που θα επιστρέψουν στη φύση να ζευγαρώσουν κι ο κύκλος ζωής να συνεχιστεί. Ίσως κάτι να επουλώσουμε. Αλλά δεν μπορώ να κρύψω και την απογοήτευση μου για τα λάθη και τις σκοπιμότητες του ανθρώπου ενάντια στη φύση. Με λυπούν πολύ» λέει.

Η επαφή με τους μαθητές του, του δίνει κουράγιο καθώς ακόμα σ’ αυτήν την ηλικία η αγάπη για τη φύση δεν έχει ατονίσει. «Μιλάμε για τη δουλειά της ΑΝΙΜΑ, μου ζητούν να δουν φωτογραφίες των ζώων. Νιώθουν ακόμα κοντά στα ζώα των παραμυθιών, αλλά σύντομα θα προκύψει ο φόβος και ο ενδοιασμός της ενηλικίωσης κι αυτό θα χαθεί». Σχεδόν τρία χρόνια μετά, ο ίδιος έχει μέσα του αλλάξει. «Εδώ έμαθα να επιμένω ακόμα και για τις πιο μικρές, ελάχιστες πράξεις πιστεύοντας πως θα κορυφωθούν σ’ ένα καλό αποτέλεσμα. Έμαθα να ασκώ την επιμονή μου. Μα και να τρέφομαι από την χαρά της ανάρρωσης ενός ζώου που φεύγει από το σταθμό και γυρίζει στο φυσικό του περιβάλλον. Μπορώ, επίσης, να πω ότι, κάπως, έχω εξοικειωθεί με την ιδέα της απώλειας. Η φύση μου το υπενθυμίζει».

Ωρα για φαγητό για τα αρπακτικά πουλιά του σταθμού.

Ο Οδυσσέας ως “παλιός” έχει εργαστεί και στους δύο εξωτερικούς χώρους που χρησιμοποιεί η ANIMA στον Βοτανικό κήπο και στο Δήμο Σαρωνικού, χώρους όπου φυλάσσονται ζώα τα οποία προορίζονται για άμεση επανένταξη. Ο Ούρ, ένας 30χρονος Τούρκος, είναι “νέος” αφού βρίσκεται στην ANIMA, μόνο εδώ και τρεις εβδομάδες.

Γεννημένος σε κάποιο χωριό της Τουρκίας, έμαθε από μικρός να ζει με αγελάδες, καμήλες, άλογα αλλά να διαπιστώνει πως κανένα από αυτά δεν τύχαινε το σεβασμό που τους αναλογούσε από τους ανθρώπους. Ήρθε στην ANIMA για να βιώσει το αντίθετο. Απόφοιτος Πολιτικών Επιστημών με μηδενική, όπως λέει, πιθανότητα να βρει δουλειά στην Τουρκία, βρίσκεται σε αναζήτηση εργασίας στην Ελλάδα. «Μέχρι να συμβεί αυτό, έρχομαι εδώ κι έχω ένα σκοπό. Με ηρεμεί η επαφή με τα πουλιά, καθησυχάζει την αγωνία μου για το πως θα επιβιώσω. Σαν να ακούω πιο πολύ την εσωτερική φωνή μου. Σκέφτομαι πως αυτά τα πουλιά που έχουν τώρα κλειστά μάτια κι εγώ τα ταΐζω μια μέρα θα πετάξουν για την Αφρική κι αυτό είναι πολύ σπουδαίο. Κι εγώ θα είμαι ένας μικρός κρίκος σ’ αυτό το ταξίδι τους» λέει. Τι ειρωνεία· μπήκε στην ομάδα των εθελοντών μόλις ξεκίνησε η εποχή της μετανάστευσης, όντας κι ο ίδιος μετανάστης.

Νεοσσοί με βλέμμα έκπληξης.

Απόγευμα στην ANIMA. Μια έγκυος γάτα περνάει από το πεζοδρόμιο. Τα κεφάλια των περιστεριών έχουν χαθεί στον πάτο των κλουβιών. Τα σποράκια που έχουν πέσει στα μπολ, έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον τους. Επίσης, έχει έρθει η ώρα για τα χελιδόνια να ταϊστούν. Ξανά. Η τυτώ διαβαίνει νωχελικά μπροστά από την πόρτα. Στο στενάχωρο ισόγειο κουρνιάζει ένας ολόκληρος κόσμος ζώων κι ανθρώπων κι έχει μουσική φτιαγμένη από τιτιβίσματα.