Στεφανία Γουλιώτη: Ίσως, τελικά, να είμαι εγκλωβισμένη στην εικόνα της θεατρικής περσόνας

Παίρνει ένα χαρτί και σχεδιάζει. Στην πρώτη εικόνα εμφανίζονται δύο ανθρωπάκια τα οποία επικοινωνούν μόνο με τη σκέψη τους. Στο δεύτερο σκίτσο, τα ίδια ανθρωπάκια επικοινωνούν και με τη σωματικότητα τους. Εμείς οι δύο, η Στεφανία Γουλιώτη κι εγώ, είμαστε τα ανθρωπάκια της πρώτης εκδοχής, αφού έχουμε επιλέξει την αναγκαιότητα της εποχής: Να επικοινωνήσουμε μέσα από μια οθόνη, όπου εμφανίζονται μόνον οι “προτομές” μας και χάνεται όλη η υπόλοιπη πληφορορία.

Η τελευταία φορά που συνάντησα την Στεφανία Γουλιώτη the old way, ήταν στα τέλη Οκτωβρίου, λίγο πριν την πρεμιέρα της «Φαίδρας»για το νέο «Προσκήνιο». Εκεί ήταν, ήμασταν ολόκληροι παρόντες. Μερικές ημέρες μετά επιβλήθηκε το lockdown και η ζωή πήρε καινούργια – ψηφιακή, ως επί των πλείστον – διάσταση. Πριν και η ίδια υπακούσει στο νέο αίτημα που ακολουθεί και το θέατρο, στην live streaming λειτουργία, η Στεφανία Γουλιώτη θα παραδεχτεί ότι, σε μια στενή ανάγνωση, βιώνει μια πολύ ωφέλιμη περίοδο.

Ηθοποιός υψηλών συχνοτήτων και ποικίλων δυνατοτήτων, ένα τρομακτικά ανήσυχο πλάσμα, παραδέχεται πως «δεν μπορώ να τιθασεύσω αυτό που νιώθω. Τα συναισθήματα μου με ξεπερνάνε, ο θυμός, ο ενθουσιασμός, η χαρά μου με ξεπερνάνε, βγαίνουν έξω από το σώμα μου». Σήμερα, πάντως, είναι έτοιμη ν’ αναθεωρήσει τον τρόπο που υπάρχει στο θέατρο και ν’ ακούσει πιο πολύ, πιο βαθιά τον εαυτό της.

Σε μια προσπάθεια να δω τη θετική πλευρά των πραγμάτων, μπήκα σε μια διαστολή χρόνου που με έκανε να ξαναβρώ το κέντρο μου. Μέχρι τότε ήμουν σ’ ένα άγχος, σε μια ανάγκη ν’ αποδώσω κάτι καλά· αλλά αυτή η συνθήκη με βοήθησε να επιτρέπω στα πράγματα να συμβαίνουν κι όχι να τα εξαναγκάζω για να συμβούν.

Έχουμε μια τάση ως είδος να εστιάζουμε στο κακό. Και όντως αυτή η κατάσταση είναι πάρα πολύ κακή. Οι 100 νεκροί την ημέρα δεν μπορούν να σε αφήσουν ανεπηρέαστο – άσχετα αν κλείνουμε τ’ αυτιά μας σε αυτό. Ίσως φταίνε και τα ΜΜΕ σ’ αυτήν απε-αισθητοποίηση, να μην νιώθεις τίποτα, για τίποτα. Δεν αναμετριόμαστε μ’ εκείνα που πονούν. Αντίθετα, όλα μας τα βιώματα περνούν μέσα από την οθόνη: Δουλειά, σεξ, θέατρο, ψώνια, μάθημα. Είχαμε ήδη αποκόψει το σώμα από την καθημερινή εμπειρία, μα τώρα, με αυτήν την συνθήκη μεγεθύνεται τρομακτικά. Εξάλλου, συμφέρει το σύστημα να γίνονται όλα μέσα από την οθόνη – κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να αντιπαλέψουμε.

