Αγγελική Τουμπανάκη: Η μουσική με κάνει να αισθάνομαι ευτυχισμένη και ελεύθερη

Ερμηνεύτρια, βοκαλίστρια, performer, καθηγήτρια φωνητικής και ερευνήτρια είναι λίγες μόνο λέξεις που μπορούν να περιγράψουν όλα όσα κάνει η Αγγελική Τουμπανάκη -και σαν αυτά να μην είναι αρκετά είναι και αριστούχος διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Μοριακή Βιολογία.

Σε εμάς είναι περισσότερο γνωστή για τη μουσική της, που με αφετηρία και βάση τη τζαζ, παραδοσιακούς ήχους και αυτό που αποκαλούμε World Jazz, μάς ταξιδεύει σε μακρινούς πολιτισμούς και χώρες με μέσο τη φωνή της.

Από το 2005 και μέχρι σήμερα, η Αγγελική Τουμπανάκη συλλέγει ασταμάτητα ήχους, ερευνά μουσικές από όλον τον κόσμο, ενώ παράλληλα δημιουργεί μουσικές κολεκτίβες μαζί με συνεργάτες και φίλους, με τους οποίους τη συνδέει η κοινή επιθυμία για ελεύθερη έκφραση και η πηγαία χαρά για τη μουσική.

Κάπως έτσι γεννήθηκε και το μουσικό σχήμα “Crossovers”, με το οποίο “συνδέει μουσικές παραδόσεις με κομμάτια της διεθνούς jazz και rock σκηνής με βασικό όχημα την ελεύθερη βιωματική έκφραση”, όπως μας αναφέρει και η ίδια. Mε αφορμή την online streaming συναυλία της με το “Crossovers 5tet” το Σάββατο 24 Απριλίου στο Half Note, μιλήσαμε με την Αγγελική Τουμπανάκη για τη μουσική της, τα επόμενα σχέδια της και φυσικά για την επερχόμενη συναυλία της.

Αγγελική Τουμπανάκη, φωτογραφία: Stathis Photography

Η μελέτη για εμένα είναι συνεχής πρόκληση και δρόμος προσωπικής πνευματικής αναζήτησης. Ανιχνεύοντας διαφορετικές μουσικές κουλτούρες, διαφορετικούς βοκαλισμούς, αποδομώ τα μουσικά και εκφραστικά μου μοτίβα και αναζητώ καινούργια, γεγονός που μου χαρίζει ροή. Παράλληλα εξερευνώ και ερευνώ τον πάμπλουτο κόσμο της Φώνησης, που είναι η μεγάλη μου αγάπη.

Η επικοινωνία με ανθρώπους διαφορετικής αισθητικής, μουσικής αντίληψης και ψυχοσύνθεσης με κάνει να δραπετεύω από τα όρια του νοητικού μου μικρόκοσμου, να αποκτώ ενσυναίσθηση, να κατανοώ και να σέβομαι. Στις παραδοσιακές μουσικές με καθηλώνει ο ανεπιτήδευτος ήχος που υπηρετεί τον άνθρωπο, η φυσικότητα και η απλότητα ενώ την ίδια στιγμή δονείται στο μέγιστο η ψυχή και το σώμα. Η jazz ως εκπαίδευση και ως πράξη μου δίδαξε τη δύναμη της ομαδικής συνδημιουργίας και τη μουσικά ζωτική για εμένα σημασία της διάδρασης και του αυτοσχεδιασμού. Είμαι ευγνώμων στους δασκάλους μου και τους συνεργάτες μου.  

Συνειδητοποιώ κάθε φορά ότι ούτε 100 ζωές δεν σε φτάνουν για να μελετήσεις σε βάθος και με συνέπεια, να αντιληφθείς τη φρασεολογία, την αισθητική, το πολιτισμικό αποτύπωμα και το ήθος που φέρει κάθε διαφορετικό μουσικό είδος. Αυτό δεν αποτελεί φυσικά στοιχείο αποτρεπτικό από το να ασχοληθείς με διαφορετικά μουσικά ιδιώματα, αλλά γνωρίζω ότι χρειάζεται αφοσίωση και καθαρό νου. 

