Τι κάνει ένας Έλληνας ηθοποιός στη ρωσική κρατική τηλεόραση;

ЕХАЛ ГРЕКА, που σημαίνει «Το ταξίδι του Έλληνα». Copy paste από το YouTube αφού δεν υπάρχει άλλος τρόπος προκειμένου ν’ αποτυπωθούν όλα τα γράμματα της ρώσικης γλώσσας από το ελληνικό πληκτρολόγιο. Εκεί βρίσκονται αναρτημένα, εξάλλου, όλα τα επεισόδια της σειράς ντοκιμαντέρ με πρωταγωνιστή τον Έλληνα ηθοποιό Δημήτρη Γεωργιάδη. Μέχρι πρότινος προβάλλονταν και από την ρωσική τηλεόραση, το κρατικό κανάλι πολιτισμού Kultura. Μέχρι πρότινος – οπότε άρχισε η λογοκρισία.

Φοιτούσε στο τέταρτο έτος της περίφημης μοσχοβίτικης Ακαδημία Θεάτρου του Gitis, όταν η δασκάλα χορού του προώθησε ένα μέιλ: Μια οντισιόν όπου το Kultura αναζητούσε έναν ‘ξένο’, μη Ρώσο δηλαδή, με ευχέρεια να προσεγγίζει και να συνομιλεί με αγνώστους. Τότε, ο Γεωργιάδης ανακάλεσε τα παιδικά του χρόνια στην Κέρκυρα, όταν, καβαλώντας ένα μηχανάκι μαζί με τον πατέρα του, όργωναν τα χωριά του νησιού κάνοντας ακριβώς αυτό: Γνώριζαν ντόπιους, χωριανούς, που δεν είχαν ξαναδεί ποτέ στα μάτια τους και περνούσαν τις μέρες τους μαζί τους.

Όταν μιλάμε για την ρώσικη ψυχή, μιλάμε για αλήθεια, βάθος, συγκίνηση, έκταση. Όσο περισσότερο ταξιδεύαμε, τόσο κατέρρεαν μέσα μου τα κλισέ για τους Ρώσους.

Ο Έλληνας θα έπαιρνε με συνοπτικές διαδικασίες τη δουλειά και η περιπέτεια του στην ρωσική επαρχία μόλις ξεκινούσε. Γνήσια περιπέτεια. «Σκοπός του project ήταν να κινηθούμε έξω από το δακτύλιο της Μόσχας. Όμως, η Μόσχα και η ρωσική επαρχία είναι δύο εντελώς διαφορετικές Ρωσίες. Η επαρχία έχει σκληραγωγήσει απίστευτα τους ανθρώπους, ζουν σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Υπάρχουν χωριά χωρίς νερό ή χωρίς τουαλέτες και οι κάτοικοι τους κάνουν μπάνιο σε δημόσια λουτρά μία φορά την εβδομάδα ή μια φορά ανά 15 ημέρες. Και οι αποστάσεις από τις πόλεις είναι τεράστιες» παρατηρεί ο Έλληνας ηθοποιός, γνωστός από τις συνεργασίες του με την ομάδα «Πυρ» των Αργύρη Ξάφη, Δέσποινας Κούρτη και Ιώς Βουλγαράκη.

Ο σπάνιος ξύλινος ναός του Αγίου Νικολάου στο Βορζογκόρι.

Με την πενταμελή ομάδα του «ЕХАЛ ГРЕКА» περιπλανιούνταν σε αχανείς περιφέρειες όπως αυτή του Αρχάνγκελσκ, «σαν να λέμε 3-4 Γαλλίες σε έκταση» ενώ στη συνέχεια οι διαδρομές τους οδηγούσαν βορειότερα. Οι αποστάσεις που έπρεπε να διανύσουν ήταν τεράστιες. Ένα κατάλυμα για να διανυκτερεύσουν μπορεί να απαιτούσε 300-400 χιλιόμετρα οδήγησης την ημέρα, αφού τα περισσότερα σημεία ενδιαφέροντος των γυρισμάτων τους βρίσκονταν, πραγματικά, στη μέση του πουθενά. Ευτυχώς, η πλειοψηφία των ταξιδιών τους – ο δεύτερος και ο τρίτος κύκλος – οργανώθηκαν κατά το ρωσικό καλοκαίρι (θερμοκρασιακά κάτι σαν τον ελληνικό χειμώνα) αφού τους υπόλοιπους μήνες οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την έκθεση στον εξωτερικό χώρο «όπου κανείς μπορεί να παγώσει μέσα σε 15 λεπτά».

