Σαν σήμερα, στις 19 Φεβρουαρίου του 2001, έφυγε από τη ζωή ο σκηνοθέτης και παραγωγός Στάνλεϊ Κρέιμερ, ένας από τους μεγαλύτερους οραματιστές του κινηματογράφου.
Με αφορμή τα 20 χρόνια που συμπληρώνονται σήμερα από τον θάνατο του, εμείς θυμόμαστε τη ζωή και το έργο του -και φυσικά μιλάμε για τις 10 σημαντικότερες ταινίες του.
Η ζωή του…O Στάνλεϊ Ερλ Κρέιμερ γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου το 1913 στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης.
Στάνλεϊ Κρέιμερ (29 Σεπτεμβρίου 1913 – 19 Φεβρουαρίου 2001)
Ήταν ένας ανεξάρτητος σκηνοθέτης, που επιθυμούσε να δημιουργεί ταινίες που έθιγαν διάφορα κοινωνικά ζητήματα -τα οποία τα περισσότερα στούντιο στο Χόλιγουντ απέφευγαν. Μερικά από τα θέματα που πραγματεύονταν οι ταινίες του ήταν ο ρατσισμός, ο πόλεμος, η απληστία, αλλά και οι συνέπειες του φασισμού.
Μάλιστα, ο σκηνοθέτης Στίβεν Σπίλμπεργκ τον περιέγραψε ως έναν «απίστευτα ταλαντούχο οραματιστή», αλλά και «έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες μας, όχι μόνο για την τέχνη και το πάθος του, αλλά και για τον αντίκτυπο που έχει στη συνείδηση του κόσμου”.
Οι ταινίες του απέσπασαν αμφιλεγόμενες κριτικές λόγω των κοινωνικών μηνυμάτων τους. Παρόλα αυτά, έχει τιμηθεί πολλές φορές για το έργο του, με τις ταινίες του να έχουν κερδίσει μεταξύ άλλων με 16 βραβεία Όσκαρ και 80 υποψηφιότητες. Το 1961, η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών τον τίμησε με το Βραβείο Έρβιν Θάλμπεργκ, το οποίο απονέμεται στους “δημιουργικούς παραγωγούς, των οποίων η δουλειά αντανακλά μια σταθερή υψηλή ποιότητα παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών».
Το 1963, ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας. Το Βραβείο Στάνλεϊ Κρέιμερ, δημιουργήθηκε το 2002, το οποίο απονέμεται σε παραλήπτες των οποίων το έργο «καταδεικνύει δραματικά και κοινωνικά ζητήματα».
Παρακάτω μιλάμε για 10 ταινίες του σκηνοθέτη που αποδεικνύουν πως είναι ένας από τους μεγαλύτερους οραματιστές του κινηματογράφου.
#1 Τα απόρρητα της Νυρεμβέργης / Judgment at Nuremberg (1961)
Η ταινία “Τα απόρρητα της Νυρεμβέργης” ήταν από τις πρώτες ταινίες που έγιναν μετά το Ολοκαύτωμα και το σενάριο είναι βασισμένο στη Δίκη των Δικαστικών – από τις επακόλουθες Δίκες της Νυρεμβέργης, το 1947, όπου τέσσερις κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.
Η υπόθεση – αν και φανταστική – βασίζεται στην πραγματική Δίκη του Κατζενμπέργκερ, όπου ένας ηλικιωμένος Εβραίος δικάστηκε για την “απρεπή σχέση” του με μία μη Εβραία και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η ταινία κέρδισε 6 βραβεία Όσκαρ, ενώ ήταν υποψήφια σε 11 κατηγορίες.
επιπλέον κέρδισε 2 βραβεία στις Χρυσές σφαίρες, μεταξύ των οποίων το Βραβείο για την καλύτερη σκηνοθεσία. Η βιβλιοθήκη της Κογκρέσου την χαρακτήρισε ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και επιλέχθηκε να ενταχθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των ΗΠΑ.
Πρωταγωνιστούν οι Σπένσερ Τρέισι, Μπαρτ Λάνκαστερ, Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ, Μαρλέν Ντίτριχ.
#2 Κληρονομήστε τον Άνεμο / Inherit the Wind (1960)
Ακόμη ένα δικαστικό δράμα του Στάνλεϊ Κρέιμερ με πρωταγωνιστές τους Σπένσερ Τρέισι, Φρέντρικ Μαρτς και Τζιν Κέλι, οι οποίοι συγκλόνισαν με τις ερμηνείες τους. Η ταινία είναι βασισμένη στο θεατρικό έργο των Jerome Lawrence και Robert Edwin Lee και παρέμεινε με το ίδιο όνομα. Το σενάριο αφορά τα γεγονότα της δίκης του Scope ή αλλιώς Monkey Trial (Δίκη του πιθήκου) όπου κρίθηκε παράνομο να διδάσκεται η θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου σε οποιοδήποτε σχολείο που χρηματοδοτείται από το κράτος στο Τενεσί. Ο Κρέιμερ ανάφερε πως το θέμα της ταινίας ήταν το δικαίωμα του ανθρώπου να σκέφτεται και το δικαίωμα του ανθρώπου να διδάσκει.