Παραδέχομαι και δέχομαι τις αδυναμίες μου, μπορώ να τις αφήσω να ζήσουν. Κι αυτό είναι πολύ δημιουργικό από το «πάω να αποδώσω» ως ηθοποιός

Αυτή τη στιγμή, που μιλάμε επικοινωνούν μόνο τα κεφάλια μας, επικοινωνεί ένα μυαλό με ένα δεύτερο. Δεν σε νιώθω, δεν ξέρω τι νιώθεις. Η βιολογία μας επηρεάζεται, κάτι αλλάζει στην αρχιτεκτονική της βιολογίας μας. Αντί για ένα σώμα που υπάρχει σε 360 μοίρες βλέπουμε τις 80. Κάτι που έχει νομιμοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε πιο δύσκολα θα βγούμε από αυτό. Πλέον δεν είμαστε ανοιχτοί σε τίποτα απρόβλεπτο.

Το δουλεύω πολύ· κι ακριβώς επειδή δεν είμαι, έχω στηρίξει όλη μου την διδασκαλία σε αυτό. Προσπαθώ να διδάσκω το αντίθετο, αυτό που ξέρω ότι είναι το πρόβλημα μου. Θέλω τα πράγματα να είναι ελεγχόμενα και ασφαλή.

Πιστεύω πως αυτό θα έπρεπε να είναι το φυσιολογικό. Να παίρνεις χρόνους off. Να προλαβαίνεις ν’ αφουγκραστείς τη ζωή. Εκμεταλλεύομαι αυτό το χρόνο για ν’ “ακούσω” καλύτερα. Να προλάβω να δω κάποια ηλιοβασιλέματα, να γνωρίσω καλύτερα τους λίγους ανθρώπους που έβλεπα. Να επιτρέψω στα κείμενα και στους ρόλους να κάνουν μόνα τους τη δουλειά. Γι’ αυτό και μέσα μου συμβαίνει μια σύγκρουση: Από τη μια, παίρνοντας χρόνο νιώθω τρομερά απελευθερωμένη με γνωρίζω καλύτερα, αναγνωρίζω την νεύρωση στην οποία βρισκόμουν. Και βλέπω πόσο εξαρτημένη ήμουν από αυτήν. Παραδέχομαι και δέχομαι τις αδυναμίες μου, μπορώ να τις αφήσω να υπάρξουν, να ζήσουν, καθρεφτίζομαι σε αυτές. Είμαι και οι αδυναμίες μου και νιώθω καλά μέσα σε αυτό πια. Κι αυτό είναι πολύ δημιουργικό από το «πάω να αποδώσω» ως ηθοποιός.

Ότι με ωφελεί να αισθάνομαι ευάλωτη, να αισθάνομαι ότι δεν υπάρχω, επειδή δεν παίζω. Δεν έχω εικόνα να μεταδώσω κι αυτό είναι ένα τρομερά ωραίο ξάφνιασμα. Κανονικά ως καλλιτέχνες θα έπρεπε να αναζητούμε αυτό το κενό, αλλά τελικά βιαστήκαμε να το γεμίσουμε. Εγώ θέλω να το ζήσω. Και θα είμαι άλλη όταν ξαναβγώ στη σκηνή.

Ναι, πιστεύω ότι θα είμαι σε μεγαλύτερη συμφιλίωση με τις αδυναμίες μου.

Κανονικά ως καλλιτέχνες θα έπρεπε να αναζητούμε αυτό το κενό, αλλά τελικά βιαστήκαμε να το γεμίσουμε. Εγώ θέλω να το ζήσω. Και θα είμαι άλλη όταν ξαναβγώ στη σκηνή

