Λυρική Σκηνή: Το 2021 έρχεται, η πανδημία δεν φεύγει…

30 Μαΐου & 2, 5, 8 Ιουνίου 2021

Ώρα έναρξης 21.00

Ωδείο Ηρώδου Αττικού

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών

Μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ωγκέν
Σκηνοθεσία Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σκηνικά Εύα Μανιδάκη / Κοστούμια Άλαν Χράνιτελ
Χορογραφία – Κινησιολογία Πατρίσια Απέργη / Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ
Στους βασικούς ρόλους οι Δημήτρης Πλατανιάς, Μάθιου Πολενζάνι, Εκατερίνα Σιούρινα, Πέτρος Μαγουλάς, Έλενα Μαξίμοβα κ.ά.
Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και Μονωδούς της ΕΛΣ

Η πρώτη μεγάλη καλοκαιρινή παραγωγή της ΕΛΣ στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 2021 θα είναι το σκοτεινό αριστούργημα του Τζουζέππε Βέρντι Ριγολέττος.

Από το 1851 που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βενετία έως σήμερα ο Ριγολέττος έχει χειροκροτηθεί από χιλιάδες θεατές σε όλο τον κόσμο και δικαίως έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις δημοφιλέστερες όπερες όλων των εποχών. Στον Ριγολέττο, ο Βέρντι αλλάζει σελίδα στη συνθετική του διαδρομή και παρουσιάζει ένα έργο με ξεκάθαρο στίγμα και αυξημένη διάθεση για πειραματισμό, καθώς οι μεταπτώσεις ανάμεσα σε λυρικές και δραματικές σκηνές εξασφαλίζουν τη διαρκή ροή της υπόθεσης με μεγάλη ταχύτητα.

Η ιστορία μιλά για τον έρωτα της Τζίλντας, κόρης του καμπούρη αυλικού γελωτοποιού Ριγολέττου, για τον έκλυτο Δούκα της Μάντοβας, ο οποίος της παρουσιάζεται ως φτωχός φοιτητής. Προκειμένου να εκδικηθεί για τη χαμένη τιμή της κόρης του, ο Ριγολέττος καταστρώνει τη δολοφονία του Δούκα. Ανακαλύπτοντας τα σχέδια του πατέρα της, η Τζίλντα αποφασίζει να σώσει τον αγαπημένο της και να θυσιαστεί, παίρνοντας τη θέση του.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε τη σκηνοθεσία του Ριγολέττου στην καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Κατερίνα Ευαγγελάτου, μια σκηνοθέτρια του θεάτρου – από τις πιο ελπιδοφόρες φωνές της νέας γενιάς. Μετά την πολύ επιτυχημένη της πρώτη συνεργασία με την ΕΛΣ στη σύγχρονη όπερα Ζ, η Ευαγγελάτου θα αναμετρηθεί με το σπουδαίο αυτό έργο του οπερατικού ρεπερτορίου και η δική της αναγνωρίσιμη σκηνοθετική ταυτότητα θα επιχειρήσει να φωτίσει την αντιφατική, σκοτεινή προσωπικότητα του χαρακτήρα του Ριγολέττου.

Μετά τις δύο ιστορικές παραγωγές του Ριγολέττου που σκηνοθέτησε ο σπουδαίος Σπύρος Ευαγγελάτος (Ολύμπια 1977 και Ηρώδειο 2001), η Κατερίνα Ευαγγελάτου έρχεται να βάλει τη δική της σφραγίδα σε ένα έργο που έχει συνδεθεί με την οικογένειά της και όχι μόνο με τον πατέρα της Σπύρο Ευαγγελάτο, αλλά και με τον παππού της, τον κορυφαίο αρχιμουσικό Αντίοχο Ευαγγελάτο, ο οποίος διηύθυνε τον Ριγολέττο για την ΕΛΣ το 1956/57 και το 1970/71.

Στην παραγωγή θα πρωταγωνιστήσουν διαπρεπείς Έλληνες και ξένοι πρωταγωνιστές. Στον ρόλο του τίτλου ο κορυφαίος Έλληνας βαρύτονος με τη σπουδαία διεθνή σταδιοδρομία Δημήτρης Πλατανιάς.