Η ταινία ήταν από τις λίγες της εποχής που έθιγε το θέμα του διαφυλετικού γάμου, ο οποίος τότε ήταν παράνομος στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ. Η ταινία βρέθηκε υποψήφια σε 10 κατηγορίες Όσκαρ κερδίζοντας τελικά το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου και το Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου.
Το 1998, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου το κατάταξε στην 99η θέση στη λίστα των “100 ετών … 100 ταινιών” ενώ το 2017, η ταινία χαρακτηρίστηκε από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως “πολιτιστικά, ιστορικά ή αισθητικά σημαντική” και προστέθηκε στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των ΗΠΑ.
Πρωταγωνιστούν οι ι Σπένσερ Τρέισι, Σίντνεϊ Πουατιέ και Κάθριν Χέπμπορν, ωστόσο ο Τρέισι δεν κατάφερε να παρακολουθήσει ολοκληρωμένη την ταινία αφού κυκλοφόρησε 6 μήνες μετά τον θάνατο του.
Η ταινία αποτελεί την πρώτη κωμική ταινία που σκηνοθέτησε ο Στάνλεϊ Κρέιμερ και ο ίδιος την περιγράφει ως μία «κωμωδία για την απληστία». Ο Κρέιμερ προσέλαβε πολλούς από τους κορυφαίους κωμικούς της εποχής, όπως τον Σπένσερ Τρέισι, τον Μίλτον Μπέρλε, τον Σιντ Σίζαρ καιτον Μπάντι Χάκετ με αποτέλεσμα πολλοί κριτικοί να θεωρούν πως έτσι χάνεται το νόημα της ταινίας. Παρόλα αυτά η ταινία αμέσως έγινε παγκόσμια επιτυχία και το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατάταξε στην 40η θέση στην λίστα για τα “100 Χρόνια … 100 Γέλια”. Η ταινία προτάθηκε για 6 βραβεία Όσκαρ, κερδίζοντας το Βραβείο Μοντάζ Ήχου, αλλά και δύο βραβεία στις Χρυσές Σφαίρες.
#5 Όταν σπάσαμε τις αλυσίδες / The Defiant Ones (1958)
Η ταινία αυτή αποτελεί σταθμός στην καριέρα του Κρέιμερ. Το σενάριο έθιγε το θέμα του ρατσισμού που επικρατούσε στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στον Νότο. Μάλιστα, θεωρήθηκε προκλητική για την εποχή γιατί κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι δυο φυλακισμένοι άντρες διαφορετικού χρώματος θα μπορούσαν να είναι δεμένοι μαζί.
Ο Μπόσλεϊ Κράουδερ του περιοδικού New York Times επαίνεσε τον σκηνοθέτη για την υπόθεση και την παραγωγή της ταινίας χαρακτηρίζοντας την “μια εξαιρετικά ικανοποιητική και δραματική απεικόνιση μιας κοινωνικής ιδέας..” Η ταινία απέσπασε 2 βραβεία Όσκαρ (Σεναρίου και Φωτογραφίας) και έφερε περισσότερα από ένα εκατομμύριο δολάρια στο “box office” της εποχής.
Πρωταγωνιστούν οι Σίντνεϊ Πουατιέ, Τόνι Κέρτις, Κάρα Γουίλιαμς και Θίοντορ Μπάικελ
#6 Το πλοίο των τρελών / Ship Of Fools (1964)
Η ταινία είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Κάθριν Αν Πόρτερ και πρωταγωνιστούν μεγάλοι ηθοποιοί της εποχής όπως η Βίβιαν Λι, η Σιμόν Σινιορέ, ο Λι Μάρβιν και ο Χοσέ Φερρέρ. Η ταινία, που διηγείται τις ιστορίες των επιβατών ενός γερμανικού πλοίου που αναχωρεί από τη Γερμανία με προορισμό το Μεξικό το 1933, δείχνει την «αδυναμία του κόσμου, που επέτρεψε την άνοδο του Χίτλερ». Η ταινία προτάθηκε για 8 βραβεία Όσκαρ, ωστόσο βραβεύτηκε για την ασπρόμαυρη φωτογραφία και την καλλιτεχνική της διεύθυνση.
