Πατρίσια Απέργη: Πρέπει να έχω τη δυνατότητα να αποτύχω

Η Πατρίσια Απέργη είναι ένα από τα μικρά θαύματα των τελευταίων ετών. Ένα από τα πρόσωπα που έλαμψαν στην παγκόσμια σκηνή σε μια εντελώς οξύμωρη συνθήκη: Χωρίς εγχώριες ευκαιρίες και οικονομική στήριξη, αναγκασμένη να καταφύγει στο εξωτερικό για να πάρει μια αξιοπρεπή εκπαίδευση, συνάντησε την ευρεία αποδοχή εκτός συνόρων – όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες χορευτές της γενιάς της: Ο Ευριπίδης Λασκαρίδης, ο Χρήστος Παπαδόπουλος, η Τζένη Αργυρίου, η‘Ιρις Κάραγιαν, ο Γιάννης Μανταφούνης.

Η διαφορά με την Πατρίσια Απέργη είναι πως εκείνη επέλεξε συνειδητά να ορίσει την Ελλάδα ως έδρα της. Όπως χαρακτηριστικά, είπε σε μια διάλεξη της στις Βρυξέλλες, απευθυνόμενη σε Ευρωπαίους επιτρόπους και απαντώντας στο γιατί πρέπει να χορηγηθεί ο χορός, τόνισε πως «με ενδιαφέρει να ταξιδεύω όπου γίνεται με το έργο μου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως πρέπει να εγκαταλείψω τη χώρα μου». Έτσι κι έγινε.

Παρά τις αντίξοες – σχεδόν υπονομευτικές – συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα, η Πατρίσια Απέργη έφτιαξε τη δική της ομάδα, τους «Αερίτες», διακρίθηκε ως καθαρόαιμη χορογράφος και δεν δίστασε να μπει, με περγαμηνές, και στον κόσμο του θεάτρου.

Πάντα με μια γλώσσα δυναμική, ξεκάθαρα πολιτική, η παρουσία της θυμίζει διαρκώς τι σημαίνει «γενιά της κρίσης» στην ελληνική τέχνη. Κάτι που ούτε και η ίδια ξεχνάει, αφομοιώνοντας σταθερά τα πολλά ερεθίσματα που προσφέρει μια πραγματικότητα σαν την ελληνική. Εδώ όπου, όπως λέει, «ακόμα και ο ικανός, ο ακάματος εργάτης δεν επιπλέει, όλοι βουλιάζουν».

Τι κι αν τώρα, ο αέρας της παίρνει με ελαφράδα τα μαλλιά, στην ταράτσα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής – εκεί όπου βρίσκεται με τη νέα της χορογραφία «Εθνική ενηλικίωση»; Αυτό το κορίτσι πατάει γερά στα πόδια του.

Στη Λυρική Σκηνή χορογραφεί την “Εθνική Ενηλικίωση” που θα προβληθεί από το κανάλι της GNOTV

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα μετά τις σπουδές μου δημιούργησα την ομάδα, όταν ο χορός δεν είχε καμία κρατική στήριξη. Ήμουν νέα, ένιωσα συνειδητά ότι μπορώ να το προσπαθήσω. Ήξερα από μικρή ότι ήθελα να δουλέψω με μια ομάδα, ότι δεν ήθελα να είμαι on stage, μ’ ενδιέφερε το κομμάτι της σύνθεσης. Παρόλα αυτά, όταν ξεκίνησα δεν είχα τίποτα∙ και προσπάθησα αυτό το τίποτα να το κάνω κάτι. Παρουσιάσαμε την πρώτη μας παράσταση, το «Anorexia socialis», μετά εμφανιστήκαμε στο Θέατρο Χώρα όπου πήραμε την πρώτη μας επιχορήγηση.

Το ένα πράγμα έφερε το άλλο – αλλά όχι από την Ελλάδα προς τα έξω, μα το ανάποδο. Είχαμε την καλή έξωθεν μαρτυρία και με αυτή συστηθήκαμε στην Ελλάδα. Δυστυχώς, σχεδόν όλες τις φορές που έχω προταθεί να δουλέψω ως χορογράφος προέκυψε από ανθρώπους εκτός Ελλάδος και μετά μπόρεσα να συναντηθώ με ελληνικούς φορείς. Ευτυχώς, η Στέγη μου έδωσε τη δυνατότητα να δουλέψω τη χορογραφία σε μεγάλη κλίμακα.

