Σινεμά 2020: Ένα εφιαλτικό κινηματογραφικό σενάριο επαληθεύτηκε

Σαν εκείνες, στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, όπου ο φόβος απουσίαζε, οι αγκαλιές και τα φιλιά αφθονούσαν και τα σινεμά ήταν γεμάτα από κόσμο.

Το 2020 δικαίωσε την χολιγουντιανή και μη φαντασία των δυστοπικών σεναρίων επιστημονικής φαντασίας με τον πιο απίθανο (με την κακή έννοια) τρόπο όπου τεράστιοι αυτοκινητόδρομοι είναι άδειοι από αυτοκίνητα, μεγαλουπόλεις φαντάσματα κρατάνε καθηλωμένους τους πολίτες στα σπίτια τους και οι μάσκες στα πρόσωπα γίνονται το σήμα κατατεθέν μιας εποχής όπου το μέλλον μοιάζει πιο αβέβαιο από ποτέ.

Οι παραπάνω σκηνές μπορεί να μπήκαν δυνατά φέτος για πρώτη φορά στη ζωή μας αλλά ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας τις είχαν περιγράψει αναλυτικά από πολύ παλιά. Ίσως μετά κι από το έτος κορονοϊού αυτός ο ειδικός προσδιορισμός, το «φαντασίας» δηλαδή, να πρέπει να αλλάξει αν όχι διαγραφεί καθώς η πραγματικότητα ξεπέρασε την φαντασία σε πολλά επίπεδα. Τα όσα ζήσαμε φέτος λογικά θα τα βιώσουμε κινηματογραφικά στις μεγάλες οθόνες μετά από ένα-δύο χρόνια, όταν η κανονικότητα επιστρέψει και οι πρώτες ιδέες που γεννήθηκαν στις περιόδους καραντίνας θα έχουν βρει την κινηματογραφική εφαρμογή τους.

Μοιραία ο απολογισμός μιας τόσο περίεργης και λειψής κινηματογραφικής σεζόν περνά σε δεύτερη μοίρα. Όχι επειδή δεν υπήρχαν καλές ταινίες αλλά επειδή το όλο σκηνικό δεν ήταν κατάλληλο για την πρωτογενή δύναμη του σινεμά που είναι ο ψυχαγωγικός του χαρακτήρας.

Κι όμως το 2020 μπήκε δυναμικά και ο Ιανουάριος ήταν σχεδόν ανεπανάληπτος. Με ξεκίνημα ένα αμείλικτο «Κατηγορώ» δια χειρός Πολάνσκι που έβαλε στο διάσημο καταγγελτικό έργο του Ζολά το προσωπικό του στίγμα.

Ακολούθησε το εντυπωσιακό πέρα ως πέρα «1917» του Σαμ Μέντες που θύμισε τι σημαίνει «παλιό, καλό Χόλιγουντ» ενώ ο εντυπωσιακός «Φάρος» του Ρόμπερτ Έγκερς, χτισμένος μέσα σε ασπρόμαυρα τετράγωνα πλάνα και με τρομακτικές ωδές σε αρχαϊκούς μύθους και ναυτικές δοξασίες ήταν μια ανεπανάληπτη κατάβαση στα αβαθή του υποσυνείδητου.

Την ίδια ώρα η αμείωτη εμπορική επιτυχία των «Ευτυχία» και «Παράσιτα» που αμφότερα ξεκίνησαν την καριέρα τους από το φθινόπωρο του 2019 προκαλούσε ουρές όπου προβάλλονταν και κάπως έτσι ο μήνας έκλεισε με αύξηση εισιτηρίων σε σχέση με τον αντίστοιχο Γενάρη του 2019 η οποία έφτανε στο 18%.

Για να καταλάβετε το μέγεθος της τραγωδίας που ακολούθησε στη συνέχεια της χρονιάς, με τις αίθουσες κλειστές για σχεδόν πεντέμιση μήνες, το σύνολο των εισιτηρίων για το 2020 ήταν τελικά 3.160.000, ενώ το 2019 πήγαν στις ελληνικές αίθουσες περισσότεροι από 9.600.000 εκατομμύρια θεατές.

Από τα μεγάλα ονόματα ο Χιλιανός Πάμπλο Λαραίν («Νο», «Νερούντα») και ο Μάρκο Μπελόκιο ξεχώρισαν με διαφορά. Η «Ema» του πρώτου είναι ένα σπάνιο εκρηκτικό γυναικείο πορτρέτο δοσμένο μέσα από ανεπανάληπτες χορογραφίες ενώ ο «Προδότης» του 85χρονου Ιταλού έρχεται να αρθρώσει ένα καίριο -πολιτικό και δραματικό μαζί- σχόλιο πάνω στη σχέση της Κόζα Νόστρα με την ιταλική κοινωνία.

Το πολυδιαφημισμένο «Τένετ» (110.000 εισιτήρια) του Κρίστοφερ Νόλαν επιχείρησε να δώσει το φιλί της ζωής στις αίθουσες στο τέλος του καλοκαιριού αλλά το αποτέλεσμα είχε γλυκόπικρη γεύση. Εντυπωσιακό το θέαμα μεν αλλά αδύναμο και σχηματικό το στόρι δε.

Ακόμη χειρότερα τα πράγματα για την ζωντανή «Μουλάν» (40.000 εισιτήρια) που τόλμησε να ξεμυτίσει στις αρχές του Οκτώβρη, τότε που όλοι κρατούσαν την ανάσα τους από τα αυξανόμενα κρούσματα και την έλευση του δεύτερου κύματος της πανδημίας.

