Άννα Μάσχα: Εντός μου, δεν καταστράφηκα ποτέ

Λεπτές νιφάδες χιονιού πέφτουν έξω, προσδίδοντας στη στιγμή μια γραφικότητα. Από αυτές που κολλάς τη μύτη στο τζάμι για να χαζέψεις μέχρι να νυστάξεις. Μέσα γλυκιά ζέστη. Στο ξενοδοχείο Belle Epoque Suites της οδού Πραξιτέλους η νεοκλασική κομψότητα αποπνέει μια ζεστασιά άλλης εποχής. Καθισμένη στο διάδρομο που μοιάζει με σκακιέρα, η Άννα Μάσχα το διασκεδάζει. Ήθελε πολύ να χιονίσει, «κι ας μην το στρώσει». Έτσι για την καρτ ποστάλ.

Έχει κέφι, παρότι η μέρα της μόλις αρχίζει. Διαδικτυακά μαθήματα στη δραματική σχολή και ύστερα πρόβα για τον «Γυάλινο κόσμο» του Εθνικού θεάτρου σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη που θα κάνει πρεμιέρα σε live streaming.

Για την ώρα, έχει γίνει η ψυχή της παρέας, παρότι δεν το έβλεπες να έρχεται. Χαμογελαστή και προσηνής «γιατί έτσι διευκολύνονται οι ανθρώπινες επαφές», αστεία γιατί «μπορεί να γίνει μέχρι και κλόουν» μα και μετρημένη «γιατί κάποια πράγματα προτιμώ να τα κρατώ για τον εαυτό μου».

Πρωτοσυνάντησα την Άννα Μάσχα εκεί που αναδείχθηκαν τα περισσότερα ταλέντα της γενιάς της, στο «Αμόρε» κι έκτοτε δεν έχει πάψει επιβεβαιώνει την αρχική εντύπωση. Η ίδια πάλι, πιστεύει ότι σε στιγμές, θα μπορούσε να τα είχε καταφέρει και καλύτερα.

Η Άννα Μάσχα στον εμβληματικό ρόλο της Αμάντα Γουίκφιλντ στον “Γυάλινο κόσμο” του Τένεσι Γουίλιαμς όπως θα ανέβει σε live streaming από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη.

Ίσως επειδή είμαι προσεκτική σε αυτά που λέω. Λίγες φορές εκτίθεμαι σε μια συνέντευξη. Έτσι κι αλλιώς δεν θέλω να λέω μεγαλόστομα πράγματα, να εκφράζω τρομερές απόψεις για το ένα ή το άλλο. Κάποια πράγματα προτιμώ να τα κρατώ για τον εαυτό μου.

Μέχρι να γνωρίσω τους άλλους έχω μια κοινωνική συστολή – από μικρή την είχα. Φυλάγομαι, δεν ανοίγομαι. Όταν, όμως, γνωρίζω τους ανθρώπους δεν είμαι ούτε χαμηλών τόνων, ούτε εσωστρεφής.

Βρίσκω γοητευτική τη ντροπαλοσύνη στους ανθρώπους

Ξέρεις, βρίσκω γοητευτική τη ντροπαλοσύνη στους άλλους, από την στιγμή που δεν σε κάνει δυσλειτουργικό. Εξάλλου, ποτέ δεν ήταν τόσο βαριά η περίπτωση μου. Κι αν κάτι το απάλυνε είναι η ηλικία, το μεγάλωμα παρά η δουλειά. Πάντως, είναι αλήθεια πως έχω συναντήσει αρκετούς συναδέλφους που δεν είναι η χαρά της παρέας. Εκτίθενται στη σκηνή και κοινωνικά είναι κλειστοί. Λες και όντως το θέατρο να είναι μια διέξοδος, μια λύτρωση.

Ουου! Γίνομαι η χαρά της παρέας, ο κλόουν, ο καραγκιόζης της οικογένειας. Απλώς, πρέπει οι άλλοι να μου είναι πολύ οικείοι.