Καταρχάς, ότι βρέθηκα με ανθρώπους που είχαν ένα παρόμοιο όνειρο, και μια ισχυρή επιθυμία. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με με χορευτές που, αυτή τη στιγμή, είναι η αφρόκρεμα του ελληνικού χορού και δικαίως: Ηλίας Χατζηγεωργίου, Νόντας Δαμόπουλος, Χαρά Κότσαλη, Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Κωνσταντίνος Παπανικολάου. Μαζί φτιάξαμε μια γλώσσα για να μιλήσουμε και να συνεννοηθούμε στο τώρα: Στο τι εφευρίσκει το σώμα τώρα ώστε να δηλώσει κάτι σε σχέση με αυτό που βιώνει. Δημιουργήσαμε, λοιπόν, μια ομάδα με ταυτότητα ελληνική, χωρίς να το κραυγάζουμε. Μια ομάδα διεθνή που αποτελείται από Έλληνες καλλιτέχνες. Ασφαλώς, χρειάστηκε πίστη και επιμονή.

Όταν ξεκίνησα δεν είχα τίποτα∙ και προσπάθησα αυτό το τίποτα να το κάνω κάτι

Όταν ξεκίνησα να χορογραφώ υπήρξε μια έντονη τάση ελαχιστοποίησης της κίνησης, μια πιο conceptual προσέγγιση. Εγώ, πάλι, ως δημιουργός είμαι πολύ κινητική και κατηγορήθηκα ότι χορογραφώ με μια γλώσσα παλιά και κιτς. Κι έτσι αντιμετώπισα το δίλημμα αν πρέπει να πάω με αυτό που με ιντριγκάρει ή ν’ ακούσω αυτό που είμαι. Έπραξα το δεύτερο, και ήταν αυτό που, τελικά, μας έβγαλε στα ανοιχτά. Πήγα με το ένστικτο και με ό,τι θεώρησα ειλικρινές για τον εαυτό μου. Ευτυχώς πίστεψαν σε αυτό και οι χορευτές μου. Κι από τότε που ταξιδέψαμε για πρώτη φορά στο εξωτερικό, μέχρι και σήμερα, δεν έχουμε επιστρέψει ποτέ χωρίς να έχουμε μια καινούργια πρόταση συνεργασίας.

Πρόθεση μου, είναι ό,τι έχω δημιουργήσει να το σπάω. Σαφώς έχω κάποιους τρόπους και μεθοδολογίες προσπαθώντας ν’ ανακαλύψω την κίνηση. Από εκεί και πέρα, προσπαθώ να βγω από ό,τι ανακαλύπτω. Το 2013 έφτιαξα τους «Πλάνητες» – μια παραγωγή που ακόμα βρίσκεται σε περιοδεία και είναι το έργο που μας έβγαλε έξω. Με αυτή την ώθηση προέκυψαν νέες προτάσεις, ωστόσο, στο μεταξύ, εγώ είχα αλλάξει: Είχα μεγαλώσει, έβλεπα να πράγματα αλλιώς. Κι έτσι το «Cemetery», η επόμενη μεγάλη μας παραγωγή, ήταν μια τελείως άλλη προσέγγιση. Αν κάτι μου δίνει ταυτότητα είναι η μεγάλη αξία που δίνω στην κίνηση. Κατά τα άλλα, δεν θέλω την ασφάλεια. Ως άνθρωπος την αναζητώ πολύ, αλλά στη δουλειά μου την απορρίπτω συνειδητά. Κι αυτό με κάνει, παρά τις άπειρες δυσκολίες, να νιώθω ότι κάθε φορά που μπαίνω στο στούντιο είναι η πρώτη μου φορά. Αν μπω σε μια λογική μανιέρας θα καταστραφώ∙ πραγματικά μπαίνω στη δουλειά με το «δεν ξέρω». Κι ας είναι τρομακτικό.

Για την ομάδα που ίδρυσε το 2006, τους “Αερίτες” λέει: “Από τότε που ταξιδέψαμε για πρώτη φορά στο εξωτερικό μέχρι και σήμερα, δεν έχουμε επιστρέψει ποτέ χωρίς να έχουμε μια καινούργια πρόταση συνεργασίας».

