Status Update: Αλέξανδρος Ροπτοτάσιος, σκηνοθέτης

Aλλά λόγω της πλήξης που ένιωθα με τα – κυρίως θεωρητικά στο σύνολό τους – μαθήματα στο Brunel αλλά και εξαιτίας μιας φίλης μου που με σύστησε στην πόλη του Brighton στράφηκα στις παραστατικές τέχνες. Εκεί ασχολήθηκα με βίντεο, περφόρμανς, χορό, σκηνογραφία, φωτισμούς – ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Το θέατρο ήρθε σαν ανάγκη μου να συνδυάσω όλα τα παραπάνω.

Iσως δεν ήμουν και ο πιο εύκολος μαθητής. Όμως, η δουλειά μου δίπλα στον σκηνοθέτη Ramin Gray στο Εδιμβούργο με επηρέασε βαθύτατα καθώς και η διδασκαλία του Μιχαήλ Μαρμαρινού και του Νίκου Καραθάνου στο αρχαίο δράμα, όπως και τα σεμινάρια των Blitz στο Βέλγιο. Ήταν οι δεύτερες σπουδές μου και τους χρωστάω πάρα πολλά.

Ο Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος σκηνοθετεί την παράσταση “Τα γεγονότα” του Ντέιβιντ Γκρέιγκ που προβάλλονται στην GNO TV της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Όλα λειτουργούν βάση καλλιτεχνικής διεύθυνσης και πολιτικών που προωθούν την ποικιλομορφία, την αντιπροσώπευση και την συμπερίληψη μειονοτήτων. Κάτι που θαυμάζω. Ο πήχης είναι ψηλά και η αγορά είναι μεγάλη και ανταγωνιστική, κάτι που με κάνει να μη θέλω να φύγω αλλά να συνεχίσω την δουλειά της εταιρείας μου εκεί αφού οι ευκαιρίες και οι δυνατότητες σύνδεσης με τον υπόλοιπο πλανήτη είναι πολλές.

μια από τις πιο δύσκολες και αποκαλυπτικές συνθήκες δουλειάς. Σε 13 χώρους και δωμάτια ενός σχεδόν εγκαταλελειμμένου κτηρίου (Μπάγκειον) προσπαθήσαμε να φτιάξουμε μία διαδραστική παράσταση για το τέλος του κόσμου: Ένα καμπαρέ με παραδοσιακά μοιρολόγια, ένα rave πάρτι, μαθήματα χoρού μεταξύ αγνώστων, δωμάτια διαλογισμού και παιδικές κρεβατοκάμαρες όπου οι καλεσμένοι είχαν ιδιωτικές εμπειρίες μόνοι τους.

Είχα την τύχη να γνωρίσω στους Δελφούς τον Κωνσταντίνο Θωμαΐδη που ξεκίνησε μαζί μου αυτό το εγχείρημα, δηλαδή να προσαρμόσουμε το έργο στην ελληνική πραγματικότητα και να φέρουμε μαζί την Εθνική Λυρική Σκηνή και οκτώ Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. Όραμά μας ήταν να ενώσουμε όλη την Ελλάδα μέσω των χορωδιών του κάθε τόπου που θα συμμετείχαν στην παράσταση και ξέραμε πως αυτό δεν έχει ξαναγίνει και θα πάρει χρόνο. Το όνειρο παραμένει ζωντανό και η περιοδεία ελπίζουμε να συνεχίσει σύντομα.

Το θέατρο ειδικά αφορά τους ‘πολλούς’, εκφράζεται με την παρουσία των πολλών και γεννήθηκε μαζί με την δημοκρατία και σε αστικά κέντρα. Δεν θα μπορούσε να μην αφορά, σε κάθε του έκφανσή του, το ερώτημα που βρίσκεται στο κέντρο της πολιτικής: Το πως θέλουμε να ζούμε όλοι μαζί.

Έχει σημασία να ακουστεί το έργο στην περιφέρεια σε πόλεις που έχουν δεχθεί πληθυσμούς προσφύγων γιατί η υπόθεση αφορά μια μικρή πόλη όπου η δράση αφομοίωσης ξένου πληθυσμού (η χορωδία δηλαδή) από μία δασκάλα, έρχεται αντιμέτωπη με το μίσος και την βία ενός ‘ντόπιου’ νεαρού. Έχει σημασία να γίνει διάλογος για τις διαφορετικές πλευρές του ζητήματος και γίνει η απόπειρα κατανόησης των αιτιών της βίας από ανθρώπους που βιώνουν αυτά τα ερωτήματα στην καθημερινή τους ζωή.

“Τα γεγονότα” είναι ένα πολιτικό έργο που εξετάζει την άνοδο της ακροδεξιάς, του νεοφασισμού και της ξενοφοβίας. Στο έργο πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν ερασιτεχνικές χορωδίες.

Αυτό είναι δείγμα αρχής απολυταρχικών καθεστώτων. Η ακροδεξιά και ο φασισμός είναι πιο επικίνδυνα όταν εισβάλουν σε κεντρώα ή κεντροδεξιά κόμματα που προσπαθούν ικανοποιήσουν τα φοβικά ένστικτα της μάζας και να κερδίσουν ψήφους. Δεν είμαστε μοναδικοί, τα ίδια συμβαίνουν σε κάθε χώρα της Ευρώπης. Υπάρχει πρόβλημα, δεν θέλουμε να καταλάβουμε τον άλλο, τον διαφορετικό.