“Αν δεν ακολουθούσα το δρόμο του θεάτρου, θα αισθανόμουν ότι κάτι θα έλειπε από τη ζωή μου” εξηγεί

Για ανθρώπους σαν εμένα το θέατρο λειτουργεί ως χώρος έκφρασης. Μπόρεσα να αναδείξω πτυχές του εαυτού μου που, στον ρεαλιστικό κόσμο, δεν θα μπορούσα. Μ’ έχουν ρωτήσει φίλοι, τι είδους ανάγκη αισθάνεται ένας άνθρωπος για να βγει σε μια σκηνή και να παίξει ρόλους. Δεν μπορώ ν’ απαντήσω ακριβώς στην ερώτηση∙ αλλά αν το σκεφτώ από την ανάποδη, αν δηλαδή δεν ακολουθούσα το δρόμο του θεάτρου, θα αισθανόμουν ότι κάτι θα έλειπε από τη ζωή μου. Ξέρω ότι υπάρχουν πράγματα που τόλμησα να δείξω στο θέατρο. Μέσα από τη σύμβαση ότι δεν είμαι εγώ, μπορώ να είμαι περισσότερο εγώ από οποιαδήποτε άλλη φορά.

Πιθανότατα να συνέβη κι έτσι. Η μητέρα μου το ’60 είχε δώσει εξετάσεις στο Εθνικό, είχε περάσει αλλά δεν προχώρησε καθώς σύντομα γνώρισε τον πατέρα μου. Κι ένα κορίτσι της τάξης της, δύσκολα θ’ ακολουθούσε αυτή τη δουλειά. Παρέμεινε, βέβαια, η αγάπη της για το θέατρο, συνέχισε να λέει ιστορίες – μια παράδοση που ξεκίνησε από τη γιαγιά μου – και σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον μεγάλωσα. Πηγαίναμε μαζί στο Θέατρο Τέχνης, βλέπαμε κλασικές ταινίες με τον Τζέιμς Ντιν και τον Μοντγκόμερι Κλιφτ. Μου αφηγούνταν δε, την εμπειρία της όταν είδε το «Γλυκό πουλί της Νιότης» με τη Μελίνα Μερκούρη και το Γιάννη Φέρτη: Σε μια σκηνή η Μερκούρη κοιταζόταν σε ένα καθρέφτη που δεν είχε καθρέφτη. Η μητέρα μου, λοιπόν, είχε καθηλωθεί από αυτό το παραμύθι του θεάτρου.

Μέσα από τη σύμβαση ότι δεν είμαι εγώ, μπορώ να είμαι περισσότερο εγώ από οποιαδήποτε άλλη φορά

Κι όμως δεν μπήκα με προσδοκίες στο θέατρο γιατί δεν ήξερα τι να περιμένω. Δεν ήξερα τι σημαίνει δραματική σχολή, δεν είχα δει πολύ θέατρο μέχρι τότε. Τι να περιμένω από έναν άγνωστο κόσμο; Με περισσότερες προσδοκίες είχα μπει στο πανεπιστήμιο οι οποίες δυστυχώς ακυρώθηκαν. Βίωσα μεγάλη ματαίωση όσο φοιτούσα στο Πανεπιστήμιο.

Σιγά – σιγά πήραν μορφή τα πράγματα μέσα μου. Δεν είχα θέσει στόχους. Σιγά – σιγά έμαθα ποιος είναι ο Λευτέρης Βογιατζής, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, τι σημαίνει το Εθνικό θέατρο.

Μπορεί, τώρα που το σκέφτομαι. Όταν αμέσως μετά τη σχολή προέκυψε το Αμόρε, ομολογώ πως λίγα πράγματα ήξερα για τον Γιάννη Χουβαρδά. Και ίσως αυτό να ήταν καλό γιατί δεν είχα προαποφασίσει προς τα πού θα πήγαινα. Τα πλησίαζα όλα με την ίδια περιέργεια.

“Το Αμόρε ήταν μια συναρπαστική συνθήκη” αναπολεί.

Μπορώ να πω ότι ήταν πολύ κοντά σε αυτό που έχω στο μυαλό μου ως ιδανικό – γιατί οι άνθρωποι έχουμε τις ατέλειες, τις δυσκολίες μας, όλα αυτά. Σίγουρα, όμως, ήταν μια συναρπαστική συνθήκη. Και πολύς κόσμος μοιράστηκε αυτήν την εμπειρία. Πολλά καινούργια πράγματα έγιναν στον Αμόρε.