Στους σημαντικούς δημιουργούς η νέα ταινία του σουρεαλιστή Ρόι Άντερσον «Η ομορφιά της ύπαρξης» συμπυκνώνει όλο το νόημα του ιδιότυπα μελαγχολικού σινεμά του σουηδού, ενώ η ενδιαφέρουσα αλλά άνιση «Κρυφή ζωή» του Τέρενς Μάλικ απόκτησε αρκετούς πιστούς αλλά και ισάριθμους πολέμιους.

Στο αμερικανικό σινεμά το συγκινητικό «Φως στο σκοτάδι» του Κέισι Άφλεκ, αδελφού του Μπεν Άφλεκ, αποκτά επιπλέον παράσημα λόγω του επίκαιρου χαρακτήρα του, ενώ ο σεναριογράφος Άαρον Σόρκιν στη δεύτερη σκηνοθετική δουλειά του «Η δίκη των 7 του Σικάγο» αποδεικνύει ότι έχει βρει τη σωστή φόρμουλα μεταξύ γραφής στο χαρτί και γραφής με την κάμερα.

Επιστρέφουμε στα δικά μας και την πρώτη ταινία σε εισπράξεις του εγχώριου box office που ήταν το «1917» το οποίο έφτασε τα 259.000 εισιτήρια. Όμως η έκπληξη βρίσκεται στη δεύτερη θέση όπου το σεφερλικό «Χαλβάη 5-0» έκοψε 220.000 εισιτήρια, ενώ στην τρίτη θέση συναντάμε μία ακόμη ελληνική ταινία, το «Για πάντα» με τους Τσιμιτσέλη- Γερονικολού που είδαν 142.000 θεατές.

Τέταρτο ήταν το φιλμ του Νόλαν, ενώ στην πέμπτη θέση το «Τζουμάντζι- Η επόμενη πίστα» συγκέντρωσε 93.213 θεατές. Oι καλοφτιαγμένες «Μικρές κυρίες» της Γκρέτα Γκέργουικ ακολουθούν με 73.598 εισιτήρια, το «Ντούλιτλ» βρίσκεται στην έβδομη θέση (71.151) και το «Gentlemen» του Γκάι Ρίστι ακολουθεί με 61.833.

Στην ένατη θέση το «After 2- Μετά τη σύγκρουση» πρόσφερε ερωτικές ανατριχίλες σε 56.098 θεατές ενώ την δεκάδα κλείνει η μεγάλη επιτυχία του καλοκαιριού, το αργεντίνικο «Το κόλπο του αιώνα» που είδαν σχεδόν 51.000 θεατές στα θερινά σινεμά.

Η πιο καλή ελληνική ταινία της χρονιάς, η «Μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς» του Γιάννη Οικονομίδη είχε την ατυχία να πληγεί από το πρώτο λοκντάουν την εποχή που έπαιρνε τα πάνω της στα μέσα του Μαρτίου αλλά χάρη στην επιτυχημένη της πορεία κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου κατάφερε να προσελκύσει σχεδόν 36.000 θεατές, ένα νούμερο που βάσει των συνθηκών είναι οπωσδήποτε απόλυτα πετυχημένο.

Στις ευχάριστες εκπλήξεις της χρονιάς βρίσκονται αρκετές ισπανικές ταινίες. Η χώρα της Ιβηρικής έχει αναχθεί τα τελευταία χρόνια σε πρωταγωνίστρια του ευρωπαϊκού σινεμά χάρη στην παρουσία σημαντικών δημιουργών όπως ο Όλιβερ Λάσε και ο Ροντρίγκο Σορογκογιέν. Οι ταινίες τους «Θα έρθει η φωτιά» και «Ο εξαφανισμένος» αντίστοιχα ήταν από τις πιο πολύτιμες της χρονιάς.

Σπουδαίες δημιουργίες ήρθαν από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Το συγκλονιστικό «Ένα ψηλό κορίτσι» του νεαρού ρώσου Κάντεμιρ Μπαλάγκοφ, η αλησμόνητη γεύση της «Γης του άγριου μελιού» από την Βόρεια Μακεδονία, το στιβαρό γαλλο-λουξεμβουργικό ερωτικό δράμα «Εμείς οι δύο», το εικαστικά αξεπέραστο ιδιότυπο βιογραφικό γουέστερν από την Αυστραλία «Νεντ Κέλι – Ο Νο1 Καταζητούμενος», οι μυσταγωγικοί «Monos» από την Κολομβία, το καταιγιστικό αστυνομικό δράμα «6.5 Εκτός ελέγχου» του ιρανού Σαέντ Ρουσταγί, είναι κάποιες από τις ταινίες που άφησαν ισχυρό σημάδι στην χρονιά που μας αφήνει.

Μια χρονιά που επίσης μάθαμε να βλέπουμε αναγκαστικά σινεμά και μέσα από τις τηλεοπτικές πλατφόρμες, εκ των οποίων φυσικά το Netflix κρατά δικαιωματικά τα πρωτεία εδώ και λίγα χρόνια, χάρη στην φιλόξενη αγκαλιά που προσφέρει σταθερά σε κορυφαίους σκηνοθέτες του κινηματογράφου. Πέρυσι ήταν ο Σκορσέζε με τον «Ιρλανδό» του και φέτος ο Ντέιβιντ Φίντσερ με το «Mank» που κατάφεραν να ανοίξουν την κουβέντα για τα όσκαρ πολύ πιο πριν από την ώρα τους (φέτος η τελετή θα γίνει τον Απρίλιο) μέσα από τις δικές τους δημιουργίες.