Θόρντον Ουάιλντερ: Ο βραβευμένος συγγραφέας που ύμνησε την αγάπη για τη ζωή

Σαν σήμερα 17 Απριλίου, το 1897, γεννήθηκε, στην πόλη Μάντισον του Γουινσκόνσιν, ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος και δραματουργός Θόρντον Ουάιλντερ. Ο μοναδικός συγγραφέας που έχει τιμηθεί με το Βραβείο Πούλιτζερ και στις δύο κατηγορίες, του θεάτρου και της μυθοπλασίας, και του οποίου τα καινοτόμα λογοτεχνικά και θεατρικά έργα μιλούν για την αέναη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης και την καθολικότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.

Η κλίση του στη συγγραφή εμφανίστηκε από πολύ μικρή ηλικία, όταν και συνέθετε σκετσάκια και μονόπρακτα έργα για τις αδερφές του, ενώ κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Yale επιδόθηκε στο συστηματικό γράψιμο ιστοριών, πολύπρακτων θεατρικών έργων και δοκιμίων. Αν και ο ίδιος επέλεξε να εργαστεί πρωτίστως ως καθηγητής ακόμη και όταν είχε καθιερωθεί πλέον ως μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της αμερικάνικης λογοτεχνίας.

Παράσταση της «Μικρής μας Πόλης», στο College of Wooster,τον Μάιο του 1950, με τη συμμετοχή του ίδιου του συγγραφέα

Το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο «Η Καμπάλα» κυκλοφόρησε το 1926, λαμβάνοντας θετικές κριτικές και πουλώντας περίπου πέντε χιλιάδες αντίτυπα. Ακολούθησε το πιο δημοφιλή από τα μυθιστορήματά του «Το γεφύρι του Σαν Λούις Ρέι» (1927), το οποίο εξετάζει τις ζωές πέντε ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης μιας γέφυρας στο Περού του 18ου αιώνα και το οποίο του χάρισε το πρώτο του Βραβείο Πούλιτζερ, καθώς και διεθνή φήμη.

Τη «Γυναίκα της Άνδρου» (1930) διαδέχθηκε το μυθιστόρημα «Ο Παράδεισος είναι ο προορισμός μου» (1935) μια εν μέρει πνευματώδης και σατιρική προσπάθεια για κοινωνικό ρεαλισμό ως απάντηση στην κριτική που του ασκούνταν ότι αγνοούσε τις συνθήκες ζωής και τις προκλήσεις της σύγχρονης Αμερικής.

Το 1948, μετά από μια διακοπή όπου αφιερώθηκε στη θεατρική συγγραφή και συμμετείχε στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, κυκλοφόρησε το επόμενο μυθιστόρημά του, με τίτλο «Οι Ειδοί του Μαρτίου», ένας στοχασμός πάνω στον Ιούλιο Καίσαρα και τη Ρώμη σε επιστολική μορφή. Για το προτελευταίο του μυθιστόρημα «Η όγδοη μέρα» (1967) τιμήθηκε με το National Book Award στην κατηγορία της μυθοπλασίας αν και έλαβε ανάμεικτες κριτικές. Τελευταίο του μυθιστόρημα το «Theophilus North» (1973) το πιο αυτοβιογραφικό του έργο.

Από τα πρώιμα θεατρικά του έργα ξεχωρίζει το «Η σάλπιγγα θα ηχήσει» (1927) και η συλλογή μονόπρακτων έργων «Το μακρύ χριστουγεννιάτικο γεύμα και άλλα μονόπρακτα» (1931).  Η πρώτη του μεγάλη επιτυχία «Η Μικρή μας Πόλη», (1938) τοποθετείται χρονικά ανάμεσα στο 1901 και το 1913 και επικεντρώνεται στην φαινομενικά ειδυλλιακή ζωή των κατοίκων μιας μικρής επαρχιακής αμερικάνικης πόλης. Ένα νοσταλγικό έργο το οποίο ήρθε σε ρήξη με τις παραδοσιακές σκηνικές συμβάσεις και δραματικές τεχνικές χαρίζοντας του ένα δεύτερο βραβείο Πούλιτζερ (Θέατρο).

Στο επίκεντρο των έργων του Θόρντον Ουάιλντερ βρίσκεται αυτό που περιγράφει ως την καθολική αλήθεια της ανθρώπινης φύσης.