12, 13 Ιουνίου 2021

Ώρα έναρξης 19.30 (Κυριακή 18.30)

Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης

Με τη Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης»

Ο Μίκης Θεοδωράκης, με τη δράση, τους αγώνες και, φυσικά, τη μουσική του, σημείωσε ένα επίτευγμα σπάνιο για καλλιτέχνη: να αναδειχθεί σε ζωντανό, πανεθνικό σύμβολο της αντίστασης κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα. Οι κύκλοι τραγουδιών που έγραψε την περίοδο της επταετίας, όπως Τα τραγούδια του αγώνα, Τα τραγούδια του Αντρέα, Romancero Gitano, Μυθιστόρημα, 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας, Στην Ανατολή και, φυσικά, οι Αρκαδίες, αρχικά διοχετεύονταν με διάφορους τρόπους σε συνεργάτες του στο εξωτερικό και κατόπιν ηχογραφούνταν. Την ίδια εποχή, ο ίδιος ζούσε κρατούμενος στην Ελλάδα από το καθεστώς των συνταγματαρχών, έχοντας πρώτα συλληφθεί, φυλακιστεί, οδηγηθεί στην απομόνωση και στο νοσοκομείο μετά από απεργία πείνας και, τέλος, εκτοπιστεί στη Ζάτουνα Αρκαδίας και στο στρατόπεδο Ωρωπού.

Τον Απρίλιο του 1970, μετά την αποφυλάκισή του υπό την πίεση της διεθνούς κατακραυγής, ο Θεοδωράκης μεταβαίνει στο Παρίσι και ξεκινά σειρά συναυλιών σε ολόκληρο τον κόσμο, απευθύνοντας εκ νέου κάλεσμα για την πτώση της δικτατορίας και την επαναφορά της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Στο ρεπερτόριο των συναυλιών εκείνων, ο συνθέτης ενσωμάτωσε, μαζί με τα νέα, πολλά τραγούδια από παλαιότερα έργα του με υψηλούς συμβολισμούς γύρω από τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη, όπως Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν, Ρωμιοσύνη, Μαγική πόλη, Η γειτονιά των αγγέλων, Ένας όμηρος και, φυσικά, το Άξιον Εστί. Οι συναυλίες αυτές υποδαύλισαν ένα τεράστιο παγκόσμιο κίνημα υπέρ της ελευθερίας των λαών, που σταδιακά οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις για την ειρήνη, την ισότητα και την ελευθερία. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη χάρισε στιγμές ανάτασης στην ελληνική κοινωνία, η οποία άντλησε ελπίδα, δύναμη και αγωνιστικότητα στον αντιδικτατορικό της αγώνα ενώνοντας τη φωνή της με εκείνη των μεγάλων ποιητών που μελοποιήθηκαν από τον συνθέτη, όπως οι Γιάννης Ρίτσος, Οδυσσέας Ελύτης, Μάνος Ελευθερίου, Μπρένταν Μπίαν, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα κ.ά.

Τα μνημειώδη τραγούδια που σφράγισαν τους αγώνες εκείνης της ιστορικής περιόδου για την Ελλάδα, τροφοδοτώντας παράλληλα το παγκόσμιο κίνημα ελευθερίας των λαών, παρουσιάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή στο πλαίσιο του φόρου τιμής στα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Τα Τραγούδια του Αγώνα του Μίκη Θεοδωράκη, από τις συμβολικές κορυφές της πολυσχιδούς εργογραφίας του, ερμηνεύονται από σημαντικές φωνές του χώρου του ελληνικού τραγουδιού, με την πολύτιμη συμμετοχή της Λαϊκής Ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης».

