Στέφανος Ρόκος: Το “10 Years of Horror & Romance” είναι αφιερωμένο στην Αρλέτα

Εδώ και περίπου δύο δεκαετίες, ο Στέφανος Ρόκος έχει αφήσει το αποτύπωμα του στην εικαστική ζωή της χώρας, μέσα από ατομικές και ομαδικές εκθέσεις -που ταξίδεψαν και στο εξωτερικό, εξώφυλλα για δίσκους Ελλήνων και ξένων μουσικών, αφίσες για ταινίες, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και πολλά άλλα.

Σημείο-σταθμός της καριέρα του αυτές τις δύο δεκαετίες ήταν σίγουρα το “Horror & Romance on Another Planet”, μία έκθεση, που συνοδευόταν από μία μουσική συλλογή 18 τραγουδιών, εμπνευσμένα από αυτή. Φέτος, η έκθεση έχει επέτειο 10 χρόνων και ο Στέφανος Ρόκος με την ομάδα του παρουσιάζουν το πρότζεκτ “10 Years of Horror & Romance”. Πρόκειται για μια επετειακή συλλογή που περιλαμβάνει τρία remixes τραγουδιών που είχαν ήδη κυκλοφορήσει το 2010 και ένα bonus track, τον “Χαμένο Κινητήρα” του Παύλου Παυλίδη. Θα κυκλοφορήσει στις 11 Δεκεμβρίου 2020 από τη United We Fly.

Εμείς μιλήσαμε με τον Στέφανο Ρόκο τόσο για την επετειακή έκδοση “10 Years of Horror & Romance”, όσο και για τη σχέση του με τη μουσική, αλλά και τη δεκαετία που μας πέρασε.

10 Years of Horror & Romance, Στέφανος Ρόκος

Από την ημέρα κυκλοφορίας της μουσικής συλλογής “Horror & Romance On Another Planet”, που συνόδευε την ομώνυμη εικαστική μου έκθεση το 2010, το μυαλό μου έτρεχε σε μελλοντικές επετειακές ιδέες και διοργανώσεις. Είναι κάτι που μου συμβαίνει συχνά· κάνω μακροπρόθεσμα σχέδια πριν καν ολοκληρώσω αυτό για το οποίο δουλεύω καιρό. Αυτόν τον Νοέμβριο, λοιπόν, συμπληρώθηκαν δέκα ακριβώς χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία, και μια σωστή επέτειος γίνεται όταν είναι πραγματική και στρογγυλή. Όσο καιρό επεξεργαζόμουν την ιδέα της επετειακής κυκλοφορίας, τόσο συνειδητοποιούσα ότι υπήρχε αληθινή ανάγκη και σημαντικός προσωπικός λόγος να την πραγματοποιήσω. Μου αρέσουν οι απολογισμοί και οι επαναπροσδιορισμοί.

Η ιδέα για τη θεματολογία αυτής της έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Τέχνης «Αγκάθι» το 2010 προέκυψε την άνοιξη του 2008. Πριν καν παρουσιάσω μια μικρή ενότητα έργων με τον τίτλο «Η πρώτη επαφή με τη φύση», ένιωσα την ανάγκη, εξαιτίας διαφόρων περίεργων καταστάσεων που αντιμετώπιζα εκείνη την εποχή, να προσπαθήσω να τις κάνω εικόνες και, χωρίς να φαίνονται καθόλου αυτοβιογραφικές, να βρίσκω μέσα σ’ αυτές σχεδόν πάντα στοιχεία του εαυτού μου. Έτσι, θέλοντας το αποτέλεσμα να είναι πληθωρικό και φιλόδοξο, αποφάσισα να ζητήσω από κάποιους μουσικούς που εκτιμούσα ιδιαίτερα να γράψουν από ένα κομμάτι εμπνευσμένο από τον τίτλο της έκθεσης και τα έργα που ήταν σε εξέλιξη.

