Γιώργος Χριστοδούλου: Στη δουλειά μας δεν ευνοείται ο σκεπτόμενος ηθοποιός

Είχα πάντα μια ανεξήγητη εντύπωση πως ο Γιώργος Χριστοδούλου είναι πιο ώριμος από όσο δικαιολογούν τα χρόνια του. Σοβαρός, κρατημένος, προσεκτικός στα βήματα του, εκλεκτός διακεκριμένων σκηνοθετών αλλά και με μια αδήριτη ανάγκη να αυτονομηθεί στο θέατρο που αξιολογεί ο ίδιος αναγκαίο. Ένα θέατρο με «ισότητα, πίστη στον ηθοποιό και στοχασμό στο υλικό. Η μεγαλύτερη μου ανάγκη είναι να γίνει ο ηθοποιός ξανά δημιουργικός και συμμέτοχος» λέει σήμερα.

Καθισμένοι σε ένα προθάλαμο για το γκαράζ του Εθνικού (μια ημέρα πριν την πολύκροτη παραίτηση Λιγνάδη) ο θόρυβος (προς το παρόν) προέρχεται μόνο από τις μηχανές και τα αυτοκίνητα που ανεβαίνουν με φόρα από το υπόγειο. Και καμιά φορά υπερκαλύπτουν τον διάλογο μας.

Όμως, ο Γιώργος Χριστοδούλου είναι αδύνατον να κρύψει τον θόρυβο που συντελείται εντός του, αυτούς τους μήνες της πολιτιστικής απραξίας και των θυελλωδών ανακατατάξεων στο ελληνικό θέατρο. Για την ακρίβεια, συμπυκνώνει με έναν πολύ προσωπικό κι εξομολογητικό τόνο την απόγνωση και τη ματαίωση κάθε ηθοποιού που αγαπάει τη δουλειά του και αυτή δοκιμάζεται με κάθε πιθανό κι αθέμιτο τρόπο. Πιο πολύ κραυγή, παρά συνέντευξη δηλαδή. Κραυγή για ένα καινούργιο αύριο.

Πρωταγωνιστεί στον “Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου” που ανεβαίνει στο Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου.

Ούτε κι εγώ κατάλαβα πως συνέβη αυτό.  ‘Ομως από την εποχή που το αποφάσισα ήμουν εκεί, φανατικά εκεί. Ένιωθα ερωτευμένος με το θέατρο. Έγραφα πάνω στο θρανίο «Θ+Γ=Love for Ever». Αισθανόμουν ότι μόνο το θέατρο ήταν για μένα, αισθανόμουν σημαντικός μέσα σε αυτό.

Όχι, σιγά – σιγά άρχισε να φθίνει. Γέμισα με πίκρες, στενοχώριες. Ήταν πιο σύνθετο απ’ όσο νόμιζα. Πολλές φορές, ξεχνούσα πόσο αγαπούσα το θέατρο καθώς χανόμουν στα γύρω-γύρω. Άλλωστε, με πετυχαίνεις σε μια φάση κρίσης σε σχέση με αυτό. Προσπαθώ να καταλάβω αν το θέατρο εξακολουθεί να είναι τόσο σημαντικό για μένα, αν με κάνει ευτυχισμένο γιατί δεν είμαι σίγουρος πια. Και είναι πολύ επίπονο αφού έχτισα όλη μου τη ζωή πάνω του. Όπως όλα δείχνουν, βιώνω μια έντονη υπαρξιακή αναστάτωση…

Δεν έχει σταματήσει να μου αρέσει η δουλειά μου, απλώς μέσα μου το θέατρο ήταν κάτι ανώτερο. Προφανώς είμαι ευγνώμων που εργάζομαι αλλά δεν αλλοιώνεται ο προβληματισμός μου.