Ηλιοβασίλεμα στο εγκαταλελειμμένο χωριό Χάλουι.

Ο προσανατολισμός του ντοκιμαντέρ είχε αρχικά ‘ακίνδυνο’ χαρακτήρα, τουριστικό όσο και θρησκευτικό ∙ αλλά γρήγορα ο Έλληνας ηθοποιός εστίασε σε όσα τον οδήγησαν εξ αρχής στην Ρωσία: Την εξερεύνηση της ρωσικής ψυχής. «Κι όταν μιλάμε για την ρώσικη ψυχή, μιλάμε για αλήθεια, βάθος, συγκίνηση, έκταση. Όσο περισσότερο ταξιδεύαμε, τόσο κατέρρεαν μέσα μου τα κλισέ για τους Ρώσους. Η ζεστασιά των ανθρώπων ήταν κάτι το ανεπανάληπτο. Μπορεί να μην γελούν συχνά, μα όταν το κάνουν, γελούν πηγαία. Γιατί είναι άνθρωποι που θέλουν να είναι αληθινοί» περιγράφει ο Δημήτρης Γεωργιάδης.

Οδηγώντας σε λασπωμένους δρόμους, έφτασε στα ίχνη μερικών ξεχωριστών ανθρώπων, την συνάντηση με τους οποίους αξιολογεί σήμερα ως «πλούτο ζωής». «Η Γκαλίνα Αλεξάντροβνα ας πούμε, μια γηραιά κυρία του ρωσικού Βορρά, μια ανώνυμη γυναίκα που έκανε έρευνα για τα Γκούλαγκ τα οποία λειτουργούσαν στην γειτονιά της στη διάρκεια του σταλινικού καθεστώτος. Συγκέντρωνε τα τετράδια όπου οι κρατούμενοι έγραφαν τις μαρτυρίες τους και στη συνέχεια αναζητούσε τα παιδιά τους για να τους τα παραδώσει. Ή ο Σεργκέϊ Ποτέχιν, ένας ημίτυφλος ποιητής που ζούσε ολομόναχος, σαν ασκητής σ’ ένα εγκαταλελειμένο εργοστάσιο διαβάζοντας, μεταξύ άλλων, αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους».

Με τον Αντρέι στο χωριό Βορζογκόρι 1330 χλμ. από τη Μόσχα.

Περιπτώσεις σαν αυτές, μοιραία αναδείκνυαν μεγάλες πληγές της παλιάς αλλά και της σημερινής Ρωσίας, μη αποδεκτό από το κράτος «που επιθυμούσε να φαίνονται όλα ωραία». Σύντομα, ξεκίνησαν τα αιτήματα για ψαλίδισμα των μαρτυριών, με ολοένα και πιο πιεστικό έλεγχο στο υλικό που συγκεντρωνόταν όπου οι Ρώσοι της επαρχίας διαμαρτύρονταν για το βίο και την πολιτεία της ρωσικής κυβέρνησης.

Κάπως έτσι, φτάνοντας στο τελευταίο επεισόδιο του τρίτου κύκλου «Το ταξίδι το ‘Έλληνα» λάνσαρε δύο επεισόδια: Το λογοκριμένο στην συχνότητα της Kultura και το πρωτότυπο στο κανάλι του ντοκιμαντέρ στο YouTube. «Για να είμαστε ειλικρινείς, περιμέναμε ότι θα έχουμε πρόβλημα. Από την άλλη, επειδή το Kultura είναι ότι πιο ανοιχτόμυαλο στην κρατική τηλεόραση της χώρας, ελπίζαμε πως θα κρατηθούν τα προσχήματα. Πόσω μάλλον, όταν η εκπομπή μας είχε και πιστό κοινό. Η θεαματικότητα της ήταν τριπλάσια από το μέσο όρο του καναλιού» εξηγεί ο Έλληνας ηθοποιός.

