Παγκόσμια Ημέρα Δασών: Τι απειλεί τα ελληνικά δάση;

Το πολυσχιδές ανάγλυφο της Πίνδου με αναρίθμητα ποτάμια, φαράγγια, χαράδρες, κοιλάδες, ορθοπλαγιές διατρέχει την ηπειρωτική Ελλάδα (σε μήκος 250 χλμ και πλάτος 70 χλμ), βυθίζεται στον Κορινθιακό κόλπο για να αναδυθεί και πάλι στην Πελοπόννησο και να καταλήξει στην Κρήτη. Θεωρείται η νοτιότερη απόληξη των Άλπεων, ένας ιδανικός βιότοπος μέσα στους αιώνες για μια μεγάλη ποικιλία ειδών πανίδας και χλωρίδας.

Στη Βόρεια Πίνδο, το Ζαγόρι, η Κόνιτσα, το Μέτσοβο και το δυτικό τμήμα του νομού Γρεβενών, συνθέτουν μια περιοχή εξέχουσας φυσικής αξίας και βιο-ποικιλότητας – γι’ αυτό και μπήκε κάτω από τις φτερούγες ενός Εθνικού Πάρκου.

Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου αποτελεί το μεγαλύτερο χερσαίο Εθνικό Πάρκο της Ελλάδας, αποτελώντας μια περιοχή μοναδικής οικολογικής και περιβαλλοντικής αξίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Με έκταση που προσεγγίζει τα δύο εκατομμύρια στρέμματα, το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου αποτελεί το μεγαλύτερο χερσαίο Εθνικό Πάρκο της Ελλάδας, αποτελώντας μια περιοχή μοναδικής οικολογικής και περιβαλλοντικής αξίας όχι μόνο στην Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Εντός των ορίων του Πάρκου περιλαμβάνονται οι Εθνικοί Δρυμοί Βίκου-Αώου και Πίνδου – η γνωστή μας Βάλια Κάλντα, 11 περιοχές του Πανευρωπαϊκού Δικτύου Προστατευόμενων Περιοχών «Natura 2000» και 11 Καταφύγια Άγριας Ζωής.

Από τις βραχώδεις κορυφές και τις πράσινες πλαγιές της Πίνδου ρέουν πολυάριθμα ρέματα και ποτάμια – με κυριότερα τον Αώο, το Βοϊδομάτη, τον Βενέτικο και τους παραπόταμους του Άραχθου: Βάρδα και Ζαγορίτικο. Η περιοχή δέχεται τις περισσότερες βροχοπτώσεις στην Ελλάδα – γεγονός που αποτυπώνεται στην εκτεταμένη φυτοκάλυψη – ενώ στα υψηλά υψόμετρα το χιόνι παραμένει θαλερό από τον Οκτώβριο μέχρι το Μάιο.

Γι’ αυτό και στο Εθνικό Πάρκο της Βόρειας Πίνδου απαντώνται 2.100 περίπου είδη φυτών, στα οποία περιλαμβάνονται εντυπωσιακά λουλούδια (μεταξύ των οποίων και πέντε είδη κρίνου και πολλά είδη ορχιδέας) βότανα με θεραπευτικές ιδιότητες (μέντα, φασκόμηλο θυμάρι, τσάι του βουνού, δάφνη), 2.000 είδη μανιταριών (καταγεγραμμένα μόνο στην γύρω περιοχή των Γρεβενών).

Στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου απαντώνται 33 φυσικοί οικότοποι, ενώ την μεγαλύτερη έκταση (υπολογίζεται στο 80%) καλύπτουν τα δασικά περιβάλλοντα με πιο ξεχωριστά εκείνα της Μαύρης Πεύκης, της Οξιάς, της Ελάτης και των Δρυών. Δεν λείπουν όμως και οι δασικές ζώνες από καστανιές, φλαμουριές, πλατάνια, ασπρόλευκες, σκλήθρα.

Η άγρια πανίδα του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου είναι πλούσια τόσο σε συνολικό αριθμό ειδών όσο και προστατευόμενα είδη. Σχεδόν όλα τα μεγάλα θηλαστικά της ηπειρωτικής Ελλάδας- είτε είναι σπάνια, όπως η αρκούδα, ο λύκος, ο αγριόγατος, η βίδρα, το αγριόγιδο και το ζαρκάδι – είτε περισσότερο κοινά, όπως το αγριογούρουνο παρουσιάζουν αξιόλογους πληθυσμούς στην περιοχή. Συνυπάρχουν μαζί με τα μικρότερα θηλαστικά όπως την αλεπού, τον ασβό, τον λαγό, τον σκαντζόχοιρο, το σκίουρο, το κουνάβι. Συνολικά στο Εθνικό Πάρκο απαντώνται πάνω από 60 είδη θηλαστικών.

Αν και το ενδιαφέρον στα είδη των πουλιών συγκεντρώνουν τα αρπακτικά – Ασπροπάρης, Πετρίτης, Φιδαετός, Χρυσαετός, Σταυραετός – η Πίνδος είναι σπίτι για περισσότερα από 180 είδη πουλιών. Σημαντική θεωρείται η παρουσία των δρυοκολαπτών, της ορεινής πέρδικας, των νεροκοτσιφιών, των τοιχόδρομων.

Η άγρια πανίδα της περιοχής καταγράφεται κιόλας από τα κείμενα της αρχαίας γραμματείας του Ηρόδοτου και του Ξενοφώντα που κάνουν λόγο για λιοντάρια και πάνθηρες! Εκτός από ζωντανό μνημείο βιοποικιλότητας, η Πίνδος λειτούργησε από την προϊστορική εποχή ως ένας ορεινός δίαυλος για τον ανθρώπινο πληθυσμό που απομόνωνε ή συνέδεε την Βαλκανική ιστορική περιπέτεια με τον χώρο της κλασσικής Ελλάδας: Άλλοτε συγκρατώντας πληθυσμούς που ξέβραζε στις βουνοκορφές της το βαλκανικό ντόμινο, πριν τους παραδώσει τελικά στον ελληνισμό κι άλλοτε στρέφοντας την ελλαδική ιστορική περιπέτεια προς την Βαλκανική χερσόνησο.