Δεν ξέρω να κάνω τίποτε άλλο παρά θέατρο, δεν έχω δουλέψει πουθενά αλλού – ούτε καν σε μπαρ – αλλά για μένα είναι πιο σημαντικό να είμαι καλά, παρά να κάνω κάτι με μισή καρδιά

Είναι θολό στο μυαλό μου, ακόμα προσπαθώ να καταλάβω: Αν υπάρχουν πράγματα που μπορώ να αλλάξω μέσα στη δουλειά, πράγματα που μου είναι ανυπόφορα αλλά είναι καθεστώς και δεν μπορώ να επέμβω. Αν όλο αυτό πηγάζει από μια πίκρα ή μια πιο βαθιά ματαίωση. Το σίγουρο είναι πως δεν ξέρω να κάνω τίποτε άλλο παρά θέατρο, δεν έχω δουλέψει πουθενά αλλού – ούτε καν σε μπαρ – αλλά για μένα είναι πιο σημαντικό να είμαι καλά, παρά να κάνω κάτι με μισή καρδιά.

Μπορεί. Πάντα, φανταζόμουν ένα θέατρο μέσα στο οποίο θα αισθάνομαι πιο δημιουργικός. Με την ευκαιρία όλων αυτών που βγαίνουν στην επιφάνεια, ένα κομμάτι που πρέπει να αναθεωρηθεί είναι η θέση του ηθοποιού. Δυστυχώς, είναι δεδομένη η εξουσία του σκηνοθέτη κι εγώ αμφιβάλλω. Θα έπρεπε να υπάρχει μια δημιουργική ισοτιμία. Ποτέ δεν φαντάστηκα τον εαυτό μου ως εργαλείο στα χέρια ενός σκηνοθέτη. Με φαντάστηκα καλλιτέχνη με τη δυνατότητα να καταθέτω την άποψη μου κι όχι να εκτελώ εντολές.

“Από τη σχολή κιόλας μας γαλουχούσαν με το θεώρημα πως ως ηθοποιοί είμαστε στρατιώτες και πως το θέατρο είναι λειτούργημα. Προσωπικά θεωρώ σαπισμένη αυτή την αντίληψη” διαμαρτύρεται.

Ναι. Πιστεύω σ’ ένα θέατρο χωρίς ιεραρχία. Πιστεύω πως όλοι οι συντελεστές μιας παράστασης είναι ισότιμοι δημιουργικά, πρέπει να υπάρχει σεβασμός μεταξύ τους και φυσικά τα εργασιακά δικαιώματα να είναι λυμένα. Μην ξεχνάς, πως οι αμοιβές για τις οποίες εργαζόμαστε είναι μια μορφή βίας. Από τη σχολή κιόλας μας γαλουχούσαν με το θεώρημα πως ως ηθοποιοί είμαστε στρατιώτες και πως το θέατρο είναι λειτούργημα. Προσωπικά θεωρώ σαπισμένη αυτή την αντίληψη, το θέατρο είναι επάγγελμα και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Καθώς κι εμείς ως επαγγελματίες.

Βεβαίως! Εύχομαι να έρθουν τα πάνω-κάτω. Νομίζω πως οι ηθοποιοί ζούσαμε σε έναν πλασματικό κόσμο ο οποίος δεν είχε καμία λογική – ούτε αναφορικά με τα εργασιακά ούτε με τη θέση των ανθρώπων μέσα στη δουλειά. Ήταν όλο ένα λάθος και πρέπει όλα να τα ξαναδούμε από την αρχή. Αλλιώς η δική μου γενιά θα βρεθεί στη θέση αυτών που σήμερα ελέγχουν το θέατρο. Ελπίζω να έχουμε να πούμε κάτι καλύτερο στην επόμενη γενιά του θεάτρου.

Νιώθω έτοιμος να θυσιάσω πράγματα, να βάλω το εαυτό μου στην άκρη. Ήρθε, μάλλον, η στιγμή να πάψουμε να είμαστε κλεισμένοι στον εαυτούλη και στην καριερούλα μας. Η στιγμή μας καλεί να δούμε το σύνολο.