Πρακτικά πρώτα, διότι έχουμε εγκληματίες, απατεώνες και μαχαιροβγάλτες πίσω από τα κάγκελα. Αλλά και συμβολικά, η καταδίκη εκφράζει ένα τεράστιο κομμάτι της κοινωνίας που λέει πως ο φασισμός δεν είναι ανεκτός σε μια δημοκρατία. Δεν έχουμε καμία υποχρέωση να δίνουμε δημόσιο βήμα, ούτε για ένα λεπτό, σε ρατσιστικό και μισαλλόδοξο λόγο. Αποτελεί βία για έναν πρόσφυγα, μία γυναίκα, έναν ομοφυλόφιλο, τρανς ή ΑΜΕΑ να γίνεται καν δημόσιος διάλογος για το εάν έχουν δικαίωμα να υπάρχουν ή αν έχουν ίσα δικαιώματα.

Δεν νομίζω, όμως, πως το παραπάνω είναι ενάντια στην ελευθερία του λόγου. Οι σύγχρονες κοινωνίες της Δύσης έχουν τις ελευθερίες που έχει διεκδικήσει ο εκάστοτε λαός. Τίποτα δεν είναι δεδομένο ούτε μόνιμο. Δεν μπορούμε όμως να μπερδεύουμε την ελευθερία με την ανεξέλεγκτη ρητορική βίας ή μισαλλοδοξίας. Δεν υπάρχει απόλυτος ορισμός της ελευθερίας, είναι σχετικό με τις ανάγκες, την εποχή και την ιστορία του κάθε λαού.

Το έργο “Τα γεγονότα” που είναι εμπνευσμένο από τη μαζική σφαγή 69 ατόμων από τον Άντερς Μπρέιβικ το 2011 στη Νορβηγία, επιχειρεί εξερευνήσει τα όρια της συγγνώμης ενώπιον μιας θηριωδίας

αφορά περισσότερο στα δυσλειτουργικά μοντέλα παραγωγής πολιτισμού που υπάρχουν στην Ελλάδα. Ο χώρος της τέχνης είναι τόσο εύθραυστος που μια τέτοια διακοπή έχει τεράστια επίπτωση στον καλλιτεχνικό κόσμο σε επίπεδο διαβίωσης. Δημιουργικά δεν νομίζω.

Στην Βρετανία υπήρξε πλήρης κάλυψη από την αρχή σε όλους τους εργαζόμενους, όχι ανά δύο μήνες όπως είναι το επίδομα ‘πείνας΄ των καλλιτεχνών στην Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις καλύφθηκαν οικονομικά και τα θέατρα έλαβαν τεράστιες επιχορηγήσεις για να παράγουν έργο μέσα στην πανδημία, για να κρατήσουν το προσωπικό τους και για να επενδύσουν στο μέλλον. Δυστυχώς, στην Ελλάδα αυτό ισχύει για μερικά ιδρύματα και κρατικούς οργανισμούς που αντιπροσωπεύουν το 5% της παραγωγής και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι είναι έρμαια του ιδιωτικού συμφέροντος και των παραγωγών.

Η τέχνη και η ανθρώπινη ανάγκη για ιστορίες και σύνδεση δεν θα πάει πουθενά. Με ανησυχεί το να μη μάθουμε τίποτα από αυτή την εμπειρία, δηλαδή να επιστρέψουμε σε θέατρο που δεν αφορά τον Έλληνα στο σήμερα, σε θέατρο αυτοαναφορικό, φορμαλιστικό ή παλαιοαστικό και νοσταλγικό που δεν αφορά κανέναν. Κάθε παράσταση θα πρέπει να είναι μια εν δυνάμει μεταμόρφωση για τον θεατή. Με ανησυχεί να επιστρέψουμε σε ένα θέατρο που επιμένει να πληρώνει τους εργαζόμενούς του με ‘χαρτζιλίκι’. Κανείς δεν κάνει το χόμπι του, είμαστε εδώ σαν εργαζόμενοι με ατελείωτα χρόνια σπουδών, σεμιναρίων, έρευνας, προσωπικού κόπου και θυσιών και είναι αυτονόητο πως πρέπει διεκδικούμε τις ανάλογες αμοιβές και δικαιώματα.

Πρέπει να επιμείνουμε στην αλλαγή που έχει ξεκινήσει και να μη σταματήσουμε μέχρι να υπάρχει κώδικας δεοντολογίας και πάγιες οδηγίες και πολιτικές όλων των δημόσιων φορέων που να απαγορεύουν την οποιαδήποτε διάκριση βάση της σεξουαλικότητας, ταυτότητας φύλλου, ηλικίας, εμφάνισης, φυλής, ειδικών αναγκών. Πως μπορούμε να κάνουμε αυτό το επάγγελμα ‘ποίησης ήθους’ όταν δεν κάνουμε καν την προσπάθεια να δώσουμε ίση πρόσβαση και ορατότητα σε κάθε άνθρωπο στην κοινωνίας μας;