Αναρωτιέμαι αν έχω αναγνωριστεί στην ελληνική σκηνή… Και δεν είναι η αναγνώριση το θέμα μου. Το ζήτημα είναι να μπορώ να κάνω τη δουλειά μου. Εδώ που έχω φτάσει – αν υποθέσουμε ότι έχω φτάσει κάπου – ξεκινάω κάθε καινούργια παραγωγή από το μηδέν. Και τότε, όπως και τώρα, δεν υπάρχει τίποτα. Με όσα πάλευαν οι καλλιτέχνες του χορού τότε, παλεύουν και σήμερα. Υπάρχουν μόνο κάποιοι άνθρωποι που σε στηρίζουν, ακριβώς επειδή θέλουν να δουν τη συνέχεια της δουλειάς σου. Όμως, έχει σημασία να δίνουμε στους καλλιτέχνες τη δυνατότητα να αποτύχουν. Πρέπει να μπορώ να αποτύχω.

Δεν θέλω την ασφάλεια. Κι αυτό με κάνει να νιώθω ότι κάθε φορά που μπαίνω στο στούντιο είναι η πρώτη μου φορά. Αν μπω σε μια λογική «μανιέρας» θα καταστραφώ∙  πραγματικά, μπαίνω στη δουλειά με το «δεν ξέρω».

Έκανα μια επιλογή αρκετά χρόνια πριν – να μείνω στην Ελλάδα – και εξακολουθώ να την στηρίζω. Δεν ήταν εύκολο. Και, πράγματι, την επέλεξα σε μια περίοδο όπου είχα πολλές προτάσεις να μείνω στο εξωτερικό με σταθερές δουλειές. Το έκανα γιατί θεωρώ ότι υπάρχει πολύ ταλέντο και υλικό στον ελληνικό χορό, έχουμε εξαιρετικά καλούς χορευτές – παράδοξο για το εκπαιδευτικό μας επίπεδο.

Ναι, η αθηναϊκή έδρα είναι μια καθαρά συναισθηματική απόφαση. Η Αθήνα με γοητεύει όσο καμιά άλλη πόλη στον κόσμο – και έχω ταξιδέψει πολύ. Έχει φοβερές αντιθέσεις, μαστίζεται από βία και σκοτεινιά, αλλά την ίδια ώρα, κρύβει τρομερή ποίηση και σπάνια ομορφιά. Η δουλειά μου έχει να κάνει πολύ με το ποια είμαι ως πολίτης μέσα στην κοινωνία. Μπορεί να μην έχω την ίδια μαχητικότητα που είχα νεότερη και το κουράγιο να φάω κι άλλα δακρυγόνα. Μπορεί να έχουν στρίψει λίγο κάποια πράγματα. Πάντως, έχω την ίδια ανάγκη για διεκδικήσεις που μπορεί να φέρουν κάτι στους επόμενους.

“Δεν είναι ανάγκη να είσαι Ηρακλής για να μάχεσαι και να επαναστατείς. Κάθε σώμα μπορεί να εφεύρει τη δύναμη μέσα του» τονίζει.

Δεν θα μπορούσα να κάνω κάτι διαφορετικό. Μου αρέσει να μιλάω γι’ αυτά που με απασχολούν. Ξεκάθαρα πιστεύω ότι οι προσωπικές επιλογές συνδέονται άμεσα με την πολιτική θέση, αφού συναναστρέφεσαι έστω με έναν άνθρωπο. Πόσω μάλλον, αν αναφέρεσαι σε περισσότερους. Τώρα αν ήταν ρίσκο; Σε καμία περίπτωση. Προφανώς και όλοι θέλουμε να είμαστε αρεστοί – κι εγώ ειδικά έχω το σύνδρομο του καλού παιδιού. Μεγαλώνοντας, όμως, κατάλαβα πως, έτσι κι αλλιώς, δεν μπορώ να είμαι αρεστή σε όλους. Αν βιώνουμε, λοιπόν, μια κατάσταση βίαιη και επώδυνη, δεν μπορώ να την λειάνω για να περάσει πιο εύκολα στο κοινό.

Ως έθνος πρέπει να πάψουμε να τρεφόμαστε από κάποιον άλλον. Το λέω γιατί στραγγίξαμε την ιστορία μας και εξακολουθούμε να την χρησιμοποιούμε ως δεκανίκι. Πρέπει να υπολογίσουμε στις δικές μας δυνάμεις και χάρη σε αυτές να παράξουμε κάτι νέο.