Η όλη διαδικασία κράτησε δύο χρόνια, και το αποτέλεσμα ήταν η κυκλοφορία μιας μουσικής συλλογής 18 πρωτότυπων τραγουδιών από τους Έλληνες Bokomolech, Μανώλη Αγγελάκη, Κόρε.Ύδρο, Ιnterstellar Overdrive, Φοίβο Δεληβοριά, Αρλέτα, Sigmatropic και Last Drive, τους Βέλγους Zita Swoon, Rudy Trouvé, Maxon Blewitt, S.W.A.N. και Nunee & The Sad Beeds, την Αμερικανοαγγλίδα Piney Gir, τους Φινλανδούς Beautiful People με την Αμερικανίδα Carla Torgerson, τους Αμερικανούς Bobby Conn και Fiery Furnaces και την Καναδέζα Krista Muir. Η συνεργασία μου με τους μουσικούς τότε προέκυψε πολύ φυσικά και ήταν, με μια έννοια, ισότιμη, αν κάποιος γνώριζε τη σχέση που είχα μαζί τους και με το έργο τους.

Είχα ένα εξαιρετικό υλικό από το πρώτο Horror & Romance, 18 κομμάτια που αγαπώ πραγματικά. Ταυτόχρονα υπήρχε πάντα η ιδέα κάποια στιγμή να βγει στη δημοσιότητα το χαμένο τραγούδι του Παύλου Παυλίδη, ο Χαμένος Κινητήρας. Έπρεπε λοιπόν για την επετειακή έκδοση να επιλέξω ακόμη τρία τραγούδια που θα ταιριάζουν μεταξύ τους, θα έχουν σωστή ροή, ποικιλία ύφους, αλλά και ισορροπία στην ανομοιομορφία τους.

Ξεχώρισα το Between Atoms της Krista Muir, το Another Romance on Planet Horror των Fiery Furnaces και το Steven’s Dream του Μανώλη Αγγελάκη ως τα καταλληλότερα, λόγω της σχέσης που θα μπορούσαν να αναπτύξουν μεταξύ τους αλλά και λόγω της απόλυτης αυτονομίας τους. Ήξερα επίσης ότι είναι κομμάτια που, το καθένα με τη δική του δυναμική, ενδείκνυνται για κάποιου είδους επαναπροσδιορισμό-remix, και ότι οι δημιουργοί τους θα δέχονταν μια τέτοια πρόκληση. Τέλος, επιθυμία μου ήταν να υπάρχει καλή αναλογία ελληνικών και ξένων συμμετοχών και ανδρικών και γυναικείων φωνητικών.

Ο Χαμένος Κινητήρας είναι το τραγούδι που δεν μου παρέδωσε εγκαίρως ο Παύλος όταν συγκεντρώναμε το υλικό για να ξεκινήσει το mastering του δίσκου. Είναι λοιπόν το missing track, το χαμένο 19ο ακυκλοφόρητο κομμάτι της συλλογής, που γίνεται επιτέλους μέρος του project, πειραγμένο και ξαναδουλεμένο. Με τον Παύλο συναντηθήκαμε κάπου το 2010 για να του προτείνω να γράψει ένα τραγούδι για τη συλλογή. Μου πρότεινε σαν ανταλλαγή να χρησιμοποιήσει για εξώφυλλο του καινούργιου του δίσκου, που εκείνη την περίοδο τον ηχογραφούσε, ένα έργο από την έκθεσή μου του 2008, με τίτλο «Η πρώτη επαφή με τη φύση». Το κομμάτι που άρχισε να δουλεύει είχε ένα υπέροχο, αργό, υπνωτιστικό κιθαριστικό ριφ, που το συνόδευε ένα απόκοσμο μουρμουρητό χωρίς λέξεις. Το παίξιμο του Παύλου στην κιθάρα ήταν πολύ περίεργο, γιατί είχε πάθει κάτι σαν φλεγμονή στον καρπό του.

Ήθελα να είναι το κομμάτι που θα έκλεινε το άλμπουμ. Για καιρό το άκουγα αμιξάριστο, δεν είχε τίτλο, ενώ οι 18 άλλοι μουσικοί που συμμετείχαν στο πρότζεκτ μού είχαν παραδώσει τα τραγούδια τους και περιμέναμε να μπούμε στο στούντιο να γίνει το mastering και να τυπωθεί το cd. Δυστυχώς ο Παύλος δεν πρόλαβε ποτέ να μου παραδώσει το τραγούδι λόγω των πολλών υποχρεώσεων του δικού του άλμπουμ. Ίσως το τραγούδι αυτό να ήταν για εμένα «αυτό το πλοίο που όλο φτάνει», γιατί το περίμενα μήνες. Κάποια στιγμή μια εκδοχή του Χαμένου Κινητήρα ακούστηκε στη χορευτική παράσταση της Εύης Σούλη «Beyond Collapse». Στην κυκλοφορία μας, όμως, θα ακούσετε τον Παύλο να ψιθυρίζει για πρώτη φορά κάτι στα Αγγλικά και ο κινητήρας έχει σχεδόν τριπλασιαστεί σε διάρκεια.