Μου λείπει το αίσθημα της ασφάλειας, το αίσθημα της κοινότητας, μου λείπουν κάποια πρόσωπα – όχι μόνο καλλιτέχνες αλλά και εργαζόμενοι του Αμόρε. Μου λείπουν τα νιάτα μας στο Αμόρε.

Δεν μπήκα με προσδοκίες στο θέατρο γιατί δεν ήξερα τι να περιμένω

Ναι, ταίριαξε πολύ αυτό στο δικό μου χαρακτήρα. Αισθάνομαι πιο καλά όταν κάτι αρχίζει και γίνεται γνώριμο. Ποτέ δεν ήμουν ο άνθρωπος που παίρνει μπροστά μόνο μέσα από το καινούργιο. Ομολογώ, μάλιστα, πως όταν μου γίνονταν προτάσεις εκτός Αμόρε φοβόμουν λίγο. Φοβόμουν να φύγω, αναρωτιόμουν αν θα μπορέσω να λειτουργήσω. Φυσικά, αυτό μπορεί να γίνει και δίκοπο μαχαίρι γι’ αυτό και το πέταγμα μακριά ήταν ωφέλιμο. Πάντως, δεν είναι τυχαίο πως, από τη στιγμή που έκλεισε το Αμόρε και μετά, ξαναβρέθηκα πολλές φορές με τους ανθρώπους που δούλευα εκεί, όπως με το Θωμά Μοσχόπουλο.

Δεν επιδίωξα τη διάκριση αλλά δεν μου έλειψε κιόλας. Από νωρίς γράφτηκαν πολύ ωραία πράγματα για μένα. Ωστόσο, άνθρωποι σαν εμένα δεν οδηγούνται στην αλαζονεία από επιβραβεύσεις αυτού του τύπου. ΄Ισα – ίσα που το αντιλαμβάνονται ως ένα χέρι στον ώμο που σου λέει «προχώρα, είσαι στο σωστό δρόμο». Άνθρωποι σαν εμένα δεν σκέφτονται «αξίζω παραπάνω από άλλους ανθρώπους». Σκέφτονται «αξίζω όσο και οι άλλοι». Και ίσως, μερικές φορές και λιγότερο από άλλους.

“Δεν λέει και τίποτα να την ‘ακούσει’ κάποιος με τον εαυτό του. Μου συνέβη για λίγο αλλά σε όλους μπορεί να συμβεί” παραδέχεται.

Δεν λέει και τίποτα να την ‘ακούσει’ κάποιος με τον εαυτό του. Μου συνέβη για λίγο αλλά σε όλους μπορεί να συμβεί. Μην ξεχνάμε πως η πρώτη αποδοχή ήρθε όταν ήμουν πολύ νέα, στα πρώτα μου βήματα, αφού όλοι είναι έτοιμοι να χαιρετίσουν μια καινούργια άφιξη. Εκείνο που με μετακίνησε τότε ήταν η συνειδητοποίηση πως οι άνθρωποι άρχισαν να περιμένουν περισσότερα από μένα. ΄Η να με κρίνουν αυστηρά. Μετά την αποδοχή, δηλαδή, αντιλήφθηκα το κομμάτι της ευθύνης. Αυτό μου προκάλεσε λίγο άγχος, ότι πρέπει να εξελιχθώ, ότι η τέχνη μου να γίνει πιο βαθιά. Μπήκα σε μια τέτοια αγωνία, την οποία στην αρχή δεν είχα. Στην αρχή με οδηγούσε μόνο η λαχτάρα.

Όχι, γιατί εκεί με προστάτεψε το Αμόρε. Ήξερα πως είτε η δική μου αποτυχία ή μιας παράστασης θα συνέβαινε στο πλαίσιο μιας κοινής προσπάθειας. Κι έτσι εντός μου δεν καταστράφηκα ποτέ.