Η τέχνη εμπεριέχει μέσα της επιστημοσύνη. Πίσω από κάθε μορφή της υπάρχει έρευνα και μελέτη

Η επιστήμη, ιδίως στον ερευνητικό τομέα της, εμπεριέχει και αντλεί από την τέχνη. Εξάλλου οι μικροσκοπικές μας κυτταρικές δομές αποτελούν έμπνευση, γιατί έχουν από μόνες τους απίστευτη ομορφιά και καλλιτεχνική αρτιότητα. Είναι στοίχημα να φανείς ευρηματικός, να δουλέψεις με φαντασία και συνδυαστική σκέψη. Η τέχνη εμπεριέχει μέσα της επιστημοσύνη. Πίσω από κάθε μορφή της θεωρώ ότι υπάρχει έρευνα και μελέτη. Εάν σε ενδιαφέρει το πειραματικό έργο, για να κατορθώσεις την αποδόμηση πρέπει να έχεις δουλέψει ισχυρά τη δομή.

Αγγελική Τουμπανάκη, Crossovers

Ήξερα από μικρή ότι η μουσική με κάνει να αισθάνομαι ευτυχισμένη και ελεύθερη. Μόνο αυτό.

Πραγματικά πάρα πολλές. Το σεμινάριο του Vocal Circle με το Bobby McFerrin στο Omega Institute στη Νέα Υόρκη, το 2015. Δυνατή συμπαντική εμπειρία. Τα σημαντικά σεμινάρια στο Μουσικό Εργαστήρι «Λαβύρινθος» του Ross Daly, που μου αλλάξαν τη μουσική θεώρηση. Τη μουσική σύμπραξη με την εξαιρετική βοκαλίστρια και αγαπημένη φίλη Christiane Karam, (υπεύθυνη στο τμήμα της Ethnic μουσικής του πανεπιστημίου Berklee College of music και ιδρύτρια του βραβευμένου σχήματος ZilZALA Ensemble), ως προσκεκλημένη  μου σε συναυλία στη Νέα Υόρκη το 2015, αλλά και στο Φεστιβάλ Ζωγράφου το 2016. 

Επίσης θυμάμαι με πολύ αγάπη την συνεργασία μου με τους τσιγγάνους και φίλους Sam Roma. Ξεχωριστές στιγμές και τιμή για εμένα, ήταν οι συμπράξεις με τους αγαπημένους και σπουδαίους, Γιώργο Κοντραφούρη, Jαzz πιανίστα και συνθέτη, στο πλαίσιο του 11ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της ΠΕΒ, με τίτλο «Βιοεπιστήμες 21ο αιώνα-H Βιολογία αλλάζει την Κοινωνία»(2018) και Κώστα Μπαλταζάνη jazz κιθαρίστα και συνθέτη, που με προσκάλεσε στο project του στο Half Note jazz club, (2020).

Τέλος, σημαντική στιγμή θεωρώ την ένταξη μου στη Διεπιστημονική Ομάδα Φωνής «Voice Mentoring», με σκοπό τον σχεδιασμό θεραπείας και την αποκατάσταση ασθενών με φωνητικές διαταραχές.

Οι πρόβες μας είναι ανάσα δημιουργίας. Νιώθω τεράστια ανυπομονησία για τη συναυλία.

Δημιούργησα τη μουσική κολεκτίβα «Crossovers» το 2019 και αποτελείται από καταξιωμένους μουσικούς της παραδοσιακής και τζαζ σκηνής, οι οποίοι είναι χρόνια συνεργάτες και φίλοι.  Μαζί συνδέουμε μουσικές παραδόσεις με κομμάτια της διεθνούς jazz και rock σκηνής με βασικό όχημα την ελεύθερη βιωματική έκφραση. Διασταυρώνουμε τα μουσικά μας βιώματα, αλληλοσυμπληρωνόμαστε και ενορχηστρώνουμε με φυσικούς, ψηφιακούς ήχους και λούπες.

Στο αγαπημένο Half Note Jazz club θα παρουσιάσουμε μουσικές του κόσμου και τραγούδια που μας αφορούν και μας  συγκινούν. Επίσης θα ακούσετε ένα καινούργιο κομμάτι με τίτλο «Βουτιά στ’ ανοιχτά» (μουσική: Α. Καλτσά και στίχοι: Α. Καλτσάς & Α.Τουμπανάκη), το οποίο γράφτηκε πρόσφατα. Το ενορχηστρώσαμε και το ηχογραφήσαμε με την υπόλοιπη ομάδα και θα το μοιραστούμε για πρώτη φορά στην σκηνή του Half Note.  

Αγγελική Τουμπανάκη Crossovers 5tet

Ήδη οι πρόβες μας είναι ανάσα δημιουργίας. Νιώθω τεράστια ανυπομονησία για τη συναυλία που θα μοιραστούμε πάλι την χαρά μας για την μουσική. 