Πάρα πολύ. Αν δεν υπήρχε το ζήτημα της πραγματικής επιβίωσης για πολλούς ανθρώπους, πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να μείνουμε για ένα διάστημα εκτός δουλειάς. Όλα τα πράγματα έχουν πάει πίσω. Εγώ πάλι, το αντιμετωπίζω ως ένα τεστ για την ανθρώπινη φύση: ‘Ολα θα μείνουν ένα χρόνο πίσω. Πρόσφατα, επικοινώνησε μαζί μου ο παραγωγός μας, Μάριος Τάγαρης και μου είπε πως «ό,τι είπαμε για φέτος, πάει για του χρόνου». Μέσα μου κάπως ησύχασα. Αν βγάλεις από την μέση το οικονομικό – δεν πεθαίνω πείνας αλλά ξέρω πως άλλοι συνάδελφοι μου πεθαίνουν της πείνας – το να μείνεις ένα χρόνο σε παύση είναι υπέροχο για την ανθρώπινη φύση. Θα είχε αξία να μέναμε πραγματικά σε παύση και να μην μεταφράζαμε τα πάντα μέσα από την οθόνη. Θα μπαίναμε σ’ έναν μετεωρισμό για μια χρονιά και θ’ αφήναμε τα πράγματα να συμβούν. Αλλά, εκτός της επιβίωσης, είμαστε δέσμιοι της νεύρωσης που είχαμε πριν. Και φυσικά βιαζόμαστε να μεταφράσουμε ηλεκτρονικά τα πάντα. Και να που βρισκόμαστε να μιλάμε για ένα ηλεκτρονικό θέατρο. Έχει αρχίζει να στεγνώνει πολύ η ζωή.

Δεν είμαι εναντίον του streaming. Κι ίσως μάλιστα έπρεπε να έχει οργανωθεί νωρίτερα για on demand αρχειακές παραστάσεις.

Φοβάμαι την τάση των ανθρώπων να επιζητούν την ευκολία. Ωστόσο, ζούμε την εποχή που θα επιζητήσουμε την εύκολη λύση. Τι σημαίνει αυτό; Θα μπω να δω μια παράσταση, αν δεν μου αρέσει θα κλείσω τον υπολογιστή – ενώ το θέατρο είναι εκεί για να σε καθηλώσει.

Θέλω οι καλλιτέχνες να διαμαρτυρηθούμε όχι μόνο για την επιβίωση μας αλλά και για την ψυχή μας που χάνεται. Να απαιτήσουμε πίσω τα ψυχικά κομμάτια που ακυρώνονται. Θα μου πεις, την ώρα που μιλάμε για 100 νεκρούς, εσύ ζητάς διαδηλώσεις για την ψυχή σου; Ναι, το ξέρω. Ωστόσο, μόλις, σταματήσει να χτυπάει αυτό το καμπανάκι, θα δούμε πως η ψυχή και η παρόρμηση μας θα είναι για σώσιμο.

Θέλω να εμπιστευτώ τη δημιουργικότητα μου. Θέλω να είμαι λιγότερο μέσα στα όνειρα των άλλων και περισσότερο στα δικά μου

Θα ήθελα ένα κράτος που να επιδοτεί το κοινό. Ο καλλιτεχνικός χώρος δεν υπάρχει χωρίς το κοινό του. Μετά την υγιεινομική κρίση, θα ήθελα να επιδοτηθεί το κοινό για να έρθει στο θέατρο και να σκαλίσει τον σύγχρονο πολιτισμό.

Ναι, θα το κάνω γνωρίζοντας τι σημαίνει. Υπάρχει και η ανάγνωση της στιγμής. Και η στιγμή λέει «πήγαινε στο streaming»·, οπότε ναι, θα πάω. Αλλά γνωρίζοντας και τι έχω να προφυλάξω. Να προφυλάξω τις 360 μοίρες της ψυχής και του σώματος μου.

Ναι. Είναι τρομερά μυστηριώδης ιστορική φιγούρα η βασίλισσα Ελισάβετ. Και την ίδια ώρα, έχουμε μια ωραία καλλιτεχνική επικοινωνία, με την Λουκία. Θέλω πολύ να βρίσκομαι στη σκηνή μαζί της.