Μου λείπουν τα νιάτα μας στο Αμόρε

Κάποιες ναι, κάποιες όχι. Θεωρώ ότι θα μπορούσα να είχα κάνει και καλύτερα πράγματα. Εκτός κι αν έχω ταβάνι και δεν το ξέρω. Όλα αυτά είναι πολύ σχετικά… Γιατί είναι πολύ δύσκολο να συνειδητοποιείς ότι μια κατάσταση στην οποία συμμετέχεις έχει ένα ταβάνι. Όμως, αυτή είναι η ζωή: Σου δείχνει ότι λειτουργείς υπό περιορισμό. Έχεις δυνατότητες, αλλά όχι άπειρες.

Έρχονταν πάντα στις πρόβες, στη διαδικασία της έρευνας και της κατασκευής της παράστασης. Μεγάλες συγκινήσεις, βέβαια, μου έχουν προσφέρει κάποιοι ρόλοι που αγάπησα πολύ. Κι επίσης, συγκινήσεις μου έχουν δώσει και θεατές. Όπως και μεγάλες κατραπακιές.

Παίζαμε το «Στρίψιμο της Βίδας» με τον Αργύρη ως αφηγητή να ρωτάει το κοινό στο φινάλε αν τους ξεπλάνεψε η ιστορία. Η ερώτηση ήταν ρητορική, κανονικά δεν περίμενε απάντηση. ‘Όμως, εκείνο το βράδυ ακούστηκε από το κοινό μια βαριά, ανδρική φωνή να λέει «όχι». Εκείνη τη στιγμή νιώσαμε μια μαχαιριά, μετά γελούσαμε.

“΄Ολοι μου λένε ότι είμαι ωραία τώρα στα γεράματα! Δεν θυμάμαι να μου το έλεγαν τόσο συχνά όταν ήμουν νέα! Τι συμβαίνει Χριστέ μου;” αναρωτιέται η Άννα Μάσχα, γελώντας.

Εννοείται. Τις κουβαλώ στο σπίτι. Και την καλή και την κακή αίσθηση.

Βέβαια, πετάω στα σύννεφα. Απλώς, όσο μεγαλώνω δεν με συνεπαίρνει για πολύ αυτή η χαρά.

Δεν επιδίωξα τη διάκριση αλλά δεν μου έλειψε κιόλας

Όλοι μου λένε ότι είμαι ωραία τώρα στα γεράματα! Δεν θυμάμαι να μου το έλεγαν τόσο συχνά όταν ήμουν νέα! Τι συμβαίνει Χριστέ μου; Ίσως, έχει να κάνει με το ότι ο καθένας βρίσκει τη στιγμή του στη ζωή. Άλλος ανθίζει στα 20 κι άλλος στα 50.

Δεν με απασχολεί να είμαι ελκυστική. Όχι πια. Κάνω τα απαραίτητα για να είμαι αξιοπρεπής. Εκείνο που με απασχολεί είναι να είμαι καλός άνθρωπος. Να λένε οι άλλοι πως είμαι ένας άνθρωπος με χαμόγελο.

Ναι, ήμουν πάντα καλό και χαμογελαστό παιδί. Ένας χαρούμενος άνθρωπος. Παλιότερα, βέβαια, αυτό ήταν και το μοναδικό μου προσωπείο και με αυτό πορευόμουν – το οποίο και δεν ανταποκρινόταν πάντα στην αλήθεια και με καταπίεζε. Τώρα πια, δεν υποκρίνομαι την γελαστή∙ απλώς προσπαθώ – όσο χάλια κι αν είμαι – να μην το μεταφέρω στους άλλους. Παρά μόνο στους πολύ κοντινούς μου που μπορούν να κατανοήσουν και ν’ αντέξουν την όποια θλίψη μου.

“Μετά την αποδοχή αντιλήφθηκα το κομμάτι της ευθύνης” ομολογεί.

Έχει μια ομορφιά να μεγαλώνεις. Κυρίως γιατί μας δίνεται η ευκαιρία να μεγαλώσουμε. Επίσης, έχεις ένα άλλο επίπεδο σκέψης ακόμα κι αν δεν έχουν αλλάξει δραματικά οι ιδέες σου. Από την άλλη, η συνειδητοποίηση ότι στερεύει ο χρόνος, ότι το σώμα αρχίζει δυσκολεύεται δεν είναι ευχάριστη. Όλοι νομίζαμε κάποια στιγμή ότι θα ήμασταν αθάνατοι, αλλά δεν είναι έτσι.