Είχα πει παλαιότερα και το πιστεύω: «Στο πατάρι ανήκουμε στους ήχους, στον στίχο, στις ιστορίες και προσπαθούμε μέσα από αυτά να συνδεθούμε όχι με το τέλειο αλλά με το αληθινό και να εκφράσουμε τη μοναδικότητα μας με ομαδικότητα. Την ίδια στιγμή είμαστε αγωγοί της μουσικής με στόχο την κοινωνία της και τη μέθεξη με το κοινό. Λιώνει ο εαυτός μας  μέσα στην τελετουργία του παταριού». Το συναίσθημα αυτό, το πιστεύω, θα μηδενίσει την απόσταση και θα διαπεράσει τις οθόνες… Μέχρι να ξαναβρεθούμε αγκαλιά.

Η πανδημία αφήνει εμφανές τραύμα στον πολιτισμό και τις τέχνες, που θα επουλωθεί αργά.

Είναι μια περίοδος δύσκολη – περίεργη όπου όλα είναι μετέωρα. Οι ψυχολογικοί κραδασμοί είναι έντονοι. Η πανδημία αφήνει εμφανές τραύμα στον πολιτισμό και τις τέχνες, που θα επουλωθεί αργά. Δεν είναι αντιληπτό ούτε το εύρος ούτε και το βάθος των υλικών και οικονομικών επιπτώσεων. Η πανδημία μας ανάγκασε να σκεφτούμε για εαυτούς και αλλήλους, φέρνοντας μας αντιμέτωπους με τις αξίες μας και με τις βασικές έννοιες Πολιτική, Κοινωνία, Πολιτισμός.  Είναι αναγκαίο οι αρμόδιοι, καθώς οφείλουν, αλλά και τα μεγάλα Ιδρύματα να μεριμνήσουν για την πραγμάτωση παραστάσεων και καλλιτεχνικών δράσεων και να εφαρμόσουν σοβαρά μέτρα στήριξης. Ελπίζω με όλη μου την καρδιά ότι από το φετινό καλοκαίρι οι συνθήκες θα αλλάξουν προς το καλύτερο.

Φωτογραφία από live performance των Crossovers

Με το καλό να πραγματοποιηθούν… Είναι μεγάλη μου χαρά, η σύμπραξη με τον συνθέτη Δημήτρη Μαραμή, στο μουσικοθεατρικό του έργο “Καπετάν Μιχάλης”, το οποίο βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Το έργο αποτελεί μια παραγωγή της Περιφέρειας Κρήτης, συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ και με συνεργαζόμενους πολιτιστικούς φορείς τους 4 μεγάλους δήμους της Κρήτης. Αναμένεται να παρουσιαστεί τον Αύγουστο στην Κρήτη και στην συνέχεια στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη. 

Ανήκω στην εκπαιδευτική ομάδα του εναλλακτικού, καλλιτεχνικού ιστιοπλοϊκού «Αrtventure Camp» με ιδρυτή-διοργανωτή τον multiperscussionist και καθηγητή κρουστών Πέτρο Κούρτη. Αυτή την περίοδο ετοιμαζόμαστε πυρετωδώς για το 8ο εκπαιδευτικό Αrtventure Camp, το οποίο αποτελεί βιωματική, επιμορφωτική και περιβαλλοντική δραστηριότητα η οποία τιμήθηκε με το Χρυσό Βραβείο Τουρισμού  για δύο συνεχόμενες χρονιές, 2019 και 2020. 

Από το 2014 δημιουργήσαμε με τον ντράμερ, καθηγητή ντραμς και συνθέτη Ηλία Δουμάνη, το «Drums Voice Jazztronica Duet».Ο Ηλίας  διερευνά συστηματικά, μέσα από τη σύνθεση και την ενορχήστρωση, τον συνδυασμό τού drumming με την τεχνολογία, και εγώ ασχολούμαι με  τις «εκτεταμένες (extended) φωνητικές τεχνικές» και με το looping από το 2007. Το ιδιαίτερο αυτό ηλεκτρονικό-Jazz ντουέτο τυμπάνων-φωνής, αποτέλεσε για μας μέσο πειραματισμού, αλλά και πεδίο έρευνας όσον αφορά στο πολυδιάστατο ρόλο των δύο οργάνων και την ενορχηστρωτική μίξη του φυσικού και digital ήχου. Αυτό τον καιρό ηχογραφούμε το δίσκο μας με πρωτότυπα κομμάτια και είναι σημαντικό για μένα γιατί είναι η πρώτη φόρα που θα παρουσιάσω ένα προσωπικό συνθετικό και στιχουργικό έργο.