Όταν μου πρότεινε ο Κωνσταντίνος Ρήγος να κάνω αυτήν την παράσταση ενθουσιάστηκα γιατί με ενδιαφέρει να μιλήσω για το παρόν, να μιλήσω για την επανάσταση μέσα από την σύγχρονη εκδοχή της. Γι’ αυτό και στη χορογραφία, ενώ δουλεύουμε με χορευτές μπαλέτου, τα σώματα μιας απολλώνιας αρμονίας, διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για σώματα πτοημένα. Έχουμε συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε το σώμα σαν άγαλμα. Αλλά η ομορφιά δεν κρύβεται μόνο στο τέλειο, αλλά και σ’ ένα σώμα που έχει αλλάξει, έχει βιώσει μια κρίση κι έχει μετουσιωθεί σε κάτι άλλο. Η ομορφιά του ανθρώπινου σώματος είναι ότι μπορεί να προσαρμόζεται στη συνθήκη και αυτή η μετάλλαξη μπορεί να φέρει την ομορφιά του αύριο. Γιατί το σκυμμένο σώμα – εξαιρώ τις παραμέτρους της υγείας – αποδεικνύει πως κουράζεται, μάχεται και συνθέτει. Δεν είναι ανάγκη να είσαι Ηρακλής για να μάχεσαι και να επαναστατείς. Κάθε σώμα μπορεί να εφεύρει τη δύναμη μέσα του. Η παράσταση, επομένως, μιλάει, με έναν τρόπο, για το είδος της επανάστασης στην οποία μπορούμε να οδηγηθούμε σήμερα.

Τι πιστεύει η Πατρίσια Απέργη για την επανάσταση; “Επανάσταση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς συλλογικότητα και η συλλογικότητα έχει ανάγκη την επανάσταση – γιατί συνήθως είναι ο τρόπος της να εκφράσει αυτά που θέλει», απαντά.

Οι τελευταίες γενιές στην Ελλάδα έχουν περάσει πολύ δύσκολα. Οι ήττες είναι πάρα πολλές. Κι εκεί πρέπει να εστιάσει η σύγχρονη ιστορία. Πριν γίνει κανείς ήρωας, πριν οι ήρωες του ’21 νικήσουν, υπήρξαν πολλές φορές ηττημένοι και σε πτώση. Δεν ξέρεις, λοιπόν, ποιο είναι το τελικό ταμείο του συνεχούς αγώνα, το σημείο που θα γυρίσει την σελίδα στην Ιστορία. Στις μέρες μας, έχουμε φάει πολύ ξύλο αλλά έχουμε πετύχει και μικρές νίκες. Η καταδίκη της Χρυσής Αυγής, για παράδειγμα, ήταν μια από αυτές. Και μην ξεχνάμε πόσα θα είχαμε καταφέρει αν δεν λειτουργούσαμε εμφυλιακά. Έχουμε κάνει μικρο-επαναστάσεις και αισθάνομαι πως είναι αυτές που έχουν την δυναμική να φέρουν μια αλλαγή.

Ενηλικίωση είναι να αρχίσεις να αναγνωρίζεις την ταυτότητα σου, τις ανάγκες και τις επιθυμίες σου, να παραδέχεσαι τις ήττες σου: Ν’ αρχίζεις να κάνεις τέτοιες διεργασίες όπου δεν παίρνεις έτοιμες τις απαντήσεις από εκείνον που σε φρόντιζε μέχρι σήμερα. Τότε, ενδεχομένως, αρχίζουμε να μιλάμε για ενηλικίωση. Στην περίπτωση της χώρας μας – έχοντας μόλις βγει από μια κρίση που ξεκίνησε ως οικονομική αλλά εξελίχθηκε σε ανθρωπιστική και την διαδέχθηκε μια ισοπεδωτική πανδημία – νιώθω ότι μπορεί και να οδεύουμε προς μιαν ενηλικίωση. Οπωσδήποτε, έχει σημασία ως έθνος να πάψουμε να τρεφόμαστε από κάποιον άλλον. Και το λέω γιατί στραγγίξαμε την ιστορία μας και εξακολουθούμε να την χρησιμοποιούμε ως δεκανίκι. Πρέπει να γνωρίζουμε την ιστορία και το παρελθόν μας χωρίς να στηριζόμαστε σε αυτό. Πρέπει να υπολογίσουμε στις δικές μας δυνάμεις και χάρη σε αυτές να παράξουμε κάτι νέο. Εμείς, οι άνθρωποι του σήμερα. Γιατί γύρω μας, υπάρχουν οι άνθρωποι που δημιουργούν, που αγωνίζονται και που προσφέρουν στιγμές περηφάνιας οι οποίες μπορούν να προχωρήσουν την κοινωνία μπροστά.

