Φρόσω Τρούσα: Το Arc for dance festival ανέδειξε “διαμαντάκια” του χορού

«Το 2021, το ARC14 δηλώνει ότι, τώρα περισσότερο από ποτέ, είναι καιρός για χορό». Με τη φράση αυτή μας συστήνεται στην επίσημή του ιστοσελίδα του, το φετινό 14ο Arc for dance festival. Για χορευτές -ερασιτέχνες και επαγγελματίες, χορογράφους, δραματουργούς, κριτικούς, αλλά και φίλους του χορού, το Arc είναι μία στιγμή σημαντική.

Μία ευκαιρία να δεις από κοντά, όταν συμβαίνει ζωντανά, παραστάσεις «διαμαντάκια» όπως μας λέει η Φρόσω Τρούσα, η «ψυχή» του φεστιβάλ. Έργα ελλήνων και διεθνών χορογράφων «πριν γίνουν γνωστοί στο ευρύ κοινό». Κι ακόμη, μία αφορμή για ανταλλαγές και συναντήσεις• Έξω από τα θέατρα που φιλοξενούν τις παραστάσεις του, στο διάλειμμα και λίγο μετά, διακρίνει κανείς ένα πολύβουο, χαρούμενο μελίσσι να συζητά ενθουσιασμένα.

Και καθώς επίμονα συμβαίνει κάθε χρόνο, δημιουργεί τις συνθήκες εκείνες για «ζυμώσεις», μεταξύ των ανθρώπων του πεδίου, αλλά και ανάμεσα στο κοινό και σε νέα, διαφορετικά μεταξύ τους, έργα. Άλλωστε, το Αrc είναι ένα φεστιβάλ πολυφωνικό. Αναγνωρίζει τη σημασία της πολυμορφίας και της πολυτροπικότητας, που διακρίνει τον κόσμο του σύγχρονου χορού, αλλά και όλης της σύγχρονης τέχνης και επενδύει σε αυτή. Φέτος, για δεύτερη φορά, λόγω της πανδημίας, θα αρκεστούμε σε συναντήσεις ψηφιακές. Με αυτή την αφορμή συναντάμε την Φρόσω Τρούσα σε μία κουβέντα για τις προθέσεις, το παρελθόν, το μέλλον, τις διαδικασίες, τα πλάνα, την υποστήριξη, τις επιλογές, την πολυφωνία…

Ενώ ευχόμαστε, να βυθιστούμε ξανά, στα κόκκινα καθίσματα ενός θεάτρου, να σταθούμε σε μία πλατεία, ή και σε ένα μουσείο, χώρους που επιλέχθηκαν για δράσεις σε παλιότερες διοργανώσεις του• να συναντηθούμε οπωσδήποτε, με το επόμενο Arc, το 15ο από κοντά.

“Πιστεύω άλλαξε ο τρόπος που παρακολουθούμε την πορεία των νέων χορογράφων. Μέσα στα χρόνια γεννήθηκαν και άλλες ανεξάρτητες δομές που ενίσχυσαν τον χώρο μας προτρέποντας περισσότερο κόσμο να συνδεθεί με την τέχνη του χορού.” Σημειώνει η Φρόσω Τρούσα

Στις «κεντρικές», θεσμικές διοργανώσεις της χώρας μας,ερχόμασταν ήδη σε επαφή με μεγάλες κυρίως και αναγνωρισμένες ομάδες. Σπανιότερα με μικρότερες και περισσότερο άγνωστες. Όσον αφορά βέβαια, τα έργα των Ελλήνων χορογράφων, παρουσιάζονταν ήδη εντός, ανεξάρτητα, σε μικρά θέατρα. Επειδή ωστόσο είχα εικόνα αντίστοιχων παραστάσεων του εξωτερικού, ήθελα πολύ να μοιραστώ και αναλόγου επιπέδου έργα, που εδώ δεν γνωρίζαμε καν ότι υπήρχαν. Ήξερα, άλλωστε ότι υπήρχαν έργα νέων χορογράφων, τα οποία πίστευα ότι ήταν πραγματικά «διαμαντάκια». Αισθανόμουν όμως, ότι δεν υπήρχε ένα πιο στοχευμένο, θα μπορούσαμε να πούμε, πλαίσιο να παρουσιαστούν, έτσι ώστε να τους δοθεί η ευκαιρία να τα δει ένα ευρύτερο κοινό.