Βέβαια.

Άνθρωποι σαν εμένα δεν σκέφτονται «αξίζω παραπάνω από άλλους ανθρώπους». Σκέφτονται «αξίζω όσο και οι άλλοι». Και ίσως, μερικές φορές και λιγότερο από άλλους.

Κάποια στιγμή, ναι, φοβήθηκα ότι θα τα βρω σκούρα επειδή μεγαλώνω. Τελικά, συνειδητοποίησα πως υπάρχουν ρόλοι για όλους. Εξάλλου, το θέατρο δεν υπακούει πάντα στο ρεαλισμό της ηλικίας. Θα φέρω το παράδειγμα της ματιάς του Δημήτρη Καραντζά στις «Τρεις αδερφές».

Συμβαίνει όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Πάντα αγαπάμε το καινούργιο και, ενδεχομένως να, υπάρχει ένα δίκιο σ’ αυτό. Το φρέσκο πράγμα συναρπάζει, έτσι δεν είναι; Δες μια παρέα με μικρά παιδιά: Όταν εμφανιστεί ένα βρέφος, θα είναι εκείνο που θα τραβήξει την προσοχή. Ίσως έχει να κάνει με μια ανάγκη του ανθρώπινου είδους, υπαρξιακή ανάγκη να γαντζωθεί από το καινούργιο αφού αυτή είναι η ελπίδα του για ζωή. Ασχέτως αν όλοι την εκμεταλλεύονται οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά αναγνωρίζοντας το καινούργιο ως προϊόν.

“Δεν θυμάμαι πότε έπαιξα τον πρώτο ρόλο της μητέρας αλλά σίγουρα μου πέρασε από τη σκέψη πως «τώρα έρχονται οι μανάδες». Γέλασα μέσα μου, το παραδέχομαι” ομολογεί εν όψει του “Γυάλινου κόσμου”.

Δεν θυμάμαι πότε έπαιξα τον πρώτο ρόλο της μητέρας αλλά σίγουρα μου πέρασε από τη σκέψη πως «τώρα έρχονται οι μανάδες». Γέλασα μέσα μου, το παραδέχομαι. Όμως, το μεγαλύτερο σοκ το έπαθα εκείνη τη φορά, πριν από χρόνια, που συνειδητοποίησα ότι ήμουν η μεγαλύτερη του θιάσου, πιο μεγάλη ακόμα κι από το σκηνοθέτη. Εκεί είπα, «αμάν, αμάν».

Ναι, μου αρέσει να μου προτείνουν δουλειές σε μονοπάτια ερευνητικά. Θα ήθελα να το δω και λίγο… αλλιώς για όσο καιρό παίζω ακόμα. Ή να με δουν αλλιώς.

Δεν με απασχολεί να είμαι ελκυστική. Όχι πια

Δεν έχει να κάνει τόσο με ρόλους ή κείμενα αλλά με οπτικές που θα με βάλουν σε έναν άλλο τρόπο.

Θα ήθελα να εξαντλήσω κάποιες δυνατότητες. Αν και διαπιστώνω πως όταν μια παράσταση είναι σκηνικά απαιτητική, μου παίρνει περισσότερο χρόνο να αναρρώσω.

“Θα ήθελα να το δω και λίγο… αλλιώς για όσο καιρό παίζω ακόμα” υπόσχεται.

Τα πάντα. Οι αποφάσεις μου, η οπτική μου για τη ζωή, ακόμα και η αίσθηση του πόσο μεγάλη μπορεί να είναι μια μέρα. Βεβαίως, ο γιος μου μεγαλώνει, αποδεσμεύεται από μένα και δεν με έχει τόσο μεγάλη ανάγκη. Κι αυτό την ίδια ώρα με στενοχωρεί λίγο.

Δεν πρόλαβα. Στην επόμενη ζωή.