Είναι μια παρεξήγηση αυτή. Η τηλεόραση δεν είναι κάτι στο οποίο πρέπει να ενδώσω. Σε μια καλή πρόταση θα πω «ναι». Αυτό που με στενοχωρεί , βέβαια, είναι η ευκολία της ελληνικής τηλεόρασης. Βλέπεις Netflix και συνειδητοποιείς πόσο μακριά είναι από αυτό. Κι επειδή πάσχω από τελειομανία κάνω κάτι τέτοιες συγκρίσεις και τρομάζω από τα έτη φωτός διαφορά. Αντίθετα, το ελληνικό θέατρο μπορεί να συγκριθεί με τις σκηνές του εξωτερικού.

Ναι, εννοείται. Πάντως, δεν νομίζω ότι είμαι ο πρώτος άνθρωπος που σκέφτονται. Πιστεύουν ότι είμαι δύσκολη, ότι θα πω όχι. Δεν είναι έτσι παιδιά, κάνω έκκληση. Είμαι πολύ πιο ελαφριά και ως προς αυτό.

Δεν την έχω κατακτήσει, την έχω γνωρίσει. Και είναι τόσο ωραία που θέλω συνέχεια να είμαι μέσα σε αυτήν.

Όπως δεν θα σου μιλήσω για τα γκομενικά μου και το τι συμβαίνει στο κρεβάτι μου κάπως έτσι δεν θέλω να μιλάω και για το παιδί μου

Νομίζω ότι απλώς δεν έχει τύχει. Τώρα μάλιστα θα κάνω μια ταινία με τον Κώστα Χαραλάμπους ενώ θα βγει μια ακόμα που είχαμε κάνει πριν δύο χρόνια. Σκέφτομαι πως, ίσως, τελικά, να είμαι εγκλωβισμένη στην εικόνα της θεατρικής περσόνας. Νομίζω πως κάτι τέτοιο έχει γίνει. Παρόλα αυτά, όσα έχω κάνει στο σινεμά μου έχουν αρέσει πάρα πολύ. Μάλιστα, άργησα πολύ ν’ αγαπήσω την διαδικασία δουλειάς στον κινηματογράφο. Στην αρχή μου ήταν αποκρουστικό ότι μέσα σε μια-δύο λήψεις, τελείωνε η δουλειά μου· άργησε πολύ να με συνεπάρει η συμπύκνωση των χρόνων του σινεμά.

Χαίρομαι που κάνω ό,τι αγαπάω. Και χαίρομαι που έχω αναγνωρίσει το βάθος της δυσκολίας που έχει. Νομίζω ότι αυτό με κρατάει προσκολλημένη στο θέατρο – τόσο εμένα όσο και την εικόνα μου. Αλλά και η παραδοχή πως την στιγμή που παίζω, το στόμα μου μιλάει με κάποια λόγια που, ούτε κατά διάννοια, δεν μπορώ να τα καταλάβω. Πως, ας πούμε, να καταλάβω την Φαίδρα που φτάνει να κρεμαστεί από έρωτα; Συνεπώς, όταν θα βάλω τα λόγια της Φαίδρας στο στόμα μου θα μιλάω για κάτι τρομερά άγνωστο σε μένα. Κι αυτό το ανεξάντλητο με κρατάει πολύ ζωντανή μέσα στο θέατρο, θέλω να είμαι συνέχεια εκεί. Υπό αυτήν την έννοια, το θέατρο έχει και κάτι μεταφυσικό.

Να εμπιστευτώ τη δημιουργικότητα μου. Συνειδητοποίησα πως φοβάμαι την δική μου δημιουργικότητα καθώς η μόνη φορά που πήρα τα πράγματα στα χέρια μου ήταν με τις «Ευμενίδες» – όπου και πάλι το τόλμησα με πολύ ψυχικό φόβο. Τώρα, λοιπόν, θέλω να ξαναγυρίσω σε αυτό, θέλω να είμαι λιγότερο μέσα στα όνειρα των άλλων και περισσότερο στα δικά μου.