Η ανάγκη για δικαιοσύνη είναι για μένα μια πολύ κεντρική αξία. Σε περίπτωση που νιώσω ότι διαπράττεται αδικία εκρήγνυμαι, φλέγομαι, δεν το σηκώνει το δέρμα μου.

Και τα δύο. Χρειάζεται να κάνεις προσωπικές επαναστάσεις για αφομοιωθείς από ένα συνειδητό σύνολο. Πιστεύω πολύ στην ομάδα, στην πολυφωνία, στη δημοκρατία που προκύπτει από αυτό. Και σίγουρα έχεις πολύ μεγαλύτερη δύναμη όταν οι φωνές, οι επιθυμίες, οι ανάγκες και τα σώματα είναι πολλές. Επανάσταση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς συλλογικότητα και η συλλογικότητα έχει ανάγκη την επανάσταση – γιατί συνήθως είναι ο τρόπος της να εκφράσει αυτά που θέλει. Με το «μαζί» τα καταφέρνουμε. Μόνη μου δεν έκανα τίποτα, όλες οι ευτυχισμένες στιγμές μου περιλαμβάνουν πάντα και άλλους στο πλευρό μου.

“Μόνη μου δεν έκανα τίποτα, όλες οι ευτυχισμένες στιγμές μου περιλαμβάνουν πάντα και άλλους στο πλευρό μου» εξηγεί.

Πάλι χρειάζεσαι και τα δύο. Το σώμα εμπεριέχει το μυαλό κι έχει ανάγκη από τα φίλτρα της σκέψης. Το θέμα είναι να μην επιτρέψουμε στο μυαλό να στειρώσει τα πάντα γιατί εκτός από την λογική του, συμπαρασύρει και φοβίες. Την ίδια ώρα, το ένστικτο του σώματος στη φάση της διεκδίκησης είναι σπουδαίο. Αρκεί να μην περάσεις στην άλλη πλευρά, στην παρόρμηση όπου το ένστικτο δεν ελέγχεται. Όταν μιλάμε για την ανθρώπινη ύπαρξη όλα αυτά είναι μέσα – όπως και η ψυχή.

Μα κι εγώ νιώθω πως έχω μπλοκαριστεί. Πιστεύω, όμως, πως δεν θα μας μείνει αυτό. Θα υπάρξει μια περίοδος μεταβατική, αλλά όταν νιώσουμε ασφαλείς θα γυρίσουμε στο ανθρώπινο. Πρέπει να ξεριζώσουμε το αποτύπωμα αυτής της ιστορίας γιατί η επαφή – ειδικά για εμάς τους εκδηλωτικούς Έλληνες – είναι βασικό χαρακτηριστικό της ιδιοσυστασίας μας.

Ως γυναίκα δημιουργός, είναι πολλά για τα οποία πρέπει να προσπαθήσεις και να διεκδικήσεις με μεγαλύτερη ένταση.

Ναι, η μαχητικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό μου. Βέβαια, ορίζομαι από δίπολα. Είμαι ο άνθρωπος που, είτε δεν θα μιλήσει καθόλου, είτε αν ξεκινήσει να μιλάει, θα τα πει όλα. Είμαι ο άνθρωπος που θα ντραπώ να εκφραστώ, αλλά αν επιλέξω να το κάνω θα είμαι κάθετη. Για να απαντήσω, όμως, στην ερώτηση, αυτή είναι η θέση μου στα πράγματα και η θέση των συνεργατών μου επίσης. Συχνά διαφωνούμε, μα τις περισσότερες φορές αγωνιούμε για ένα δίκαιο μέλλον. Η ανάγκη για δικαιοσύνη είναι για μένα μια πολύ κεντρική αξία. Σε περίπτωση που νιώσω ότι διαπράττεται αδικία εκρήγνυμαι, φλέγομαι, δεν το σηκώνει το δέρμα μου: Από τα πιο καθημερινά πράγματα μέχρι και τα πιο μεγάλα, που οπωσδήποτε θέλουν, άλλου τύπου, αφοσίωση. Και διεκδικώ το δίκαιο με ένα πάθος που μπορεί να το χάσω κιόλας. Ακόμα κι αν υπερασπίζομαι κάτι το δικαίωμα κάποιου άλλου.