Κάποια στιγμή, ναι, φοβήθηκα ότι θα τα βρω σκούρα επειδή μεγαλώνω.

Έχουν συμβεί πράγματα για τα οποία δεν χρειάστηκε να κουνήσω το μικρό μου δαχτυλάκι. Κι ας μόχθησα πολύ πιο πριν. Ξέρεις, πιστεύω στην τύχη – όχι με την έννοια του ρίσκου – αλλά πιστεύω στην τυχαιότητα. Οι επιλογές, οι αποφάσεις μας, οι σκέψεις μας είναι αποτέλεσμα της τυχαιότητας των πραγμάτων. Γεννήθηκα γυναίκα στην Ελλάδα, το 1970, είμαι παιδί μιας συγκεκριμένης οικογένειας, που ζούσε σε μια συγκεκριμένη γειτονιά στο Νέο Φάληρο και όλα αυτά είναι ζήτημα τυχαιότητας. Κατά συνέπεια, το μισό από αυτό που είμαι είναι καθαρά θέμα τύχης.

Ναι, καθαρός μόχθος. Δεν έχω καβάτζες για να επιβιώσω∙ δουλεύω και ζω.

“Το μισό από αυτό που είμαι” λέει η Άννα Μάσχα ” είναι καθαρά θέμα τύχης” .

Ναι. Απλώς, όποτε έτυχε να συζητήσω κάτι, βρισκόμουν στη μέση τόσων πολλών πραγμάτων, είχα θέατρο και μαθήματα σε σχολές – οπότε κάτι θα έπρεπε να αφήσω και δεν το ήθελα. Παρότι ήξερα ότι η συμμετοχή σε μια σειρά οικονομικά θα ήταν συμφέρουσα. Άλλωστε, δεν ξέρω αν μπορώ να φορτώσω κι άλλο τη ζωή μου. Οπότε, στην ουσία, περιμένω την ιδανική συνθήκη, την καλή σειρά, στη σωστή στιγμή για να κάνω τηλεόραση. Περιμένω το σωστό timing που λέγαμε και πριν.

Θα ήθελα να το δω και λίγο… αλλιώς για όσο καιρό παίζω ακόμα

Από την περασμένη Άνοιξη μου έγινε πολύ φανερό το πόσο λάθος ζούμε. Ασφαλώς ήθελα και έπρεπε να γυρίσουμε στη δουλειά γιατί έτσι εξασφαλίζουμε όλοι τα προς το ζην. Από την άλλη, όμως, είναι κανονικότητα το τρέξιμο από το πρωί ως το βράδυ; Αυτόν τον καιρό, θυμήθηκα ένα ντοκιμαντέρ που είχα δει για την καταγωγή του ανθρώπου: Έδειχνε, λοιπόν, ένα γιάπη ο οποίος έτρεχε πολύ αγχωμένος με τον χαρτοφύλακα στο χέρι για να προλάβει κάποια ραντεβού. Παράλληλα με αυτόν τον τύπο, το ντοκιμαντέρ έδειχνε πως ζούσαν κάποιες πρωτόγονες, προϊστορικές φυλές ανθρώπων οι οποίοι ήταν διαρκώς σε αναζήτηση τροφής και κυνηγιού. Την ίδια περίοδο ζούσε και ένα άλλο είδος χορτοφαγικού ανθρώπου ο οποίος ήταν καρπιστής και δεν ανησυχούσε για την επιβίωση αφού έτρωγε ότι έβρισκε. Εννοείται πως, το είδος που επιβίωσε ήταν εκείνο που είχε το άγχος να τραφεί και από αυτό καταγόμαστε.

Από αυτό το είδος κατάγεται και ο γιάπης του 21ου αιώνα, ο οποίος έχει την ίδια σωματική και ψυχική συμπεριφορά με τον πρωτόγονο κυνηγό. Θέλω να πω, λοιπόν, πως όλη αυτή η εξωφρενική κανονικότητα είναι το άγχος για επιβίωση. Ποιος ξέρει; Μπορεί να αναγκαστούμε να κάνουμε και χειρότερα πράγματα για να ζήσουμε. Γι’ αυτό και, όσο μπορούμε, πρέπει να αντιστεκόμαστε.