Μα ήδη με τη στάση μου προσπαθώ να εξυπηρετήσω αυτή τη διάθεση για αλλαγή. Νιώθω έτοιμος να θυσιάσω πράγματα, να βάλω το εαυτό μου στην άκρη. Ήρθε, μάλλον, η στιγμή να πάψουμε να είμαστε κλεισμένοι στον εαυτούλη και στην καριερούλα μας. Η στιγμή μας καλεί να δούμε το σύνολο. Να κοιτάξουμε το σύνολο με πίστη και νοιάξιμο σαν να κοιτούσαμε μόνο τον εαυτό μας. Αν αυτό δεν σταθεί ευκαιρία για κάτι άλλο, όλοι θα βρεθούμε ματαιωμένοι. Μου φαίνεται αδύνατον αν μετά από όλα αυτά τα ερεθίσματα γυρίσουμε στα θέατρα και τα πράγματα να είναι ίδια. Εκτός αν το πάρουμε απόφαση∙ αν πω κι εγώ «Γιωργάκη κοίτα την πάρτι σου και προχώρα. Έτσι είναι η ζωή». Η άλλη λύση είναι να φύγω από το θέατρο, αν και δεν θα ήθελα.

Είναι εφικτή αν πάμε όλοι ένα σκαλί πιο πάνω. Να μην μείνουμε στο πόσο θα μισήσουμε εκείνον που έπραξε το άδικο. Σκοπός μας δεν πρέπει να είναι να βγάλουμε όλο μας το μένος. Σκοπός είναι να προβληματιστούμε σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Να μετουσιωθεί όλη αυτή η ενέργεια που καταναλώνουμε στα social media σε πραγματική ενέργεια.

“Μου φαίνεται αδύνατον αν μετά από όλα αυτά τα ερεθίσματα γυρίσουμε στα θέατρα και τα πράγματα να είναι ίδια” τονίζει.

Μα από την πρώτη στιγμή στη σχολή μας καλλιεργούνταν η λογική του καλύτερου της εποχής, του σκληρού που θα επικρατήσει του διπλανού του και ότι όλα αυτά ήταν κάτι που έπρεπε να διαφυλάξουμε μέσα από μια μη συλλογικότητα.

Ναι, προσπάθησα πολύ για να τα καλλιεργήσω. Και δυστυχώς, κατάφερα να είμαι σκληρός σε κάποια πράγματα. Είπα στον εαυτό μου πως έπρεπε να κατανοήσει ποιοι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού και να προσπαθήσει να τους παίξει καλά. Δεν έχω βάλει τρικλοποδιά σε κανέναν συνάδελφο – όχι. Παρόλα αυτά, κλείστηκα κι άλλο στον εαυτό μου.`

Το σύστημα στο θέατρο λειτουργεί κάπως σαν χασάπικο, δεν υπάρχει κλίμα πνευματικότητας

Πολύ αποσπασματικά και κάτω από πολύ συγκεκριμένες περιστάσεις. Ήταν δύσκολο να καθίσει η μπίλια καλά σε όλους τους παράγοντες που συνιστούν μια παράσταση: Να παίζεις σε ένα έργο που σε αφορά, να έχεις καλή σχέση με τους συνεργάτες, να πληρώνεσαι σωστά, να σε σέβονται.

Πάντα, η θεώρηση μου για το θέατρο ήταν πιο φιλοσοφική ακόμα κι όταν ξεκίνησα όπου είχα το ζήλο να κάνω πράγματα. Με χτυπάει σαν σφαλιάρα η πιο φιλοσοφική ενασχόληση με το θέατρο. Πάντως, στη δουλειά μας δεν ευνοείται ο σκεπτόμενος ηθοποιός. Το σύστημα στο θέατρο λειτουργεί κάπως σαν χασάπικο, δεν υπάρχει κλίμα πνευματικότητας.