Ένα μεγάλο προσωπικό όνειρο που πραγματοποιήθηκε μέσα στη δεκαετία που πέρασε ήταν ασφαλώς και η σχέση που αναπτύχθηκε με τον Nick Cave

Ήθελα να κάνω κι εγώ ένα remix. Στο εξώφυλλο για την πρώτη συλλογή Horror & Romance το 2010 μια κοπέλα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα χταπόδι. Είναι ένα γνωστό θέμα της ευρύτερης παγκόσμιας κλασικής ποπ κουλτούρας. Στη δική μου εκδοχή η κοπέλα είναι δυναμική, έχει τυλίξει μ’ ένα σχοινί το χταπόδι και, σχεδόν ατάραχη, το δαμάζει. Το φόντο είναι θορυβώδες και τα χρώματα έντονα.

Horror and Romance, 2010

Ο επαναπροσδιορισμός του έργου μου στο εξώφυλλο του 2020 είναι φαινομενικά πολύ απλός. Μία άλλη ηρωίδα, που αντί για χταπόδι αντιμετωπίζει ένα καλαμάρι. Είναι πλήρως εξοπλισμένη, το βλέμμα της έχει μια σιγουριά και το ύφος της είναι σνομπ. Το φόντο αυτήν τη φορά είναι ήσυχο και τα χρώματα πιο παστέλ. Η κοπέλα είναι μια άλλη προσωπικότητα, που έρχεται αντιμέτωπη με άλλους φόβους, με παρόμοιες αλλά και διαφορετικές καταστάσεις, με τα γνωστά αιώνια υπαρξιακά ερωτήματα, που όσο πιο βαθιά προσπαθεί κανείς να τα αναλύσει, όσο περίπλοκα και αν είναι, με άπειρες διακλαδώσεις, και προβληματισμούς που γεννούν κι άλλους προβληματισμούς, αυτό που τα κάνει να διαφέρουν μεταξύ τους στην ουσία είναι ό,τι κάνει ένα χταπόδι να διαφέρει από ένα καλαμάρι: τίποτα και τα πάντα.

10 Years Horror & Romance, Cover, Στέφανος Ρόκος

Δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι τα δέκα χρόνια θα περνούσαν τόσο γρήγορα, ούτε ασφαλώς ότι το 2020 η ανθρωπότητα θα συγκλονιζόταν από μια ανεξέλεγκτη πανδημία με το όνομα COVID-19. Όσον αφορά τα πράγματα στην Ελλάδα, δεν μπορούσα να σκεφτώ ότι υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα να συμβεί η γιγάντωση και ανάδειξη με νόμιμη εκλογή της Χρυσής Αυγής ως τρίτου κόμματος στο κοινοβούλιο, και η πρόσφατη θριαμβευτική απόφαση του δικαστηρίου η οποία την έκρινε επισήμως εγκληματική οργάνωση. Ένα από τα πιο θλιβερά γεγονότα στη χώρα μας είχε αίσιο τέλος.

Ένα μεγάλο προσωπικό όνειρο που πραγματοποιήθηκε μέσα στη δεκαετία που πέρασε ήταν ασφαλώς και η σχέση που αναπτύχθηκε με τον Nick Cave, η οποία μας οδήγησε στην έκθεση και στην έκδοση του βιβλίου που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη. Είναι συγκινητικό ότι η στιγμή που σηματοδότησε με μια έννοια την αρχή της φιλίας μου με τον Cave ήταν η πρώτη συλλογή Horror & Romance που του έδωσα τον Οκτώβριο του 2010, έναν μόλις μήνα πριν από την κυκλοφορία και τα εγκαίνια της έκθεσης.