Την ίδια ώρα, το δίκτυο επικοινωνίας που είχε αναπτύξει η εκπομπή με τους τηλεθεατές της ήταν εξίσου ενεργό. «Τόσο οι συνεντευξιαζόμενοι όσο και οι τηλεθεατές μου έλεγαν πως αισθάνονται πολύ οικεία με το γεγονός ότι είμαι Έλληνας κι αυτό είναι ενδεικτικό για το πώς μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους οι λαοί. Αρκετοί από αυτούς, μάλιστα, μου γράφουν πως η εμπειρία του ντοκιμαντέρ τους ώθησε να επισκεφθούν την Ελλάδα».

Η ομάδα του Δημήτρη στο φως του Ρώσικου Βορρά.

Με αυτό το δεδομένο, η σειρά ντοκιμαντέρ δρομολογεί την συνέχιση της ως αυτόνομο πρόγραμμα στο κανάλι της στο YouTube και ήδη – εδώ και 20 ημέρες – τρέχει ένα πρόγραμμα crowd funding προκειμένου να εξασφαλίσει το ποσό που χρειάζεται για την παραγωγή της (δείτε την πλατφόρμα συγκέντρωσης χρημάτων εδώ). Ο ετήσιος προϋπολογισμός για το «Ταξίδι του Έλληνα» έχει υπολογιστεί στις 22.000 ευρώ και μέχρι στιγμής έχουν συγκεντρωθεί τα μισά χρήματα.

Αν τα καταφέρουν, με την στήριξη Ελλήνων αλλά και Ρώσων χρηματοδοτών, η ομάδα του ντοκιμαντέρ είναι αποφασισμένη να τραβήξει προς τα Ουράλια ‘Ορη, φτάνοντας μέχρι και την Κασπία Θάλασσα. «Εκεί το σκηνικό είναι ακόμα πιο άγριο. Και το τοπίο εναλλάσσεται σε πεδιάδες, νησιά και θάλασσα. Ενώ οι Ρώσοι που κατοικούν εκεί έχουν διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις από τις κυρίαρχες της χώρας».

«Το ταξίδι του Έλληνα» ήταν ένα ακόμα ισχυρό επιχείρημα για τον Δημήτρη Γεωργιάδη να συνδεθεί με την Ρωσία, όπου έφτασε το 2011. Τότε, γνωρίζοντας μέτρια την γλώσσα είχε κεντρικό στόχο να εντρυφήσει στην κουλτούρα του Τσέχωφ και του Ντοστογιέφσκι. Σήμερα, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, μιλά για έναν «βαθύ έρωτα με την Ρωσία». «Ασφαλώς και δυσκολεύομαι με την πολιτική πραγματικότητα που επικρατεί στην χώρα, αλλά γενικά όλες οι εμπειρίες που περιγράφουν την Ρωσία είναι πολύ έντονες».

Οι αρχαίες αποθήκες φτιαγμένες επάνω στα λεγόμενα “πόδια κότας”.

Καλλιτεχνικά, μετά τα χρόνια του Gitis, η θεατρική του δραστηριότητα είναι περιορισμένη αφού το να παίζει ένας ηθοποιός σε άλλη γλώσσα από τη μητρική του είναι μια μεγάλη πρόκληση. «Πάντως, το ρωσικό θέατρο, ακόμα και οι μικρές ανεξάρτητες σκηνές λειτουργούν με εντελώς άλλα ποιοτικά δεδομένα από ότι οι ελληνικές. Ακόμα και οι σχέσεις μεταξύ των συναδέλφων είναι πιο υγιείς» ομολογεί.

Παρόλα αυτά, ο Δημήτρης Γεωργιάδης συντηρεί τους δεσμούς του και μέσα από άλλες καλλιτεχνικές οδούς. Είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής μιας φιλόδοξης διοργάνωσης, του Φεστιβάλ Σύγχρονου Ελληνικού Κινηματογράφου στη Ρωσία που αναμένεται να διεξαχθεί στα τέλη Ιουνίου στη Μόσχα∙ στη συνέχεια θα ταξιδέψει στην Πετρούπολη και στο σιβηρικό Τομσκ, όπου δηλαδή υπάρχει πυκνή παρουσία Ελλήνων ομογενών.