Παραδέχεται πως νιώθει πίεση στην ιδέα να κάνει τηλεόραση.

Ο ρόλος του Μίχαλου Ρούση μου δίνει χαρά και ικανοποίηση ∙ αλλά δυστυχώς δεν μπορώ να ξεχάσω πως όλη η προετοιμασία και ο κόπος γίνεται για ένα live streaming, το αποτέλεσμα του οποίου δεν γνωρίζω. Κι επιπλέον, όλα αυτά που συμβαίνουν εντός κι εκτός Εθνικού δεν με αφήνουν να αισθανθώ τη χαρά της δουλειάς.

Αυτό κοιτάζω στο μέλλον. Να έχω τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσω δικές μου ιδέες. Η περσινή απόπειρα με το «Νυφικό κρεβάτι» ήταν ένα πολύ μεγάλο ρίσκο, διαθέσαμε όλα τα χρήματα που είχαμε συγκεντρώσει ως δώρο γάμου (με τη Μαρία Προϊστάκη), τα μόνα χρήματα που μάζεψα ποτέ στη ζωή μου. Πάντως, ναι νιώθω μεγάλη ανάγκη να κάνω θέατρο έτσι όπως θέλω εγώ να γίνεται. Αν το καταφέρω θα κριθώ αν ο τρόπος μου είναι σωστός ή όχι.

Έχω νιώσει να με μειώνουν αλλά σίγουρα οι εμπειρίες μου δεν έχουν πάρει τις διαστάσεις των καταγγελιών που έρχονται στο φως. Παρόλα αυτά, έχω ζήσει με τον τρόμο να μην μου συμβεί

Νιώθω πίεση να κάνω τηλεόραση. Ξαφνικά, όλοι μου λένε να παίξω στην τηλεόραση και σκέφτομαι πως κάτι κάνω λάθος. Πιο παλιά δε, ήμουν ακόμη πιο σκληροπυρηνικός, σκεφτόμουν μόνο το θέατρο. Τώρα είμαι πιο δεκτικός∙ πάντως κάθε φορά που διαβάζω ένα σενάριο νιώθω πως θα είμαι χάλια στο ρόλο που μου προτείνεται. Και με αυτή την πεποίθηση πώς θα πάω να κάνω δοκιμαστικό; Χάλια θα είμαι. Νομίζω πως δεν έχω την ψυχολογία να υποστηρίξω και τις δημόσιες σχέσεις της τηλεόρασης. Κι επίσης έχω και το φόβο της έκθεσης. Θα μπορέσω ν’ ανταποκριθώ σε κάτι τέτοιο; Όπως καταλαβαίνεις, βρίσκω, διαρκώς, προσκόμματα αλλά πιστεύω πως, στο τέλος, θα τολμήσω κάτι που θα βρω ενδιαφέρον.

Έχω δει ελάχιστα πράγματα ίσα – ίσα για να έχω μια εικόνα. Καταλαβαίνω πως γίνονται ποιοτικά άλματα στην τηλεόραση. Παρόλα αυτά, λαχτάρα να παίξω κάπου, δεν έχω νιώσει.

Ναι, ξέρεις αυτές τις πεταλούδες στο στομάχι όταν διαβάζω ένα καλό έργο.

“‘Εχω γράψει ένα έργο- για την ακρίβεια έχω γράψει πολλά έργα. Αλλά αυτό το ένα θα ήθελα πάρα πολύ να παρασταθεί” αποκαλύπτει.

Είναι πολύ δύσκολο. Η συγκυρία με κρατάει στο τώρα, στο σήμερα. Από την άλλη, έχω γράψει ένα έργο- για την ακρίβεια έχω γράψει πολλά έργα. Αλλά αυτό το ένα θα ήθελα πάρα πολύ να παρασταθεί. Όταν σκέφτομαι μέλλον, σκέφτομαι να καταφέρω να το κάνω.

