Έχει μέλλον ο Μεγάλος Περίπατος;

«Aν και σε αυτή τη δοκιμαστική φάση, οι πολίτες εξοικειώνονται μόνο με ένα δείγμα του έργου, στην πράξη το κρίνουν σαν να πρόκειται για το συνολικό έργο στην τελική του μορφή»

Στο κέντρο της Αθήνας έχει ήδη δρομολογηθεί μια πολυεπίπεδη δέσμη παρεμβάσεων, με στόχο τον περιορισμό της κίνησης των αυτοκινήτων, τη διεύρυνση του δημόσιου χώρου για πεζούς και ποδηλάτες, τη βελτίωση του μικροκλίματος και της ελκυστικότητας της πόλης και εν τέλει για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής κατοίκων, εργαζόμενων και επισκεπτών.

Το όλο αυτό εγχείρημα αποτελεί μια, κατά την εκτίμησή μου, αναμφισβήτητα θετική πολιτική που έχει στη βάση της μια εμπεριστατωμένη μελέτη κυκλοφοριακού ανασχεδιασμού για την ευρύτερη περιοχή της παρέμβασης που εξασφαλίζει την έγκυρη εκτίμηση των επιπτώσεών του στις κυκλοφοριακές συνθήκες σε όλο το ευρύτερο κέντρο.

Ειδικότερα, αναφορικά με την παραπάνω συγκοινωνιολογική μελέτη (με υπεύθυνο τον συνάδελφο καθηγητή του ΕΜΠ Γιώργο Γιαννή) τα έως τώρα αποτελέσματα (οι κυκλοφοριακές επιπτώσεις μελετώνται σε εβδομαδιαία βάση) είναι θετικά, κάτι το οποίο επιβεβαιώνει ότι και οι βασικοί στόχοι του εγχειρήματος επιτυγχάνονται.

Μειώνοντας τις λωρίδες της λεωφόρου Πανεπιστημίου ο φόρτος των διαμπερών κινήσεων αυτοκινήτων προς την Ομόνοια δείχνει να περιορίζεται, με τους πολίτες να επιλέγουν είτε παρακαμπτήριους δρόμους είτε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ή και κινήσεις με τα πόδια για τις διαδρομές περιορισμένου μήκους.

Όσο μειώνεται ο αριθμός των αυτοκινήτων, τόσο περισσότερος χώρος αποδίδεται σε άλλους χρήστες είτε αυτοί είναι πεζοί (έχουν αυξηθεί παρά την έλλειψη πρασίνου στον άξονα της Πανεπιστημίου) είτε ποδηλάτες, και σαφώς δημιουργούνται καλύτερες μικρο-περιβαλλοντικές συνθήκες, δηλαδή χαμηλότεροι ρύποι, λιγότερος θόρυβος, αλλά και μικρότερος κίνδυνος ατυχημάτων.

Είναι αξιέπαινο το γεγονός, ότι ο Δήμος Αθηναίων έθεσε αυτήν την διαδικασία σε μια δοκιμαστική εφαρμογή, μέσα από προσωρινές και, συγκριτικά με το οριστικό έργο, χαμηλού κόστους παρεμβάσεις. Άλλωστε, και η διαθέσιμη διεθνής εμπειρία διδάσκει, ότι πριν οι τοπικοί φορείς, προχωρήσουν σε οριστικές και μόνιμες παρεμβάσεις με υψηλό διαχειριστικό, διοικητικό, μελετητικό και οικονομικό κόστος, η διάθεση ενός μικρού μέρους του προϋπολογισμού του έργου για μια δοκιμαστική εφαρμογή κρίσιμων μέτρων, ώστε να εκτιμηθούν επιπτώσεις, αλλά και πιθανές αστοχίες και να προωθηθούν διορθωτικές κινήσεις που απαιτούνται για να εξυπηρετηθούν με το βέλτιστο τρόπο οι αρχικοί στόχοι του έργου, είναι για όλους επωφελείς.

Είναι αναγκαίο να δρομολογηθεί άμεσα ένας δημόσιος διάλογος, με βάση μια ευρεία ενημέρωση του «κοινού», με απλά και εκλαϊκευμένα μέσα προς όλες τις κατηγορίες χρηστών της πόλης

Παρόλα αυτά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, πως αν και σε αυτή τη δοκιμαστική φάση, οι πολίτες εξοικειώνονται μόνο με ένα δείγμα του έργου, στην πράξη το κρίνουν σαν να πρόκειται για το συνολικό έργο στην τελική του μορφή. Για το λόγο αυτό είναι σκόπιμο από πλευράς τοπικών φορέων να γίνεται προσπάθεια, ώστε οι δοκιμαστικές εφαρμογές σημαντικών έργων, σαν και αυτό του «Μεγάλου Περιπάτου» της Αθήνας, να προσομοιάζουν κατά το δυνατόν στον τελικό σχεδιασμό.

