Λευτέρης Γιοβανίδης: Επιστολή- απάντηση στην Ηρώ Μανέ

Υπενθυμίζουμε ότι με έγγραφη καταγγελία της προς το ΣΕΗ και άλλους φορείς, η ηθοποιός και πρώην πρόεδρος του ΣΕΗ περιγράφει περιστατικό φραστικής επίθεσης που δέχθηκε από τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.

Ο Λευτέρης Γιοβανίδης αναφερόμενος στο συγκεκριμένο περιστατικό υποστηρίζει ότι η καταγγελία της Ηρώς Μανέ οφείλεται στην άρνησή του να εντάξει μια πρότασή της στον προγραμματισμό του θεάτρου, και τονίζει ότι θα κινηθεί νομικά εναντίον της ηθοποιού για συκοφαντική δυσφήμηση.

Αγαπητοί

Ξεκινώ την παρούσα επιστολή περιγράφοντας τα γεγονότα που αφορούν την κυρία Υρώ Μανέ, και εμένα όπως ακριβώς διαδραματίστηκαν. Η ιστορία ξεκινά πολύ πριν την 21η Απριλίου 2021, ημερομηνία που αναφέρει η κυρία Μανέ.

Από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων μου ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΘΠ, τον Απρίλιο του 2020, δέχθηκα τηλεφωνήματα από την κυρία Μανέ, στα οποία και απάντησα σε όλα. Ζήτησε μια συνάντηση και φυσικά με θετική διάθεση τη δέχθηκα να μιλήσουμε. Αυτή είναι μια στάση που κρατώ απέναντι σε όλες και όλους όσοι επιθυμούν να επικοινωνήσουν μαζί μου και να προτείνουν συνεργασία με το ΔΘΠ. Πρότεινε το καλοκαίρι του 2020 το ΔΘΠ να υποβάλει πρόταση στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου για να υλοποιήσει τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη με την ίδια πρωταγωνίστρια, στην Επίδαυρο. Με προσοχή άκουσα την πρότασή της, αλλά εκείνη την εποχή, ο σχεδιασμός μας στο ΔΘΠ, δεν ήταν εφικτό να ικανοποιήσει μια τέτοια προοπτική.

Στη συνέχεια, τον Νοέμβριο του 2020, μου τηλεφώνησε για να συναντηθούμε «για κάτι επείγον» όπως είπε. Αμέσως όρισα την επιθυμητή για εκείνη συνάντηση, όπου έθεσε υπόψη μου την ιδέα της να παρουσιάσουμε στο ΔΘΠ την επόμενη σεζόν (2021/2022) παράσταση για τη Σφαγή της Χίου. Από τη μεριά μου, εξήγησα – πάντα σε φιλικό και συναδελφικό κλίμα και με απόλυτη λεπτομέρεια – το πώς σχεδιάζουμε με τους συνεργάτες μου να κινηθεί ο προγραμματισμός μας, προσθέτοντας ότι λόγω της πανδημίας είναι όλα στον αέρα. Δεν γνωρίζαμε τότε εάν θα ανοίξουν τα θέατρα τα Χριστούγεννα 2020 ή τον Φεβρουάριο του 2021.

Το διάστημα που ακολούθησε, δέχθηκα και πάλι σειρά τηλεφωνημάτων από την ίδια, στα οποία πάντοτε απαντούσα και την ενημέρωνα για την εξέλιξη του προγραμματισμού του ΔΘΠ εξηγώντας ευγενικά ότι αν και ενδιαφέρουσα η ιδέα της δεν υπήρχαν διαθέσιμες ημερομηνίες.

Τον Φεβρουάριο του 2021 μου τηλεφώνησε ξανά για να με ενημερώσει ότι ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, ενδιαφέρεται να σκηνοθετήσει την παράστασή της για την Σφαγή της Χίου και ότι ο ίδιος επιθυμεί να προγραμματίσουμε μια συνάντηση όλοι μαζί.

Την εποχή εκείνη γνωρίζαμε πια ότι τελικά τα θέατρα θα παραμείνουν κλειστά μέχρι το τέλος της σεζόν. Ήμουν λοιπόν σε θέση να γνωρίζω με ακρίβεια τον σχεδιασμό της επόμενης χρονιάς (2021/2022). Προτεραιότητά μας ήταν η υλοποίηση του προγράμματος της τρέχουσας σεζόν και η νέα παραγωγή που ήταν προγραμματισμένη για τον Οκτώβριο του 2021, θα πήγαινε αναγκαστικά Φεβρουάριο 2022. Παρόλα αυτά, εκείνη, και πάλι, επέμεινε αρκετά και δέχθηκα να συμμετάσχω στη συνάντηση με το Εθνικό Θέατρο, σεβόμενος το Σύμφωνο Συνεργασίας που έχουμε με την πρώτη κρατική σκηνή.