Ναι, σίγουρα φανταζόμουν αλλιώς τα πράγματα. Ξέρεις πόσες φορές μου έχουν πει «Γιώργο μην σκηνοθετείς το έργο;». Μα δεν σκηνοθετώ, προτείνω, κάνω διάλογο, μελετάω το ρόλο μου και καταθέτω τον καλλιτεχνικό μου προβληματισμό. Δεν καταργώ την εξουσία του σκηνοθέτη – που έτσι κι αλλιώς δεν θα έπρεπε να υπάρχει.

Ο λόγος που έχω αρχίσει να αμφιβάλλω για το θέατρο είναι γιατί κατάλαβα πως η δουλειά μου δεν μπορεί να με κάνει ευτυχισμένο. Κατάλαβα ότι πραγματικά ευτυχισμένο μπορεί να με κάνει η Μαρία και το παιδί μας.

Ναι, το έχει ποτίσει με τρόμο. Προσωπικά δεν έχω κραυγαλέα παραδείγματα. Ασφαλώς κι έχω νιώσει να με μειώνουν ή να ψαλιδίζουν την ελευθερία μου αλλά σίγουρα δεν έχουν πάρει τις διαστάσεις των καταγγελιών που έρχονται στο φως. Παρόλα αυτά, έχω ζήσει με τον τρόμο να μην μου συμβεί και τελικά διαμορφώνεται γύρω ένα καθεστώς τρομοκρατίας. Οι ηθοποιοί είμαστε πολύ φοβικοί: Φοβόμαστε πως αν μιλήσουμε δεν θα βρούμε δουλειά, αν δεν υπακούσουμε δεν με ξαναζητήσει ο ίδιος σκηνοθέτης κ.ο.κ.

Από νωρίς είχα πει στον εαυτό μου πως αν έσκαγε κάτι τέτοιο θα έφευγα. Ήξερα πως πρέπει να έχω τη βαλίτσα μου έτοιμη. Έλεγα ότι όσο αντέξω και με τους όρους που μπορώ.

Κάποια ψήγματα βίας έχει βιώσει τα οποία με έχουν εξοργίσει πολύ. Αν, όμως, συνέβαινε κάτι σοβαρό θα έκανα πράγματα άσχημα, μπορεί και παραβατικά.

“Από εκεί που ήμουν αυτός ο οποίος έλεγε «ζω για το θέατρο» πήγα στο ότι «η οικογένεια μου με κάνει ευτυχισμένο». Αν έπρεπε να επιλέξω ανάμεσα στα δύο, θα επέλεγα με όλη μου την ψυχή την οικογένεια μου” ξεκαθαρίζει.

Με τη Μαρία νιώθω πως είμαστε και λειτουργούμε σαν ομάδα. Η Μαρία με έχει ξεμπλοκάρει σε ρόλους μου, μου έχει κάνει πρόβα και το ίδιο έχω κάνει κι εγώ σε εκείνη. Είμαστε μαζί κι όχι ο καθένας μόνος του. Να τώρα, παίζοντας στον Κοτζάμπαση φέρω και τη Μαρία στη σκηνή.

Απόλυτα. Το λέω και συγκινούμαι. Ο λόγος που έχω αρχίσει να αμφιβάλλω για το θέατρο είναι γιατί κατάλαβα πως η δουλειά μου δεν μπορεί να με κάνει ευτυχισμένο. Κατάλαβα ότι πραγματικά ευτυχισμένο μπορεί να με κάνει η Μαρία και το παιδί μας. Και κοιτάζω περισσότερο προς τα εκεί.

Είμαστε ένα. Κι ακούγεται τόσο τετριμμένο αλλά είναι αλήθεια.

Έζησα ελάχιστα τον πατέρα μου. Παλαιότερα, μάλιστα, έλεγα πως πατέρας μου είναι το θέατρο.