Τόσο η «Μικρή μας πόλη», όσο το επόμενο βραβευμένο με Πούλιτζερ θεατρικό έργο του «Με τα δόντια» (1942), μια κωμωδία για την αιώνια μάχη του ανθρώπου για επιβίωση, ανέβηκαν με επιτυχία στο Broadway, το δεύτερο σε σκηνοθεσία Ελία Καζάν.

Ακολούθησε το ίσως δημοφιλέστερο θεατρικό έργο του Θόρντον Ουάιλντερ «Η Προξενήτρα» (1954), βασισμένο σε μια φάρσα του 19ου αιώνα, του οποίου η μεταφορά σε μιούζικαλ με τίτλο «Hello Dolly!» γνώρισε ασυναγώνιστη επιτυχία. Όταν ένας εκατομμυριούχος που επιθυμεί να παντρευτεί προσλαμβάνει μια προξενήτρα, ακολουθεί το χάος, σε ένα ξεκαρδιστικό έργο για την αγάπη, τα χρήματα και την περιπέτεια. Άλλο αξιόλογο θεατρικό του έργο ήταν «Η Αλκηστιάδα ή Μια ζωή στον ήλιο» (1955), βασισμένο στον κλασικό αρχαιοελληνικό μύθο της Άλκηστις.

Στο επίκεντρο των έργων του Θόρντον Ουάιλντερ βρίσκεται αυτό που περιγράφει ως την καθολική αλήθεια της ανθρώπινης φύσης. Ο συγγραφέας διατυπώνει συμπαντικά ερωτήματα τα οποία δεν επιδέχονται αδιαμφισβήτητων απαντήσεων και ως συνέπεια δεν δημιουργούν καμία αίσθηση βεβαιότητας στον αναγνώστη-θεατή. Μόνη επιβεβαίωση η αναγνώριση των ανθρωπίνων δυνατοτήτων, η ανθεκτικότητα του ανθρώπινου πνεύματος, η αισιοδοξία ότι η ζωή μπορεί να είναι και ικανοποιητική, η ανθρωπιά που κρύβεται στις μικρές απολαύσεις και η αλληλεγγύη σε έναν κόσμο που απειλείται συνεχώς από φυσικές και προκαλούμενες από τον άνθρωπο καταστροφές.

Επιθυμία του Ουάιλντερ είναι να αποκαλύψει τους μηχανισμούς πίσω από τα μικρά γεγονότα της καθημερινότητας, χωρίς να καταφύγει σε διεξοδικές φιλοσοφικές αναλύσεις.  Στόχος του δεν ήταν να αποκαλύψει νέες αλήθειες αλλά να φέρει στην επιφάνεια εκείνες που βρίσκονται ήδη μέσα μας. Η δραματουργική του φόρμα πειραματική, οι σκηνικές τεχνικές ασυνήθιστες: Τα πρόσωπα πολλές φορές μιλούσαν άμεσα στο κοινό, οι σκηνογραφίες υπήρξαν στοιχειώδεις, πρακτικά απογυμνωμένες. Η δράση ξεδιπλώνεται μη ρεαλιστικά στον χώρο και τον χρόνο. Το χιούμορ, η ευφυία, η δεξιοτεχνική αφήγηση και η ικανότητά του να προσαρμόζει τις πολυάριθμες λογοτεχνικές αναφορές στο προσωπικό του ύφος κάνουν το έργο του να ξεχωρίζει.

Πέθανε από ανακοπή καρδιάς στις 7 Δεκεμβρίου 1975. Στη ζωή του γνώρισε, επιπλέον, την επιτυχία μέσα από τη διδασκαλία, την υποκριτική και τη συγγραφή σεναρίων (ανάμεσά τους και το σενάριο της ταινίας «Στη Σκιά της Αμφιβολίας» του Άλφρεντ Χίτσκοκ, 1943). Ανάμεσα στις πολλές διακρίσεις που γνώρισε κατά τη διάρκεια της συγγραφικής του πορείας συγκαταλέγετε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας και το Χρυσό Μετάλλιο της Λογοτεχνίας της Αμερικάνικης Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών.

Αν και η δουλειά του σχεδόν ποτέ δεν αναγνωρίστηκε ομόφωνα από τους λογοτεχνικούς και θεατρικούς κριτικούς, ωστόσο τα βιβλία του γνώρισαν μεγάλη εκδοτική επιτυχία, ενώ τα έργα του αναβίωσαν εκατοντάδες φορές σε θεατρικές σκηνές σε όλο τον κόσμο.