Στη συνάντηση, διαπίστωσα ότι ο τότε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου (Δ.Λιγνάδης) δεν είχε υποσχεθεί ποτέ ότι θα σκηνοθετούσε την παράσταση της κυρίας Μανέ. Επιπλέον, διαπιστώσαμε – παρουσία όλων των καλλιτεχνικών συνεργατών του – ότι κείμενο δεν υπάρχει και ότι όλο βασίζεται σε μια ιδέα της. Τόσο εγώ όσο και η διοίκηση του Εθνικού, της εξηγήσαμε ότι εξαιτίας της πανδημίας και της ανατροπής στον προγραμματισμό των δύο θεάτρων, δεν υπάρχουν διαθέσιμες ημερομηνίες. Μάλιστα, το Εθνικό, πρότεινε να εντάξει το υπό κατασκευή κείμενο/παράσταση στα αναλόγια που διοργανώνει. Αναχώρησα, θεωρώντας ότι το συγκεκριμένο θέμα είχε λήξει.
Και όμως όχι. Τον Απρίλιο 2021, δεχθήκαμε τηλεφώνημα από υψηλά ιστάμενο, με την παραίνεση να κάνουμε δεκτό το αίτημά της κυρίας Μανέ. Στη συνέχεια, με έκπληξη και απορία πληροφορήθηκα ότι επικοινώνησε με τον Πρόεδρο του ΟΠΑΝ ζητώντας συνάντηση. Αμέσως απάντησα θετικά. Στη συνάντηση εμφανίστηκε σαν να μην είχε προηγηθεί καμία συζήτηση όλο το προηγούμενο διάστημα λέγοντας στον Πρόεδρο ότι το Εθνικό θα ανέβαζε την παράσταση της αλλά λόγω αλλαγής στην διοίκηση δεν θα γινόταν. Πράγμα που δεν ίσχυε γιατί ήμουν παρόν στη συνάντηση εκείνη. Για μια ακόμα φορά και με απόλυτη ηρεμία, εξήγησα ότι την περίοδο που επιθυμεί να ανεβάσει την παράστασή της, το ΔΘΠ πρόκειται να υλοποιήσει τον προγραμματισμό που της είχα εξηγήσει και σε προηγούμενη συνάντηση.

Ότι και να έλεγα δεν εισακουόμουν. Για παράδειγμα στο ότι υπάρχει άλλη παραγωγή εκείνη την περίοδο, εκείνη απάντησε ότι «και αν δεν γίνει τελικά η παράσταση που έχεις σχεδιάσει; Γιατί να χάσετε μια τέτοια ευκαιρία που θα σκίσει οικονομικά και καλλιτεχνικά;»

Αυτή η παράλογη – τουλάχιστον για εμένα – συζήτηση συνεχίστηκε. Ζήτησα για μια ακόμη φορά να μας στείλει τουλάχιστον μια επίσημη πρόταση: κείμενο, αναλυτική παρουσίαση ιδέας, περιγραφή υλοποίησης, συντελεστές. Απάντησε: «μου το ζητάς αυτό γιατί είσαι αρνητικός στην πρότασή μου. Δώσε μου ημερομηνίες πρώτα και μετά θα σου τα πω».

Πράγμα που επίσης θεώρησα παράλογο. Υπενθύμισα ότι ήδη από την πρώτη μας συνάντηση της είχα ζητήσει να υποβάλει γραπτώς και αναλυτικά την πρότασή της και ότι ουδέποτε έλαβα κάτι. Εκεί άρχισε να με κατηγορεί ότι λέω ψέματα. Αυτό εξελίχθηκε σε ένα έντονο διάλογο που δεν ήταν «προσβλητικός, με χαρακτηρισμούς και λεκτική βία» όπως ισχυρίζεται.

Φυσικά και ζήτησα να μάθω γιατί δεν τηλεφώνησε απευθείας σε εμένα για να κλείσει ραντεβού αλλά πήγε μέσω του Προέδρου. Απάντησε: «Γιατί δεν μου απαντάς ποτέ στα τηλεφωνήματα μου!» Ισχυρισμός που με έκανε να απορώ. Όταν – σε πάντα έντονο διάλογο και τόνο – τη ρώτησα τι λόγο έχω να μην απαντώ στα τηλεφωνήματά της, μου είπε : «Γιατί είσαι κομπλεξικός”.