Το παιδί ήταν μια μεγάλη συνειδητοποίηση για το πώς θέλω να ζήσω τη ζωή μου. Ξέρεις αντιστάθηκα πριν κάνουμε το γιο μας. Έλεγα «τι θα γίνω τώρα, ένας οικογενειάρχης; Ένας τύπος που τα ρούχα του θα είναι λερωμένα με τις κρέμες και τα σάλια του μωρού και θα πηγαίνω αναμαλλιασμένος και άυπνος στην πρόβα;» Ωστόσο, εκεί βίωσα μια μεγάλη αλλαγή: Από εκεί που ήμουν αυτός ο οποίος έλεγε «ζω για το θέατρο» πήγα στο ότι «η οικογένεια μου με κάνει ευτυχισμένο». Αν έπρεπε να επιλέξω ανάμεσα στα δύο, θα επέλεγα με όλη μου την ψυχή την οικογένεια μου. Εκεί βρήκα έναν πυρήνα αδιαπραγμάτευτο. Ελπίζω να μην με διαψεύσει ο χρόνος.

Έζησα ελάχιστα τον πατέρα μου. Παλαιότερα, μάλιστα, έλεγα πως ο πατέρας μου είναι το θέατρο. Όμως, η μητέρα μου με βοήθησε πολύ να καταλάβω την αξία της οικογένειας. Πάλεψε γι’ αυτό. Μόνη της, εργαζόμενη σε δύο δουλειές, με δύο παιδιά και παρόλα αυτά δημιούργησε στο σπίτι ένα κλίμα ασφάλειας.

“Ανέκαθεν είχα μια δυσκολία στην επαφή μου με τους άλλους ανθρώπους – και εξακολουθώ να την έχω. Μαστίγωνα, λοιπόν, τον εαυτό μου για να αλλάξει” ομολογεί.

Είχα θέμα με το αλκοόλ όμως κατάφερα να γλιτώσω από αυτό. Δεν το άφησα να με παρασύρει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.

Από τα χρόνια της σχολής και μετά μπήκα σε μια συνθήκη δυσάρεστη. Δεν έφτασα ποτέ να γίνω μη λειτουργικός, ωστόσο ήμουν εξαρτημένος. Δεν μπορούσα να μην πιω. Το πιο τραγικό ήταν ότι υπήρχαν άνθρωποι που μου έλεγαν «σε προτιμώ πιωμένο γιατί είσαι πιο ανοιχτός». Κι έτσι είχα ένα άλλοθι να πίνω. Είχα την ανάγκη να χάσω τον έλεγχο του εαυτού μου.

Κάποια στιγμή, είχα πέσει σε μια πολύ σκοτεινή περίοδο. Βρισκόμουν σε μια μεγάλη πάλη με τον εαυτό μου γιατί πίστευα ότι για χάρη του του θεάτρου έπρεπε να γίνω πιο κοινωνικός. Ενώ ανέκαθεν είχα μια δυσκολία στην επαφή μου με τους άλλους ανθρώπους – και εξακολουθώ να την έχω. Μαστίγωνα, λοιπόν, τον εαυτό μου για να αλλάξει. Πήγα και σε ψυχολόγο για να με βοηθήσει να γίνω «έξω καρδιά». Τελικά, εκείνο που κατάφερα είναι να βρω καλύτερα τον εαυτό μου και να με αποδεχτώ. Να νιώθω πιο ήρεμος και, εν τέλει, πιο ανοιχτός.

Είχα θέμα με το αλκοόλ όμως κατάφερα να γλιτώσω από αυτό. Δεν το άφησα να με παρασύρει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις

Με έχει βοηθήσει να συνδεθώ με το ποιος είμαι. Με βοήθησε να προσπαθώ να σκέφτομαι βαθιά. Αυτό είναι ένα δώρο του θεάτρου.