#7 Oklahoma Crude (1973)
Το Γουέστερν κωμικό-δράμα του σκηνοθέτη εντάχθηκε στο 8ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας όπου ο Κρέιμερ κέρδισε το Χρυσό Βραβείο Σκηνοθεσίας. Το τραγούδι της Αν Μάρεϊ “Send a Little Love My Way”, που συμπεριλήφθηκε στην ταινία προτάθηκε στις Χρυσές Σφαίρες για το καλύτερο πρωτότυπο τραγούδι το 1973.
Ένα ενδιαφέρον γεγονός για την ταινία είναι ότι γυρίστηκε στην Καλιφόρνια (παρά τον τίτλο), όπου η θερμοκρασία έπεσε τόσο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, με αποτέλεσμα οι ηθοποιοί να πρέπει να βάλουν παγάκια στο στόμα τους, ώστε να μην φαίνεται η αναπνοή τους στην οθόνη. Πρωταγωνιστούν οι Τζορτζ Σι Σκοτ, Φέι Ντάναγουεϊ, Τζον Μιλς και Ζακ Πάλανς.
#8 Όσο θα Υπάρχει ο Κόσμος / On the beach (1959)
Tο “Όσο θα Υπάρχει ο Κόσμος” είναι μια δραματική ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1959, όπου ο Κρέιμερ προσπάθησε να παρουσιάσει ένα ευαίσθητο θέμα, το θέμα του πυρηνικού πολέμου. Η ταινία δημιουργήθηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο που εξαφάνισε το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου ημισφαιρίου, με ραδιενεργό σκόνη σε τροχιά προς την Αυστραλία. Το σενάριο είναι βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Νέβιλ Σουτ ενώ μεγάλο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στην Μελβούρνη, όπως ακριβώς και στο μυθιστόρημα.
Οι κριτικές ήταν αρκετά θετικές, όχι μόνο από κριτικούς αλλά και από επιστήμονες. Ο Λάινους Πόλινγκ, νικητής δύο βραβείων Νόμπελ (Χημείας και Ειρήνης), σχολίασε: “Ίσως μερικά χρόνια από τώρα να μπορούμε να κοιτάξουμε πίσω και να πούμε ότι σε αυτήν την παραλία γυρίστηκε η ταινία που έσωσε τον κόσμο.”
Πρωταγωνιστούν οι Γκρέγκορι Πεκ, Άβα Γκάρντνερ, Φρεντ Ασταίρ και Άντονι Πέρκινς
#9 Το Μυστικό της Σάντα Βιτόρια / The Secret of Santa Vittoria (1969)
Το “Μυστικό της Σάντα Βιττόρια” είναι μία κωμωδία όπου η ιστορία της εκτυλίσσεται στα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού στην Ιταλία προσπάθησαν να κρύψουν ένα εκατομμύριο μπουκάλια κρασί, ώστε να μην τα βρουν οι Γερμανοί.
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 17 Οκτωβρίου 1969 στο Λος Άντζελες και το σενάριο βασίζεται στο μυθιστόρημα του Robert Crichton. Επιπλέον, κέρδισε στις Χρυσές Σφαίρες το βραβείο Καλύτερης Ταινίας ενώ συνολικά έφερε περισσότερα από έξι εκατομμύρια δολάρια. Πρωταγωνιστούν οι Αντονι Κουίν, Αννα Μανιάνι, Βίρνα Λίζι και Χάρντι Κρούγκερ.
#10 Υπερηφάνεια και Πάθος / The Pride and the Passion (1957)
Άλλη μία ταινία του Στάνλεϊ Κρέιμερ με θέμα τον πόλεμο, με πρωταγωνιστές τους Κάρρι Γκραντ, Φρανκ Σινάτρα και Σοφία Λόρεν. Η ιστορία της ταινίας και το σενάριο των Edna Anhalt και Edward Anhalt βασίζεται στο μυθιστόρημα του C. S. Forester “The Gun”.
Οι δυνάμεις του Ναπολέοντα εξαπλώνονται σε όλη την Ευρώπη και η Ισπανία φαίνεται να είναι ο επόμενος στόχος. Μόνος ενάντια στην επερχόμενη σφαγή θα σταθεί ένας γενναίος αγωνιστής με την ομάδα ανταρτών του. Η ταινία ήταν μία από τις 20 ταινίες με τα υψηλότερα κέρδη του 1957, ωστόσο, το υψηλό κόστος παραγωγής προκάλεσε απώλεια 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Παρ’ όλ’ αυτά, παραμένει μία από τις σημαντικότερες ταινίες του σπουδαίου σκηνοθέτη.
