Ήταν θέμα χρόνου. Εδώ και μέρες, οι συζητήσεις μεταξύ καλλιτεχνών (σε όλες τις κλίμακες) πρόδιδαν έναν ανοίκειο αναβρασμό που αναζητούσε σχήμα και πρόσωπο. Οι δημόσιες παροτρύνσεις «ν’ ανοίξουν στόματα», «να ειπωθούν ονόματα», «να σπάσει η σιωπή» όσο γενικόλογες κι αν ακούγονταν, δεν περιέγραφαν τίποτα λιγότερο από μια εκρηκτική αναμονή να δημοσιοποιηθούν περιστατικά βίας – από τα αμέτρητα καταγεγραμμένα στον παραστατικό χώρο.
Δυστυχώς, στον μικρόκοσμο του ελληνικού θεάτρου επαληθεύεται η ανατριχιαστική παραδοχή του «όλοι γνώριζαν, αλλά κανείς δεν μιλούσε». Και καθώς τα μυστικά ήταν κοινά και οι συμπεριφορές γνωστές, στις περισσότερες (αν όχι σε όλες τις) περιπτώσεις ήταν και η ανοχή καλλιεργημένη. Η ανοχή που συναδελφωνόταν με τον φόβο του επαγγελματικού εκτοπισμού σε μια, εξ ορισμού, πολύπαθη πιάτσα.
Η χθεσινή μαρτυρία της Ζέτας Δούκα, σήμερα μπορεί να έχει ήδη παλιώσει. Όχι γιατί έχει χάσει την δυναμική της, αλλά γιατί ο δικός της παφλασμός ίσως να έχει παρασυρθεί από τους επόμενους.
Κι έτσι όταν μια γυναίκα ηθοποιός βρίσκει το σθένος να εκθέσει ένα τέτοιο φαινόμενο – και να εκτεθεί αναπόδραστα σε ένα τσουνάμι ανώνυμων επικριτών και κοινωνικού φαρισαϊσμού – μπλοκάρει τη λειτουργία ενός συστήματος που έχει, περίπου, εξοικειωθεί με τη δυσωδία του. Χθες το πρωί, η Ζέτα Δούκα δεν κατήγγειλε μόνο μια τραυματική εμπειρία βίας από τον συνάδελφο της Γιώργο Κιμούλη αλλά έριξε ένα βότσαλο σε λιμνάζοντα νερά∙ το οποίο, σύμφωνα με τους κανόνες της Φυσικής, είναι αναπόφευκτο πως θα προκαλέσει κυματισμούς.
Κατά συνέπεια, η χθεσινή μαρτυρία της Ζέτας Δούκα, σήμερα μπορεί να έχει ήδη παλιώσει. Όχι γιατί έχει χάσει την δυναμική της, αλλά γιατί ο δικός της παφλασμός ίσως να έχει παρασυρθεί από τους επόμενους. Άλλωστε, οι ιστορίες γύρω από περιστατικά απαξίωσης, προσβολών, χειροδικίας, συστηματικής υποτίμησης κι εμπάθειας, εξουσιαστικής επιβολής κι εξευτελισμού, σεξουαλικής παρενόχλησης κι εκβιασμών – ακόμα και μέσα σε κρατικούς οργανισμούς – είναι πολλές, μα πάρα πολλές.
Όπως και τα ερωτήματα που, αμείλικτα, συμπαρασύρουν.
Αν αποδεχτούμε πως από χθες, από σήμερα, στεκόμαστε πάνω στη χρονική στιγμή όπου ξεκουρδίζεται ένα νοσηρό κατεστημένο, οφείλουμε να επιλέξουμε ποια κύματα ήρθε η ώρα να καβαλήσουμε: Θα γίνουμε ηδονοβλεπτικοί καταναλωτές των ιστοριών που θ’ ακολουθήσουν για ν’ αποκαθηλώσουν με πάταγο κι άλλους ‘ταλαντούχους’ θύτες; Η΄ θα επικεντρωθούμε στους τρόπους με τους οποίους ούτε το ταλέντο, ούτε η θέση εξουσίας, ούτε το ασκημένο πνεύμα θα παρέχουν ασυλία στον θύτη;
Αν, από σήμερα, πρόκειται να εκδηλώνεται μια άγρια χαρά για κάθε αληθινή μαρτυρία που θα βρίσκει φωνή και οξυγόνο πάνω την επιφάνεια του νερού, ας είναι γιατί θα έχουν πέσει κι άλλα βότσαλα στη λίμνη. Ας είναι γιατί θα έχουν δημιουργηθεί αξιόπιστοι θεσμοί καταγγελίας και προστασίας των αδυνάτων. Ας είναι γιατί οι (τεκμηριωμένα) δυνάστες δεν θα έχουν πρόσβαση σε θεσμούς, σε κρατικό χρήμα, σε νευραλγικές θέσεις. Ας είναι γιατί οι παραγωγοί και οι θεατρώνες δεν θα τους υποθάλπουν. Ας είναι γιατί θα έχουν γίνει τομές στη λειτουργία των δραματικών σχολών. Ας είναι γιατί οι γυναίκες ή οι gay θα έχουν τις ίδιες ευκαιρίες, τα ίδια δικαιώματα αμοιβής, την ίδια πρόσβαση σε θέσεις ευθύνης. Ας είναι γιατί τα αντανακλαστικά του καλλιτεχνικού χώρου θα ενεργοποιούνται προς την εξυγίανση του κι όχι προς τον φόβο. Ας είναι γιατί αυτό συνιστά την πυρηνική αξία της τέχνης: Να ταράζει τα νερά.
