Έρευνα: Πόσο έχει αλλάξει το Παιδικό Βιβλίο; 5 εκδότες απαντούν

Ξεκινήσαμε το «Καλειδοσκόπιο» το 1996 με την Ελένη Σταμπόγλη. Το πρώτο μας βιβλίο, «Το Αλφαβητάρι της Κύπρου» ήταν μια αναδρομή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό του νησιού μέσα από τα 24 γράμματα του αλφαβήτου με χάρτες, πίνακες ζωγραφικής, παλιές φωτογραφίες, φωτογραφίες εκθεμάτων από τα μουσεία της Κύπρου όπου ο αναγνώστης ταξιδεύει σ’ έναν κόσμο 9.000 χρόνων. Το βιβλίο μοιράστηκε σε γυμνάσια και λύκεια με πρωτοβουλία του ιδρύματος Λεβέντη.

Κάποια βιβλία σε κάνουν χαρούμενο. Κάποια άλλα βιβλία σε μυούν στην ομορφιά, κι άλλα σε θωρακίζουν, σου ανοίγουν ορίζοντες για να γίνεις αύριο ένας συνειδητοποιημένος πολίτης, να ξέρεις πού πατάς και να μπορείς ν’ ανοίξεις τα φτερά σου…

Η «Υπόγεια εκδρομή» της Χριστίνα Φραγκεσκάκη, εικ: Ευαγγελία Γουτιάνου, μας άνοιξε μια μαγική διαδρομή γεμάτη περιπέτεια, παιχνίδια, μουσική που μάς ξεναγεί στα έργα σημαντικών σύγχρονων δημιουργών στο μετρό της Αθήνας. Για να μάθουμε να κοιτάμε γύρω μας.

“Αν θες να πας ταξίδι στο φεγγάρι“, της Αργυρώς Πιπίνη. Εικόνες: Εριφύλη Αράπογλου

Την καμήλα της Ιορδανίας, «Η Χρυσούλα» της Λίλας Πατρόκλου.

Αλέξα Αποστολάκη: Κάποια βιβλία σε κάνουν χαρούμενο. Κάποια άλλα βιβλία σε μυούν στην ομορφιά, κι άλλα σε θωρακίζουν, σου ανοίγουν ορίζοντες για να γίνεις αύριο ένας συνειδητοποιημένος πολίτης

Σχεδιάσαμε μια σειρά από εκπαιδευτικά προγράμματα –όπως το «Ένα κουτί γεμάτο νερό» με ένα βιβλίο για το νερό στη θρησκεία, στα έθιμα και στις παραδόσεις που επιμελήθηκε ο Γ. Αικατερινίδης της Ακαδημίας Αθηνών, βιβλίο και CD για τις μουσικές του νερού, από το μουσικολόγο Δ. Καμαρωτό, χάρτες των μεγάλων πολιτισμών που άνθισαν στις όχθες του Νείλου και του Ευφράτη, χαρτοκατασκευή υδροτουρμπίνας, βασισμένη σε σχέδια της ΔΕΗ , αντιδραστήρια και μπλοκάκια με πειράματα Φυσικής και Χημείας, επιτραπέζιο παιχνίδι–. Ακολούθησαν το κουτί για το έδαφος, την τεχνολογία της γραφής, το βαλιτσάκι της καφέ αρκούδας (σε συνεργασία με τον Αρκτούρο), τα Τετράδια Μουσειολογίας, η έκδοση «Μεσόγειος θάλασσα-πηγή ζωής» που κυκλοφόρησε στα ελληνικά, τα αγγλικά και τα αραβικά σε συνεργασία με τη MEDASSET (Μεσογειακό Σύνδεσμο για τη Σωτηρία των Θαλάσσιων Χελωνών) και μοιράστηκε στα προσφυγόπουλα…

Πόσο ακολουθεί το παιδικό βιβλίο παγκόσμια τις τάσεις και τα προβλήματα της εποχής μας;

«Είμαι πρόσφυγας από την Κερύνεια»: Όταν βγάλαμε το βασισμένο σε πραγματικά πρόσωπα γεγονότα του Νεκτάριου Στελλάκη, σε εικονογράφηση Αχιλλέα Ραζή, θέλαμε να μοιραστούμε μια ιστορία, δεν ξέραμε ότι δεν υπάρχει άλλο παιδικό βιβλίο για την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο.