Σε εκείνο το σημείο, θεώρησα καλό να της θυμίσω ότι είμαστε μια μικρή οικογένεια μέσα στο θέατρο, ότι ξέρουμε τα πάντα ο ένας για τον άλλο και για να αποφύγω μεγαλύτερη ένταση, αποχώρησα από το γραφείο μου, πηγαίνοντας να συναντήσω το επόμενο ραντεβού, που ήδη με περίμενε αρκετή ώρα στο φουαγιέ του θεάτρου. Η ίδια παρέμεινε στο γραφείο μου, δεν αποχώρησε – όπως επίσης ισχυρίζεται – έμεινε να μιλάει με τον Πρόεδρο και έφυγε αργότερα, εξακολουθώντας να φωνάζει και να λέει απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς για μένα.

Η εξιστόρηση μόλις ολοκληρώθηκε. Σκοπός μου ήταν η αποσπασματική αφήγηση της κυρίας Μανέ να γίνει επιτέλους παζλ, να πλαισιωθεί. Γιατί συμφωνώ ότι η «σιωπή μπορεί να μην είναι χρυσός» όπως στην αναφορά/καταγγελία της σημειώνει, όμως και η μνήμη είναι σπουδαίο καθήκον στη ζωή.

Θεώρησα χρέος μου, λοιπόν, να θυμίσω στη κυρία Μανέ, την πιεστική, στα όρια παρεμβατική/εκβιαστική/παραπλανητική συμπεριφορά της απέναντι μου από τον Απρίλιο του 2020 μέχρι σήμερα.

Πιστεύω βαθειά στην υποχρέωση του αναστοχασμού και της αυτοκριτικής. Στη θέσπιση ορίων στον εαυτό μας πρώτα. Η κυρία Μανέ αναφέρεται στα «όρια ευγένειας» που εγώ (δήθεν) υπερέβην. Ξεχνάει όμως να πει δυο κουβέντες για τα δικά της πεπραγμένα. Τα οράματα – και δη τα καλλιτεχνικά – δεν επιβάλλονται αλλά εμπνέουν. Και εάν δεν εμπνέουν, δεν γινόμαστε πιεστικοί ούτε εξουσιαστικοί.

Το ζήτημα όμως που με απασχολεί περισσότερο είναι το εξής. Η κυρία Μανέ, χωρίς αιδώ, για να επιτύχει τον σκοπό της να με κατηγορήσει, συνδέει την προσωπική της μαρτυρία-καταγγελία με το σπουδαίο κίνημα του #metoo. Όλες και όλοι, από την πρώτη στιγμή συνταχτήκαμε με τη βαρύνουσα και απόλυτα αναγκαία αυτή κινητοποίηση, εναντίον των καταχρηστικών συμπεριφορών και των εξουσιαστικών σχέσεων στον χώρο μας. Υπενθυμίζοντας παράλληλα τη διαρκή επιφυλακή που απαιτείται ώστε να μην ευτελισθεί η διαδικασία, να μην ομογενοποιηθούν και ουδετεροποιηθούν οι καταστάσεις.

Είναι άλλο πράγμα το #metoo, άλλο οι συλλογικές εργασιακές διεκδικήσεις και άλλο ο ναρκισσιστικός «δικαιωματισμός» που θεωρεί ότι «ο κόσμος μου ανήκει και όποιος στέκεται εμπόδιο με κοντράρει, δεν υλοποιεί την επιθυμία μου πρέπει να καταγγελθεί ως εξουσιαστικός».

Νοούνται «μερικά» δικαιώματα; Ή κατά περίσταση; Δεν αντιπαρατέθηκαν ένας εξουσιαστής και ένας εξουσιαζόμενος αλλά δύο ενήλικοι άνθρωποι. Δηλώνω το πρώτο θύμα από την αντίθετη πλευρά. Άραγε, πώς θα ένιωθε εάν έβγαινα και την κατήγγειλα εγώ για εξουσιαστική συμπεριφορά;

Κλείνοντας, δηλώνω πως είμαι υποχρεωμένος να κινηθώ νομικά εναντίον της για συκοφαντική δυσφήμιση.
Ακόμη και εάν ζητήσει δημόσια συγγνώμη, γνωρίζουμε όλοι ότι τον σκοπό της τον πέτυχε. Γιατί κάτι θολό και δυσάρεστο θα μείνει να «αιωρείται» για το πρόσωπο μου.
Και όλα αυτά επειδή δεν επέλεξα τη δική της καλλιτεχνική πρόταση.

Με τιμή
Λευτέρης Γιοβανίδης
Καλλιτεχνικός διευθυντής ΔΘΠ