Κινηματογράφος και παγκόσμιες κρίσεις: Τι να περιμένουμε μετά την πανδημία;

Μέσα στο διάστημα του ενός χρόνου που βιώνουμε την πανδημία – πλην όλων των άλλων κλάδων – η κινηματογραφική βιομηχανία έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Πολλές ταινίες σταμάτησαν τα γυρίσματα, άλλες δεν πήγαν καλά στις εισπράξεις και τα σινεμά έμειναν – και παραμένουν – για μήνες κλειστά. Οι περισσότεροι σινεφίλ και ειδικοί του χώρου αναρωτιούνται ακριβώς το ίδιο: Ποιο είναι το μέλλον του σινεμά;

Σίγουρα μετά το πέρας της πανδημίας τίποτα δεν θα είναι το ίδιο. Ο κινηματογράφος υπηρετεί από την αρχή της δημιουργίας του την απεικόνιση των προβληματισμών της κοινωνίας – είτε αλληγορικά, είτε ρεαλιστικά. Το ενδεχόμενο να επηρεαστεί απ’ όσα συμβαίνουν είναι σίγουρο.

Φυσικά και στην μεταπολεμική εποχή που ακολούθησε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οδήγησε αρκετούς δημιουργούς ταινιών στην απεικόνιση των σκληρών πεδίων μάχης και σε ταινίες με ανάλογες θεματικές με τα όσα έζησαν. Αλλά μαζί με αυτές γεννήθηκε και το φιλμ νουάρ! Αναδύθηκε στην δεκαετία του 1940 με κυρίως αστυνομικά μυστήρια, ερωτικά και κοινωνικά δράματα με κύριο χαρακτήρα την φαμ φατάλ. Δανείστηκε στοιχεία από τον Γερμανικό Εξπρεσιονισμό και αν μη τι άλλο απέπνεε έναν αέρα μυστηρίου και σκοτεινών εποχών.

Χαρακτηριστικές ταινίες του είδους: The Postman Always Rings Twice, Double Indemnity, The Killers.

The Postman Always Rings Twice

Στις δεκαετίες κατά τις οποίες εκτυλισσόταν ο Ψυχρός Πόλεμος, ο φόβος για μια πυρηνική καταστροφή καραδοκούσε διαρκώς. Η απάντηση της κινηματογραφικής βιομηχανίας στον φόβο που επικρατούσε στην κοινωνία ήταν οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Η εμφάνιση των εξωγήινων που απειλούν την γη όλο και αυξανόταν στις θεματικές ατζέντες. Στη δεκαετία του 1950, βέβαια, υπήρχε η ελπίδα για σωτηρία κι έτσι ερχόταν η χαρούμενη έκβαση και η κάθαρση του θεατή. Αργότερα και κυρίως στην δεκαετία του 1980, οι εξωγήινοι γίνονταν όλο και πιο απειλητικοί και ανίκητοι.

Χαρακτηριστικές ταινίες του είδους: The Day The Earth Stood Still, Invasion of the Body Snatchers, Alien.

Alien (1979)

Η πτώση των Δίδυμων Πύργων στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001 σήμανε και μια νέα κρίση για την ανθρωπότητα. Με τη νέα χιλιετία και αφήνοντας πίσω τους πολέμους του προηγούμενου αιώνα, ήρθαν αντιμέτωποι με μια άλλη απειλή, αυτή της τρομοκρατίας. Ο τρόπος του κινηματογράφου να αποτυπώσει την εικόνα εκείνης της εποχής ήρθε μέσα από ταινίες καταστροφής αλλά κυρίως μέσω των ζόμπι.

Οι θεωρίες γύρω από τις ταινίες με την αποκάλυψη των ζόμπι έχουν τεράστιο ενδιαφέρον. Υπάρχει ο παραλληλισμός τους με Ισλαμιστές τρομοκράτες αλλά και με μια ιδιαίτερη μορφή πανδημίας που εξαπλώνεται και απειλεί με εξαφάνιση την ανθρωπότητα. Όσον αφορά τις ταινίες καταστροφής της γης, παρουσιάζονται κατά βάση με ακραία καιρικά φαινόμενα που φεύγουν από τον έλεγχο του ανθρώπου.

Χαρακτηριστικές ταινίες: War of the Worlds, The Day After Tomorrow, World War Z, Dawn of the Dead

World War Z

Στο παρελθόν, έχουν ήδη υπάρξει ταινίες σχετικές με πανδημίες που απεικονίζουν ορισμένες φορές ανατριχιαστικά παρόμοιες καταστάσεις αντίστοιχες της τωρινής. Δυστοπικές κοινωνίες με θανατηφόρες ασθένειες και με τον άνθρωπο να προσπαθεί να ξεφύγει, δεν είναι κάτι άγνωστο για τον κινηματογράφο. Η πανδημία στο σινεμά δίνεται κατά βάση μέσα από το πρίσμα του αναπόφευκτου. Το happy end μπορεί συνήθως να επικρατεί αλλά δεν παύει να δημιουργείται η ατμόσφαιρα του κινδύνου και της αγωνίας.

Χαρακτηριστικές ταινίες: Contagion, Outbreak, 28 Days Later και Train to Busan.

Κυνόδοντας

Ενδεχομένως, βέβαια, να μην υπάρξει μεγάλη αναπαράσταση ρεαλιστικών συνθηκών των όσων ζούμε. Περιμένουμε περισσότερο την εστίαση σε άλλους τομείς που πλήττονται όπως η ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων με την απομόνωση. Έχουν γυριστεί πολλές ταινίες με θεματική την απομόνωση, τον εγκλωβισμό, υπό μεταφορική ή κυριολεκτική σκοπιά. Η κοινωνική αποξένωση πιθανώς να παίξει μεγάλο ρόλο στην περίοδο μετά πανδημίας για το σινεμά.

Χαρακτηριστικές ταινίες: Κυνόδοντας, Solaris, The Hole και The Lighthouse.

Μεγάλο ρόλο θα παίξει και η αυξημένη χρήση των τεχνολογιών που άνθισε στην διάρκεια της πανδημίας. Η μεγάλη παραμονή στο σπίτι οδήγησε όλους μας στην συχνή χρήση των social media και του διαδικτύου εν γένει. Αλλά και η τηλεργασία έχει επικρατήσει αλλάζοντας τα δεδομένα της καθημερινότητας. Ήδη, η σειρά του Netflix με τίτλο Black Mirror έχει παίξει σπουδαίο ρόλο στην απεικόνιση μιας πραγματικότητας κυριευμένης από την τεχνολογία. Το σενάριο να δούμε κάτι ανάλογο στον κινηματογράφο μετά την πανδημία, είναι πολύ πιθανό.

Όπως και να έχει, από θρίλερ μέχρι δράματα, οι επιλογές είναι άπειρες. Ωστόσο, ίσως να κερδίσει η κωμωδία και η απομάκρυνση από τις σκοτεινές πτυχές των ημερών που διανύουμε…