Να με ξεπερνάει. Οι «Ευμενίδες» ήταν μια επιθυμία που με ξεπερνούσε. Τις έβλεπα στον ύπνο μου. Έβλεπα στον ύπνο μου τη διαδικασία: Ήθελα ακίνητη να περάσει το κείμενο από μέσα μου με όσο το δυνατόν λιγότερη επέμβαση. Είχα δει όνειρο ότι ήμουν, λέει καθισμένη σε μια καρέκλα στο θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή και το στόμα μου μιλούσε αυτό το κείμενο. Δεν θέλησα να με σκηνοθετήσω· απλώς θέλησα να το κάνω με τον δικό μου τρόπο. Δεν θα σκηνοθετούσα παρά μόνο από ανάγκη περιπέτειας.

Κέρδισα τον θαυμασμό και την αποδοχή των άλλων με πολύ πρόχειρα όπλα: Έκανα αυτά που ήθελαν

Πάρα πολλά. Σε βαθμό που προκειμένου να συνέλθω το πρωί πρέπει να κάτσω μερικά λεπτά για να προσγειωθώ στην πραγματικότητα. Είχα περάσει μια περίοδο που δεν ονειρευόμουν καθόλου, αλλά βρισκόμουν σε ένα μαύρο σκοτάδι τόσο στον ύπνο όσο και στον ξύπνιο μου. Δεν είχα συναίσθηση του πόσο ταλαιπωρούσα τον εαυτό μου.

Μα ναι προφανώς· και πάρα πολύ. Όποιος δεν τον έχει ταλαιπωρήσει δεν έχει ζήσει. Τώρα, λοιπόν, είναι μια περίοδος όπου προσπαθώ να απαγκιστρωθώ από λειτουργίες οι οποίες ξέρω ότι είναι καταστροφικές για μένα.

Ήμουν εθισμένη σε κάποια συναισθήματα και τώρα αποτοξινώνομαι. Ταυτόγχρονα νιώθω πως τα πράγματα μεταλλάσονται μέσα μου. Πιστεύω πως είναι πολύ ωραίο να συμβαίνει αυτό. Εγώ είμαι ok με κάποιον που λέει κάτι και μετά ξε-λέει, κατανοώ πως είναι σε άλλη φάση. Αυτό δεν σε κάνει αφερέγγυο, ασυνεπή ή ασταθή.

Δεν το κάνω επίτηδες. Επιτρέπω στις εκπλήξεις να με μετακινήσουν. Προσπαθώ να τις εμπιστεύομαι.

Δεν θέλω καθόλου να αναφέρομαι σε αυτό. Στο Instagram, ας πούμε, δεν θα βρεις ούτε το πατουσάκι του παιδιού μου. Δεν θέλω να υπάρχω με το ρόλο της μητέρας τη δημόσια ζωή μου, παρά μόνο στην οικογενειακή. Στη δημόσια ζωή μου εμπίμπτουν άλλα κομμάτια που ανήκουν μόνο σε μένα. Η μητρότητα ανήκει και σε κάποιον άλλο. Γι’ αυτό και το προστατεύω κάπως. Είμαι κλειστή στο να το κάνω θέμα. Όπως δεν θα σου μιλήσω για τα γκομενικά μου και το τι συμβαίνει στο κρεβάτι μου κάπως έτσι δεν θέλω να μιλάω και για το παιδί μου. Δεν κρύβω ότι είμαι μητέρα, αλλά δεν το διαφημίζω κιόλας!

