«Πριν και μετά το 1821»: Μια μεγάλη έκθεση πίσω από κλειστές πόρτες
Έτοιμη αλλά κλειστή για τους επισκέπτες η πρώτη μεγάλη επετειακή έκθεση για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς περιμένει… καλύτερες μέρες και χαλάρωση του lockdown.
«Η έκθεση 1821 Πριν και Μετά είναι εδώ, είναι μεγάλη, είναι υπέροχη και σας περιμένει να την επισκεφθείτε μόλις ανοίξουν τα μουσεία». Με αυτά τα λόγια η Ειρήνη Γερουλάνου έκλεισε, από το αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς, τη βιντεοσκοπημένη παρουσίαση της μεγάλης έκθεσης που διοργάνωσε το μουσείο για την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Τόσο η πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου όσο και οι επιμελητές της έκθεσης, οι ιστορικοί Τάσος Σακελλαρόπουλος και Μαρία Δημητριάδου, επιχείρησαν να προσδώσουν έναν πανηγυρικό τόνο παρουσιάζοντας τη διάρθρωση της έκθεσης, που καλύπτει τις αίθουσες και στα τρία επίπεδα του κτιρίου, αποτελώντας το μεγαλύτερο εκθεσιακό γεγονός στην ιστορία του Μουσείου Μπενάκη.
Νικόλαος Φερεκείδης (1862-1929) και μονόγραμμα G.W. [αντίγραφο έργου του Peter von Hess (1839)], Η υποδοχή του βασιλέα Όθωνα της Ελλάδος στην Αθήνα, 1901, λάδι σε μουσαμά, 200×340 εκ. Εθνική Τράπεζα
Ένα χρόνο πριν, ενώ σχεδιαζόταν η έκθεση και ο μνημειώδης κατάλογος 1.218 σελίδων που την συνοδεύει –μια πραγματική «εγκυκλοπαίδεια του νεότερου ελληνισμού» όπως τον χαρακτήρισε ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου, Γιώργης Μαγγίνης – κανείς δεν πίστευε ότι η πανδημία αλλά και ο εγκλεισμός των πολιτών θα διαρκούσε τόσο πολύ. Όλοι περίμεναν ότι η διαχείριση της έκτακτης κατάστασης θα ήταν αποτελεσματική, όπως φαινόταν αρχικά, και η χώρα, αντί να πέσει στα βράχια, θα εόρταζε πανηγυρικά το ιωβηλαίο. Φευ, αποδείχθηκε και αυτό «καταραμένο», όπως εκείνο της επετείου των 100 χρόνων, που βρήκε τον ελληνικό στρατό κολλημένο στις λάσπες του Σαγγάριου, ή εκείνο των 150 χρόνων, που βρήκε τον ελληνικό λαό στον γύψο της δικτατορίας…
Ελπίζοντας πως η πανδημία δεν θα αποδειχθεί τόσο μακρόχρονη όσο η χουντική επταετία ούτε τόσο καταστροφική όσο η μικρασιατική εκστρατεία, οι συντελεστές της έκθεσης «1821 Πριν και Μετά» πιστεύουν πως, αν όχι στις 25 Μαρτίου πάντως σύντομα, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν, η μεγάλη αυτή διοργάνωση θα ανοίξει τις πύλες της για το κοινό, που θα μπορεί να την επισκεφθεί για τους επόμενους οκτώ μήνες.
Τα περισσότερα από 1.200 αντικείμενα και οι 1.218 σελίδες του καταλόγου παρουσιάζουν εκατό χρόνια ιστορίας του νεότερου ελληνισμού, από το 1770 μέχρι το 1870. Πρόκειται για την εκατονταετία που ξεκινά με την ηθική και οικονομική προετοιμασία της απελευθέρωσης των Ελλήνων, κορυφώνεται με την Επανάσταση του 1821 και ολοκληρώνεται με τις πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας και της ανάπτυξης του ελληνικού κράτους.
Μέσα από σπάνια έργα τέχνης και από ξεχωριστά τεκμήρια της κάθε εποχής, οι τρεις ενότητες της έκθεσης και τα κεφάλαια του καταλόγου συνθέτουν ένα γοητευτικό ταξίδι ιστορίας και τέχνης, ένα ταξίδι που τα βήματά του εξηγούν γιατί αυτή η τόσο πλούσια εκατονταετία εξακολουθεί να μας συγκινεί τόσο έντονα, έστω και μετά από διακόσια χρόνια. Η έκθεση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Άγγελου Δεληβορριά και του Μαρίνου Γερουλάνου, δύο ανθρώπους που, καθένας με τον τρόπο του, συνδέονται όχι μόνο με την ιστορία αλλά και με αυτό που είναι σήμερα, και αυτό που θα είναι στο μέλλον, το Μουσείο Μπενάκη.
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1871-1934), Ο Ήρως Μάρκος Μπότσαρης, 1933, λάδι σε πανί, 119×81 εκ. Συλλογή Alpha Bank AA 4726
Ο μνημειώδης κατάλογος 1821 Πριν και Μετά: Έλληνες και Ελλάδα, Επανάσταση και Κράτος αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εκδόσεις των τελευταίων χρόνων για τη νεότερη Ελλάδα. Πολυτελή τεκμήρια και ίχνη της καθημερινότητας από την προεπαναστατική περίοδο, κειμήλια πολέμου από τα χρόνια της Επανάστασης, αλλά και γραπτές μαρτυρίες της κάθε είδους διοίκησης των Ελλήνων, μαζί με έργα αστικής και λαϊκής τέχνης των πρώτων δεκαετιών του νέου κράτους συνδυάζονται με έργα τέχνης του 19ου, 20ού και 21ου αιώνα που μαρτυρούν τον απόηχο και την πρόσληψη της Επανάστασης.
Μαζί με τα έργα των συνδιοργανωτριών τραπεζών (Τράπεζα της Ελλάδος, Εθνική, Alpha Bank) και άλλων οργανισμών και συλλεκτών, παρουσιάζονται οι πλούσιες συλλογές που συγκέντρωσε ο Αντώνης Μπενάκης στο Μουσείο και προσέφερε στο ελληνικό έθνος. Δημιουργούν όλα μαζί μια σύνθεση που αποτυπώνει το παρελθόν των Νεοελλήνων και αναδεικνύει τους λόγους της ύπαρξης, την ανθεκτικότητα και την πορεία του νεότερου ελληνισμού.
Pascal Sébah (1823-1886) (αποδίδεται), Ο ναός του Ολυμπίου Διός με την Ακρόπολη στο βάθος, 1872-1874, αλμπουμίνη, 30,2×25,9 εκ. Μουσείο Μπενάκη ΦΑ7.φάκ.3π.440, Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου
