Σατανερί: Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, σε δωρεάν προβολές στη GNO TV

Η ξεκαρδιστική οπερέτα «Σατανερί» του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, δημιουργού της δημοφιλέστερης ελληνικής οπερέτας όλων των εποχών Ο βαφτιστικός, έρχεται να σκανδαλίσει το κοινό στην GNO TV. Η παράσταση θα είναι διαθέσιμη δωρεάν στο nationalopera.gr/GNOTV από τις 15 Μαΐου έως τις 15 Ιουνίου 2021 με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους.

Η «σατυρική φαντασμαγορία» σε πρόλογο και δύο μέρη «Σατανερί», σε μουσική διεύθυνση και αποκατάσταση μουσικού υλικού Χαράλαμπου Γωγιού και σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη και Δημήτρη Δημόπουλου, αποκαθιστά για πρώτη φορά την αυθεντική ενορχήστρωση του 1930. Η παράσταση παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του τρίτου κύκλου των Ημερών Μουσικού Θεάτρου 2019 της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στους θησαυρούς του ελληνικού ελαφρού μουσικού θεάτρου.

*Η παραγωγή και η δημιουργία της GNO TV υλοποιούνται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Μάρτιος του 1930: Η μεγάλη οικονομική κρίση έχει ξεκινήσει, τα σύννεφα στην Ευρώπη αρχίζουν να πυκνώνουν. Τρία χρόνια πριν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία (και έξι πριν από εκείνη του Ιωάννη Μεταξά), δύο νέα μουσικοθεατρικά έργα σατιρίζουν το τεταμένο κλίμα της εποχής μέσα από τη σαρκαστική διαστρέβλωση της διδακτικής ηθοπλασίας. Το γνωστότερο από τα δύο, η «Άνοδος και η πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ» των Μπέρτολτ Μπρεχτ και Κουρτ Βάιλ, θρασεία σάτιρα του καπιταλισμού και της εμπορευματοποιημένης αστικής όπερας, κάνει πρεμιέρα στη Λειψία στις 9 Μαρτίου, φέροντας ως τις μέρες μας τη ρετσινιά του «κλασικού».

Ωστόσο λίγοι πια θυμούνται πως, τρεις ημέρες νωρίτερα, στις 6 Μαρτίου, στο Θέατρο Μοντιάλ της Αθήνας, γωνία Πανεπιστημίου και Εμμανουήλ Μπενάκη, έκανε πρεμιέρα ένα δικό μας έργο όχι λιγότερο δηκτικό, μελωδικό και ανελέητο: η «σατυρική φαντασμαγορία» «Σατανερί» του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, του μέγιστου των συνθετών της αθηναϊκής οπερέτας.

Κάτι σαν διεστραμμένη διασκευή του «Φάουστ» από την ανάποδη, η «Σατανερί» είναι ένα ηθοπλαστικό έργο που εξαίρει ανερυθρίαστα… την υπεροχή της κόλασης έναντι του παραδείσου και προκρίνει, εξίσου τολμηρά και ειρωνικά με το Μαχαγκόννυ, τα οφέλη της σύγχρονης ανηθικότητας έναντι της παραδοσιακής ηθικής!

Σε μεγάλα κέφια και βασισμένος σε δική του πρωτότυπη ιδέα, ο Σακελλαρίδης αναμειγνύει ρομαντικές άριες με δημοτικά, ρεμπέτικα, μπλουζ και φοξ τροτ και σατιρίζει την επίκαιρη, όσο και διαχρονική, ελληνική ατιμωρησία μέσα από την ιστορία του Ανδρέα, ενός κακομοίρη «πωλούντος επί πιστώσει», που, στο αιώνιο σταυροδρόμι της αρετής και της κακίας, επιλέγει τον δεύτερο δρόμο, κατόπιν προσωπικής ξενάγησης στον άλλο κόσμο από… τον ίδιο τον Σατανά!

Τι συνέβη λοιπόν και, έκτοτε, η «Σατανερί» ξεχάστηκε, παρά την «κοσμοσυρροή», τον «θρίαμβο» και τα «ακράτητα γέλια» που μαρτυρεί ο τύπος της εποχής; Τίποτε λιγότερο από τον κατακρημνισμό της υπόληψης του μεσοπολεμικού ελαφρού μουσικού θεάτρου, ανάλογο της μοίρας του Μοντιάλ, που, έχοντας πρώτα μετατραπεί σε φθηνό κινηματογράφο, γκρεμίστηκε τελικά τη δεκαετία του ’60…

Ελάχιστα αποσπάσματα από τη «Σατανερί» έτυχαν εκτελέσεων μετά τον πόλεμο, ιδίως από τη Συμφωνική Ορχήστρα του ΕΙΡ σε μεταγραφή του Τότη Καραλίβανου. Η πρώτη πλήρης μεταπολεμική αναβίωση του έργου έγινε από το Εργαστήριο Μουσικού Θεάτρου του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας στο Ρωμαϊκό Ωδείο Πάτρας στις 10 Ιουνίου 2014, σε μεταγραφή και μουσική διεύθυνση Χαράλαμπου Γωγιού και σκηνοθεσία των Αλέξανδρου Ευκλείδη και Δημήτρη Δημόπουλου.

Η παράσταση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ αποκαθιστά για πρώτη φορά την αυθεντική ενορχήστρωση του 1930. Για τη σκηνοθεσία της παράστασης, ο Αλέξανδρος Ευκλείδης και ο Δημήτρης Δημόπουλος σημειώνουν: «Το καυστικό χιούμορ του Σακελλαρίδη δεν χαρίζεται ούτε σε θεούς ούτε σε δαίμονες! Ένα έργο που διαδραματίζεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, στον Παράδεισο και την Κόλαση είναι ένα παραστασιακό στοίχημα, που χρήζει κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ κωμωδίας και μεταφυσικής, ιερού και βέβηλου, ευτελούς και υψηλού. Η Σατανερί είναι ένα έργο της εποχής του, που αναζητά μια δεύτερη ευκαιρία στη δική μας».

Το σκηνικό και τα κοστούμια είναι της Αλεξίας Θεοδωράκη, η χορογραφία του Φώτη Διαμαντόπουλου και οι φωτισμοί του Χρήστου Τζιόγκα.

Τον ρόλο του Σατανά ερμηνεύει η Μυρτώ Μποκολίνη και του Ανδρέα ο Δημήτρης Ναλμπάντης. Μαζί τους, καταξιωμένοι αλλά και νεότεροι πρωταγωνιστές: Βασίλης Δημακόπουλος, Γιάννης Κάβουρας, Μαρία Κατριβέση, Κωστής Ρασιδάκις, Πάνος Ζυγούρος, Χριστίνα Ασημακοπούλου, Αλίνα Κοτσοβούλου.

Συμμετέχει το φωνητικό σύνολο chórεs υπό τη μουσική διεύθυνση της Μαρίνας Σάττι και 18μελές μουσικό σύνολο.

Ο Ανδρέας, απογοητευμένος από την κατάντια που τον έχει ρίξει η τιμιότητά του, ζητά από τον Σατανά να έρθει και να τον πάρει… όπως και γίνεται! Για να πειστεί ο Σατανάς πως ο Ανδρέας θα είναι όντως πιστός ακόλουθός του, τον οδηγεί πρώτα στον Παράδεισο, ώστε να κρίνει ο ίδιος τι προτιμά. Στον Παράδεισο όμως η ζωή δεν είναι τόσο παραδεισένια: η αιωνιότητα περνά μόνο με νηστεία και προσευχή, κάτι που κάνει αρκετούς από τους κατοίκους να αποζητούν την Κόλαση και να αποδράσουν από τον Παράδεισο μαζί με τον Ανδρέα. Στην Κόλαση πια, όλοι ανακαλύπτουν τις χαρές της αμαρτίας και ο Ανδρέας επισφραγίζει την πίστη του στον Σατανά κλέβοντας το ταμείο όπου εργάζεται.

Θεοδώρα Ιορδανίδου (φλάουτο)
Μαρία Σιφναίου (όμποε)
Άγγελος Πολίτης (κλαρινέτο)
Γκουίντο ντε Φλάβιις (σαξόφωνο)
Αντώνης Λαγός (κόρνο Ι)
Μάνος Βεντούρας (κόρνο ΙΙ)
Ιωάννα Γανίτη (τρομπέτα)
Σπύρος Βέργης (τρομπόνι)
Θοδωρής Βαζάκας, Χριστίνα Ματσατσίνη-Υφαντή (κρουστά)
Περικλής Τιμπλαλέξης, Βαγγέλης Λούτας, Μαρία Γούτου (βιολιά Ι)
Μιχάλης Βρέττας, Αγγελική Ποτήρη (βιολιά ΙΙ)
Ελευθερία Τόγια (βιόλα)
Μιχάλης Γιαβρής (βιολοντσέλο)
Δημήτρης Τίγκας (κοντραμπάσο)

Βιντεοσκόπηση, τηλεσκηνοθεσία, μοντάζ Ξενοφώντας Βαρδαρός
Μετάφραση υποτίτλων στα αγγλικά Χαράλαμπος Γωγιός