Ο κόσμος έχει την ανάγκη να τοποθετεί τους ανθρώπους κάπου – ειδικά μέσα από χαρακτηριστικά της προσωπικής μας ζωής – οπότε για τους πολλούς είμαι μια μητέρα, ναι. Έχω ένα παιδί, ναι. Ήδη, ο κόσμος ξέρει πολύ περισσότερα για μένα από αυτά που θα ήθελα. Κι αυτό γιατί θέλει να βγάζει συμπεράσματα, θεωρώντας πως οι μητέρες είναι κάπως· όμως εγώ δεν θέλω να βγάζουν συμπεράσματα οι άλλοι για μένα. Γιατί είμαι ένας διαρκής εξελισσόμενος οργανισμός. Μου αρέσει να είμαι ελεύθερη από τα συμπεράσματα του καθενός. Γιατί να περιχαρακώνω την εικόνα μου; Εδώ, προσπαθώ να βγω από τα στενά όρια του ευατού μου, τον οποίο σε μεγάλο βαθμό δεν ξέρω. Δεν με ξέρω και δεν έχω καμία εικόνα να πουλήσω. Και δεν θέλω να πουλήσω, – όπως άλλοι – την εικόνα του οικογενειάρχη που είναι πανευτυχής με τα παιδιά και τις γυναίκες τους. Άσε που θυμώνω πάρα πολύ όταν κάνουν σημαία ότι έχουν ένα παιδί. Αλήθεια, γιατί έχουμε μάθει να χειροκροτάμε τους ανθρώπους που έχουν παιδιά; Είναι μια φυσική, υπέροχη διαδικασία· παρακάτω όμως; Αρκεί σε κάποιους να αυτοπροσδιορίζονται ως γονείς, ως μανάδες;

Θα επιτρέψω στον εαυτό μου να είμαι πιο αδύναμη. Μπορεί πολλοί να μην το εγκρίνουν έχοντας στο μυαλό τους ένα άλογο κούρσας

Διαρκώς. Έχουμε νομιμοποιήσει την επιτυχία, τον πλούτο για να μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι είναι ωραίος άνθρωπος. Ακόμα και αυτόν τον καιρό – όπου όλα έχουν, περίπου, καταρρεύσει – γίνονται διαδικτυακά μαθήματα που σε οδηγούν στο πως θα εξακολουθήσεις να είσαι επιτυχημένος. Η κοινωνία μας βάζει να κοιτάμε προς μια κατεύθυνση, να υπάρχει στρατηγική και να μην υπάρχει συναίσθημα.

Βιώνω μια διαρκή πάλη, να σπάσω καλούπια στα οποία έχω μπει. Αλλά αυτή τη στιγμή, η ζωή μας είναι μια πάλη με τα «δεν» μας. Τα «δεν μπορώ», «δεν είμαι αρκετός», «δεν προχωράω», «δεν αξίζω», «δεν είμαι δημιουργικός», «δεν θα τα καταφέρω» κ.ο.κ. Γι’ αυτό κι έχω μεγάλη ανάγκη να σηκώσω το τηλέφωνο και να πω σε κάποιους ανθρώπους πόσο πιστεύω σε αυτούς. Είναι πολύ σημαντικό να χαϊδέψουμε και τις ψυχές ανθρώπων που αυτή την στιγμή πνίγονται μέσα σε αυτά τα «δεν».

Θα ήθελα να έρθει, μ’ έναν τρόπο, πίσω ο Λευτέρης Βογιατζής και να μου πει «βλέπω τι κάνεις και είναι σούπερ».

Ζω γι’ αυτό. Και θα ήθελα να απαγκιστρωθώ από αυτό· ώστε να μπορώ να είμαι και άσχημη και κακή και αδύναμη. Κέρδισα τον θαυμασμό και την αποδοχή των άλλων με πολύ πρόχειρα όπλα, μέσα στα ασφυκτικά κοινωνικά πλαίσια που λέγαμε νωρίτερα: Έκανα αυτά που ήθελε το κοινό. ‘Εδωσα στο κοινό, στους συναδέλφους, στους σκηνοθέτες ακριβώς αυτό που ήθελαν. Κι αυτό με βασανίζει. Θα ήταν ωραίο να τα έχω καταφέρει μέσα από πράγματα που ίσως να μην άρεσαν.

Δεν ξέρω. Νομίζω ότι θα επιτρέψω στον εαυτό μου να είμαι πιο αδύναμη. Μπορεί πολλοί να μην το εγκρίνουν έχοντας στο μυαλό τους ένα άλογο κούρσας. Πήρα αποδοχή ως άλογο κούρσας, αλλά το άλογο θέλει να ξεκουραστεί για να τρέξει κάποτε, αλλιώς.