Ακόμα, μέσα στη δεκαετία που πέρασε ζήσαμε την οικονομική κρίση, είδαμε τον Τραμπ πρόεδρο και αποχαιρετήσαμε τον David Bowie, ο οποίος έφυγε μαζί με τον Leonard Cohen και την Αρλέτα. Και με τη γιαγιά μου και με φίλους και εκατομμύρια άλλους ανθρώπους. Και οι δεκαετίες περνούν, και ενώ πριν από λίγο καιρό η Αρλέτα ηχογραφούσε τη φωνή της στο τραγούδι “Ωροσκόπιο” και ενώ εγώ είχα μείνει άναυδος στο στούντιο με την ερμηνεία της από το πρώτο take, η ίδια δεν είναι πια εδώ αλλά η φωνή της ακούγεται κανονικά στη συλλογή σαν να μην τρέχει τίποτα. Σαν να μην έχει αλλάξει κάτι. Το 10 years of Horror & Romance είναι αφιερωμένο στην Αρλέτα. Τέλος, στην εκπνοή της δεκαετίας πρόλαβα και πήγα στην Ιαπωνία. Και έβαλα και Νέτφλιξ!

Η σχέση μου με τη μουσική παραμένει ενστικτώδης, αλλά πλέον έχω μεγαλύτερες απαιτήσεις. Προσπαθώ να μη σκουριάζει το κριτήριό μου σε νέες μουσικές προτάσεις, αλλά μάλλον δυσκολεύομαι.

Είναι σημαντικό μέρος της δουλειάς μου αλλά όχι αναπόσπαστο. Αυτήν την περίοδο δουλεύω πάνω σε μια ποιητική συλλογή και σε μια κινηματογραφική ταινία. Είμαι πολύ περήφανος γι’ αυτές τις δύο δουλειές. Και παράλληλα προχωράω τα έργα για την επόμενη ατομική μου έκθεση, η οποία θεματολογικά ανήκει σε κάτι με το οποίο δεν έχω καταπιαστεί ποτέ μέχρι τώρα. Και συνειδητά δεν θα περιέχει μουσική. 

Η σχέση μου με τη μουσική παραμένει ενστικτώδης, αλλά πλέον έχω μεγαλύτερες απαιτήσεις. Προσπαθώ να μη σκουριάζει το κριτήριό μου σε νέες μουσικές προτάσεις, αλλά μάλλον δυσκολεύομαι. Παρακολουθώ ακόμα από πολύ κοντά την πορεία αγαπημένων μου καλλιτεχνών και, σε αντίθεση με 20-30 χρόνια πριν, που αναζητούσα και ανακάλυπτα μόνος μου το καινούργιο, σήμερα με ενδιαφέρουν περισσότερο οι μουσικές προτάσεις που μου κάνουν οι κοντινοί μου άνθρωποι.

Η μουσική ήταν πάντα πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία των έργων μου, μια διέξοδος που μου έδειχνε λύσεις για τη θεματολογία της έκθεσης που με απασχολούσε την κάθε περίοδο, αλλά και για τη μείξη των χρωμάτων και τον χαρακτήρα της γραμμής μου – η οποία σχεδόν ποτέ δεν είναι ίσια. Στο τελικό αποτέλεσμα, λοιπόν, θεωρώ ότι υπάρχει με έναν τρόπο μια μουσικότητα και, ενώ τα έργα μου στέκονται αυτόνομα με ή χωρίς μουσική, είναι εύκολο να θεωρήσει κάποιος ότι αποτίουν φόρο τιμής σε μια Τέχνη που μπορεί μεν να μην κατόρθωσα ποτέ να πλησιάσω παραπάνω, αλλά που επηρεάζει διαρκώς, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, τη ζωγραφική μου.

Η μουσική ήταν πάντα πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία των έργων μου, μια διέξοδος που μου έδειχνε λύσεις για τη θεματολογία της έκθεσης που με απασχολούσε την κάθε περίοδο

Δεν ξέρω τι θα έκανα αν δεν ήμουν εικαστικός, αν δεν είχα ιδέες και ένα φιλόξενο εργαστήριο που να αγαπάω τόσο πολύ. Ήμουν πολύ δημιουργικός, το lock-down δεν άλλαξε το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς μου, στον βαθμό όμως που την άλλαξε δεν μου άρεσε καθόλου. Ναι, επηρεάζομαι από τον εγκλεισμό, αλλά τον αφήνω να με επηρεάσει μέχρι ένα σημείο, προσπαθώντας να βάλω όρια. 

«10 years of Horror & Romance», Στέφανος Ρόκος

Ναι, με τρομάζουν πολύ, αλλά τελικά πιστεύω πως οι τέχνες υπάρχουν για να αντιμετωπίζουν κρίσεις προσωπικές, κοινωνικές και οικονομικές. 

Ή εδώ ή σε έναν γαλαξία πολύ πολύ μακριά.