Σχολιάζοντας την έκρηξη του ελληνικού #metoo, η Πατρίσια παρατηρεί: “Μέχρι πρότινος, φοβόμασταν να μην μείνουμε στο τίποτα: Κρεμιόμασταν από μικροδουλίτσες και ανεχόμασταν συμπεριφορές για να μην μας πετάξουν εκτός αγοράς. Ωστόσο, με την πανδημία βρεθήκαμε στο τίποτα επί 14 μήνες. Κι αφού μαθαίνεις σε αυτό, καταλαβαίνεις πως δεν έχεις να χάσεις κάτι».

Είναι λίγο περίεργο να μιλάμε στη Δύση για φεμινισμό, όταν γυναίκες σε άλλες χώρες του πλανήτη βιώνουν την καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων. Παρόλα αυτά, αν πρέπει να μιλήσω γι’ αυτό που βιώνει μια ελληνίδα δημιουργός, είναι πολλά για τα οποία πρέπει να προσπαθήσεις και να διεκδικήσεις με μεγαλύτερη ένταση.

Δεν ξέρω που να το αποδώσω: Υπάρχει μια φοβία ότι δεν θα βγάλεις τη δουλειά, μια εδραιωμένη άποψη ότι χρειάζεσαι λιγότερα χρήματα από έναν άνδρα για την ίδια δουλειά – είναι άλλες οι αμοιβές μας – υπάρχει η αγωνία ότι θα θελήσεις να γίνεις μητέρα και θα πάψεις να είσαι χρήσιμη, υπάρχει μια έλλειψη εμπιστοσύνης προς τη γυναικεία φύση και τον συναισθηματισμό της. Όλα αυτά εντάσσονται στην σφαίρα της ανισότητας. Σαφώς, υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις ανθρώπων και φορέων που μας δίνουν την δυνατότητα να είμαστε οι 1-2 εργαζόμενες στους 80 άνδρες. Αυτή είναι η στατιστική και η αναλογία.

Υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις ανθρώπων και φορέων που μας δίνουν την δυνατότητα να είμαστε οι 1-2 εργαζόμενες στους 80 άνδρες. Αυτή είναι η αναλογία.

Πολύ ουσιαστική. Η συγκυρία του covid έδειξε σε εμάς, στον κόσμο της τέχνης, τι σημαίνει το απόλυτο τίποτα. Μέχρι πρότινος, φοβόμασταν να μη μείνουμε στο τίποτα: Κρεμιόμασταν από μικροδουλίτσες και ανεχόμασταν συμπεριφορές για να μην μας πετάξουν εκτός αγοράς. Αυτό είναι ένα συναίσθημα που μοιράζεται ένα πολύ μεγάλο ποσοστό καλλιτεχνών στην Ελλάδα. Ωστόσο, με την πανδημία βρεθήκαμε στο τίποτα επί 14 μήνες. Κι αφού μαθαίνεις σε αυτό, καταλαβαίνεις πως δεν έχεις να χάσεις κάτι. Στη διάρκεια των μεγάλων κρίσεων, όπου οι άνθρωποι μένουν μετέωροι, έρχονται παρόμοιες δονήσεις. Αλλά γιατί πρέπει να μαθαίνουμε και να κινητοποιούμαστε όταν τα έχουμε χάσει όλα;

Το εύχομαι, το ελπίζω και πιστεύω σε αυτό. Η κυνική πλευρά μου, λέει ότι ξεχνάμε πολύ γρήγορα και γυρνάμε σε αυτό που ξέρουμε. Αλλά από την άλλη, πρέπει όλοι βοηθήσουμε στην αλλαγή. Θα είναι μεγάλο κρίμα να μην τιμήσουμε τόσους ανθρώπους που βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν και να γίνουν απόλυτα προσωπικοί.