Αχίλλειο πτέρνα του εγχειρήματος αποτελεί, κατά την εκτίμησή μου, η έως τώρα δυσκολία του Δήμου Αθηναίων να «επικοινωνήσει» αποτελεσματικά στο απλό κοινό, τόσο τις προθέσεις της πειραματικής φάσης, όσο και να θέσει σε μια ουσιαστική διαβούλευση το σύνολο έργο. Είναι γι’ αυτό αναγκαίο να δρομολογηθεί άμεσα ένας δημόσιος διάλογος, με βάση μια ευρεία ενημέρωση του «κοινού», με απλά και εκλαϊκευμένα μέσα προς όλες τις κατηγορίες χρηστών της πόλης, προκειμένου να αποκτήσουν έγκυρη και σφαιρική ενημέρωση για το έργο, και να μπορέσουν να τοποθετηθούν και να επισημάνουν τις σκέψεις αλλά και τις ανάγκες τους μέσα στο δημόσιο χώρο.

Την ίδια ώρα, πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο «Μεγάλος Περίπατος» δεν είναι μια αυτόνομη παρέμβαση. Αντίθετα, τελεί υπό την ομπρέλα του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) (το εκπονεί η πολεοδόμος – χωροτάκτης Αναστασία Λαγουδάκη).

Το ΕΠΣ που βρίσκεται στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας του, όχι μόνο θα κατοχυρώσει θεσμικά τον «Μεγάλο Περίπατο» αλλά και θα εξασφαλίσει ότι όλο έργο θα μπορέσει να συλλειτουργήσει επιτυχώς με άλλους παράλληλους και άρρηκτα συνδεδεμένους, με αυτόν, σχεδιασμούς, π.χ., με το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) το οποίο επίσης βρίσκεται στην τελική διαδικασία εκπόνησης, με το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης του Δήμου Αθηναίων (ΣΟΑΠ), και ασφαλώς με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, αλλά και με τα ΠΔ όρων δόμησης των επιμέρους γειτονιών της κεντρικής Αθήνας.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει κατά την εκτίμησή μου να δοθεί επίσης μεγάλη έμφαση και στις επιπτώσεις των νέων σχεδιασμών και παρεμβάσεων στις χρήσεις γης. Είναι γνωστό, ότι οι πολεοδομικές παρεμβάσεις επιφέρουν μεταβολές στις αξίες γης, με κίνδυνο να εκτοπιστούν οι παραδοσιακές εμπορικές δραστηριότητες και τη θέση τους να πάρουν νέες χρήσεις εστίασης με συνεπακόλουθο και την εμφάνιση τραπεζοκαθισμάτων.

Μια τέτοια εξέλιξη είναι πιθανή και στην περίπτωση που συζητούμε και θα πρέπει έγκαιρα να ελεγχθεί με άσκηση κατάλληλων πολιτικών ώστε να αποφευχθούν και νέες «μονοκαλλιέργειες» εστίασης και αναψυχής. Διότι, το μοντέλο της σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης οφείλει να ευνοεί και να διασφαλίζει την πολυλειτουργικότητα.

Τέλος, παράλληλα με το πλούσιο μελετητικό υλικό που εκπονείται, δεν θα πρέπει να παραγκωνιστούν και μελέτες εφαρμογής που ο Δήμος Αθηναίων διαθέτει «στα συρτάρια του» και αφορούν τον αστικό σχεδιασμό σε επιμέρους περιοχές γύρω από τον «Μεγάλο Περίπατο». Ενδεικτικά να αναφέρουμε, το πρώτο βραβείο για την αναδιαμόρφωση της Πλατείας Θεάτρου, τη μελέτη ανάπλασης για την οδό Αθηνάς, όπως επίσης και το πρώτο βραβείο του Rethink Athens που περιλαμβάνει αξιόλογες προτάσεις (ανακατανομή χρήσης του χώρου, φυτεύσεις, αστικό εξοπλισμό, διαχείριση ομβρίων υδάτων, κλπ.) για τον άξονα της Πανεπιστημίου.