20 Ιουνίου 2021

Ώρα έναρξης 21.00
Αύλειος χώρος Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης

Μουσική διεύθυνση Ηλίας Βουδούρης
Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της ΕΛΣ

Ηγετική μορφή της ελληνικής Εθνικής Σχολής που αναστάτωσε τα μουσικά πράγματα της χώρας τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, ο Μανώλης Καλομοίρης συνέθεσε την πρώτη του συμφωνία (την επιλεγόμενη της Λεβεντιάς) σε μια περίοδο εθνικής ευφορίας που συνδέθηκε με τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, τον συνακόλουθο διπλασιασμό της ελληνικής επικράτειας και την ενθουσιώδη έναρξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας, που κορυφώθηκε με την ελληνική κατάληψη της Σμύρνης, γενέτειρας του συνθέτη, τον Μάιο του 1920. Ο 35χρονος Καλομοίρης συνέλαβε το έργο στα μέσα του 1918 στη Μακεδονία, ως γενικός επιθεωρητής των στρατιωτικών μουσικών, επιθυμώντας, όπως γράφει ο ίδιος, «να αποδώσει μουσικά τη συγκίνηση που ένιωσε μπρος στην Ελληνική Λεβεντιά, σε όλες της τις εκδηλώσεις: στη χαρά της ζωής, στον πόλεμο, στον χορό, στην αγάπη, στον θάνατο».

Προγραμματικό μουσικό έργο βαθιά ρομαντικής αισθητικής, όπου η ποιητική ιδέα μετουσιώνει το, ενίοτε δημοτικότροπο, μελωδικό υλικό σε μια ρωμαλέα συμφωνική φόρμα ηρωικού χαρακτήρα και μπετοβενικών καταβολών (όπως προδίδει και το χορωδιακό φινάλε, βασισμένο στον βυζαντινό ύμνο «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια»), η Συμφωνία της Λεβεντιάς συλλαμβάνει και αποδίδει με μοναδικό τρόπο την αναγεννητική έξαρση που διέτρεχε μια εποχή κατά την οποία η διττή υπόσχεση του δημοτικισμού (το έργο είναι αφιερωμένο στον Κωστή Παλαμά) και του βενιζελισμού («ο Παλαμάς κι ο Βενιζέλος σταθήκανε πάντα οι δυο φάροι της πνευματικής μου ζωής», θα έγραφε αργότερα ο Καλομοίρης) συνάρπαζε την ανήσυχη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας. Η πρώτη, θριαμβευτική εκτέλεση του έργου, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού τον Σεπτέμβριο του 1920, κατά τους νικητήριους εορτασμούς για τη Μικρασιατική Εκστρατεία και ενώπιον του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου και του βασιλιά Αλέξανδρου Α΄, επρόκειτο να επισφραγίσει αυτή τη σπάνια ευθυγράμμιση αισθητικού, ιδεολογικού και πολιτικού αιτήματος. (Η συνέχεια, δυστυχώς, θα ήταν πολύ διαφορετική: ακριβώς δυο χρόνια μετά, η καταστροφή της Σμύρνης θα επέφερε την κατάρρευση του αλυτρωτικού οράματος της Μεγάλης Ιδέας και θα κλόνιζε βαθιά τον Καλομοίρη, πλήγμα που, σε συνδυασμό με τον τραγικό θάνατο του γιου του Γιαννάκη ένα χρόνο μετά, θα σήμαινε και το τέλος της πρώτης, λαμπερής και αισιόδοξης περιόδου της μουσικής του δημιουργίας…). Φανερή και αυτονόητη, λοιπόν, η σημασία της αναβίωσης της Συμφωνίας της Λεβεντιάς από την Εθνική Λυρική Σκηνή στο πλαίσιο του εορτασμού των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, με την υψηλή θρησκευτική αναφορά του φινάλε να αναδεικνύεται χάρη στην απροσδόκητη επιλογή του προαυλίου του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών ως συναυλιακού χώρου, σε μια χαρακτηριστικά καλομοιρική χειρονομία σύμφυσης του μουσικού με το συμβολικό.

Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με τον Βυζαντινό Χορό του Ιδρύματος Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, υπό τη διδασκαλία και διεύθυνση του χοράρχη Κωνσταντίνου Αγγελίδη, ο οποίος θα αποδώσει βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους αφιερωμένους στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, στους αγίους νεομάρτυρες Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄, Κοσμά τον Αιτωλό, Χρυσόστομο Σμύρνης, Φιλοθέη την Αθηναία και στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.