“Θα είναι μεγάλο κρίμα να μην τιμήσουμε τόσους ανθρώπους που βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν και να γίνουν απόλυτα προσωπικοί», σημειώνει η Πατρίσια Απέργη.

Μικρότερη δεν είχα τόσες. Μα και τώρα έχω φοβίες που, ωστόσο, δεν είναι παραλυτικές ή δεν μου στερούν την λειτουργικότητα μου. Φοβάμαι να μείνω μόνη μου, φοβάμαι το ύψος, φοβάμαι την ανημποριά – παρότι έχω έρθει από μικρή αντιμέτωπη με την αρρώστια και το θάνατο.

Στα 27 μου χρόνια έπαθα έμφραγμα. Έχω ένα πολύ σπάνια σύνδρομο που χτυπάει πολύ νέες γυναίκες. Για πολύ καιρό δεν ήξερα τι το είχε προκαλέσει. Πέρασα, λοιπόν, μια μεγάλη περίοδο όπου χτυπούσαν διαρκώς καμπανάκια για πάρα πολλά πράγματα. Οι γιατροί που σύστηναν να απομακρυνθώ από πολλά. Έζησα για καιρό σε νοσοκομεία, μπήκα στη διαδικασία μιας απαιτητικής φαρμακολογίας και πέρασα ένα διάστημα που φοβόμουν ότι τώρα θα το ξαναπάθω. Τελικά, υποθέτω πως αυτό μου έδωσε δύναμη. Ήμουν ένας πολύ πιο κλειστός άνθρωπος, καθόλου διεκδικητικός κι αυτές οι εμπειρίες μου έδωσαν ένα «πάμε» για όλα. Ευτυχώς, βοήθησε και η αλαζονεία της νεότητας, γιατί δεν μπορούσα να ζω με το φόβο.

Στα 27 μου χρόνια έπαθα έμφραγμα. Έζησα για καιρό σε νοσοκομεία, μπήκα στη διαδικασία μιας απαιτητικής φαρμακολογίας. Τελικά, υποθέτω πως αυτό μου έδωσε δύναμη. Μου έδωσε ένα «πάμε» για όλα.

Έχω πολλά βήματα να κάνω με το μέσα μου, ναι. Η αποχή από τη σκηνή ήταν μια απόφαση που πήρα όταν επέλεξα να αφοσιωθώ στην χορογραφία. Δεν ήταν εύκολο, ήταν σκληρό, ήταν μια προσωπική μου ήττα να παραδεχτώ πως δεν είμαι γεννημένη για την σκηνή. Γιατί όταν σπουδάζεις χορό, θέλεις σαν τρελή να χορεύεις. Μα, όταν βρισκόμουν πάνω στη σκηνή δεν υπήρξε στιγμή που να το απολαμβάνω. Ήταν κάτι που δεν μπορούσα να αγνοήσω και μου έδειξε τον άλλο δρόμο. Ευτυχώς, γιατί ακόμα νιώθω πως κάθε φορά που χορογραφώ, είναι η πρώτη μου φορά.

Στις δικές μου παραστάσεις δεν με ενδιαφέρει να χορέψω. Παίρνω πάρα πολλά από την συνομιλία μου με τον χορευτή και δεν χρειάζομαι τίποτε αλλο. Παρόλα αυτά, αν υπάρξει ένα project που θα ομορφύνει την ταλαιπωρία στην οποία θα υποβληθώ, δεν αποκλείω να το κάνω. Εξάλλου, υπάρχουν τόσοι χορευτές που θαυμάζω, οπότε κάνω στην άκρη και κοιτάζω αυτή τη λάμψη.

Για την απόφαση της να μην λειτουργήσει ως χορεύτρια ομολογεί: “Η αποχή από τη σκηνή ήταν μια απόφαση που πήρα όταν επέλεξα να αφοσιωθώ στην χορογραφία. Δεν ήταν εύκολο, ήταν σκληρό».

Οι στιγμές δικαιοσύνης που λέγαμε. Πολλές μικρές προσωπικές στιγμές που περνούν μέσα από το μοίρασμα με τους άλλους. Το ότι επιθυμώ να χτίζω σχέσεις που κρατούν στο χρόνο. Και φυσικά, η αγάπη και ο έρωτας – δεν μπορώ χωρίς αυτά.