Μετά, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, ήρθε άλλη μια πραγματική ιστορία από την Καμπούλ ενός εννιάχρονου κοριτσιού της Αϊσέ στην Ελλάδα, με τίτλο: «Σκληρό Καρύδι» γραμμένη από την Ελένη Σβορώνου (εικονογράφηση: Ελένη Γουτιάνου) σε μια εποχή που το μεταναστευτικό δεν ήταν ακόμα τόσο οξυμένο. Όπως και η περιπέτεια του «Μελάκ, μόνος» της Αργυρώς Πιπίνη, εικ: Αχιλλέας Ραζής (Βραβείο The White Ravens, Βραβείο Αναγνώστη και Κρατικό Βραβείο το 2017). Το ταξίδι των προσφύγων για μια άλλη γη. Ο ερχομός στη θάλασσα και τις βάρκες. Μια γη απέναντι. Δεν έχει πόλεμο. Μάλλον θα είναι καλύτερα. Θα φτάσουν απέναντι;

Η ιδέα του μεγάλου βιβλίου (big book) κέντρισε τη φαντασία των παιδιών, δημιούργησε πρώτα απορία και μετά αναγνωστική εμπειρία και αφοσίωση, καθώς πολλοί μαθητές ακόμα σχολείων καλούνται ακόμα να δώσουν το δικό τους τέλος στην ιστορία της «Μαίρη Πινέζας»! Κύριο χαρακτηριστικό του μεγάλου βιβλίου είναι το μέγεθός του: 40 x 35 ή 45 x 40 εκατοστά συνήθως.

Στο μεγάλο βιβλίο όπως «Η γάτα κουμπάρα» η άμεση οπτική επαφή με τα μεγάλου μεγέθους στοιχεία του κειμένου και τις ζωντανές εικόνες αιχμαλωτίζει την προσοχή. Είναι σχεδόν αδύνατο να μην προσέξουν τα παιδιά τις λεπτομέρειες, τόσο στο κείμενο όσο και στην εικονογράφηση. Το μεγάλο βιβλίο επιτρέπει την απόλαυση της ιστορίας από ολόκληρη την τάξη ταυτόχρονα και, συγχρόνως, προσκαλεί κάθε παιδί να συμβάλει στη διαπραγμάτευση του νοήματος της ιστορίας, προσφέροντας τη δική του ερμηνεία. Η ανάγνωση γίνεται κοινή υπόθεση της τάξης!

«Η φάλαινα, το αγόρι και η θάλασσα» ανάμεσά τους είναι το πρώτο βιβλίο χωρίς λόγια (silent book) των εκδόσεων «Καλειδοσκόπιο», και απευθύνεται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Όπως λέει η δημιουργός του, Πέρσα Ζαχαριά: «Οι ακουαρέλες μου αφηγούνται πώς η φάλαινα και το αγόρι συναντιούνται μέσα στην απέραντη θάλασσα κι ύστερα απομακρύνονται, χωρίς να ξέρουμε γιατί. Η ουσία της ιστορίας μου είναι για μένα η στιγμή που δακρύζουν καθώς αποχωρίζονται…».

Περιμένουμε πολλά βιβλία. Το «Ίδια έχουμε μαμά» της Στέλλας Μιχαηλίδου, «Το ζιζάνιο» της Λίλας Πατρόκλου, «Ο κύριος Δαίμων» και «Η γυναίκα με την πέτρινη γλώσσα» του Θανάση Χατζόπουλου, «Το όλο και το λίγο» ένα πολύ ιδιαίτερο picture book (Ίρις Σαμαρτζή- Κυριάκος Χαρίτος)…