Σκέφτηκα λοιπόν, ότι υπήρχε χώρος, ίσως και ανάγκη για ένα φεστιβάλ που θα παρουσιάζει, τις παραστάσεις εκείνες των χορογράφων, πριν γίνουν γνωστοί στο ευρύ κοινό. Το σημαντικό αυτό στάδιο από το οποίο περνούν όλοι. Ένιωθα ότι έλειπε αυτή η επαφή με έργα μικρότερης κλίμακας. Έλειπε στον χώρο το ενδιάμεσο σκαλοπάτι, που θα έδινε έναυσμα και υποστήριξη σε νέους χορογράφους να παρουσιάσουν τα έργα τους και στο κοινό να γίνει μάρτυρας στη γόνιμη και εν εξελίξει αυτή δημιουργική διαδικασία. Θεώρησα ότι θα ήταν πραγματικά γόνιμο να έρθουμε σε επαφή και να γίνουμε «μάρτυρες» αυτής της διαδικασίας. Το ARC έγινε το μέσο γεφύρωσης αυτής της απόστασης. Ένας τρόπος να νιώσω μέρος ενός ευρύτερου κόσμου και να φέρω στη σκηνή φρέσκα έργα νέων Ελλήνων και διεθνών δημιουργών, ενισχύοντας τη χορευτική μας σκηνή, δίνοντας στο κοινό τη δυνατότητα να ανακαλύψει ταλαντούχους καλλιτέχνες με διαφορετικές και πρωτότυπες κινητικές προσεγγίσεις.

Σίγουρα περιπετειώδη! Οι πρωταρχικές ανάγκες ήταν αυτές που περιέγραψα – δεν προέκυψε επειδή ήθελα να ξεκινήσω ένα φεστιβάλ. Η χαρά και ο ενθουσιασμός μου οδήγησαν το κάθε μου βήμα και με πήγαιναν στο επόμενο, με την ίδια περιέργεια και αγάπη που είχα για τον χορό και τους καλλιτέχνες. Επίσης δεν ήταν μια εύκολη πορεία. Για να παρουσιάσεις έργα στη σκηνή χωρίς να κάνεις εκπτώσεις στην ποιότητα και στις απαιτήσεις τους, όσο λιτές και αν είναι, χρειάζεται εξοπλισμό και τεχνική υποστήριξη. Τα περισσότερα θέατρα που μπορούσαμε να πάμε παρείχαν τα ελάχιστα. Αυτό μεταφραζόταν σε ατέλειωτες ώρες προσωπικής εργασίας, σοβαρό «χαμαλίκι» που λένε, αφού ο προϋπολογισμός μας ήταν ελάχιστος και το μόνο μας έσοδο τα εισιτήρια που επί της ουσίας κάλυπταν τις αμοιβές των καλλιτεχνών. Έμαθα πολλά από την καλή και από την ανάποδη. Όμως δεν ήμουν μόνη μου σε αυτό το ταξίδι παρότι με θεωρούσαν λίγο τρελή. Αυτή ηδιαδρομή με έφερε κοντά με φανταστικούς ανθρώπους και υπέροχους καλλιτέχνες, που μέχρι και σήμερα στηρίζουν με πάθος, ψυχικά και σωματικά, το φεστιβάλ και είμαι ευγνώμων που το έχω μοιραστεί μαζί τους.

Με ευχαριστεί ιδιαίτερα να νιώθω ότι είμαι κοντά στα νέα παιδιά και να έχω τη δυνατότητα να στηρίζω όπως μπορώ τα όνειρά τους.

Πέρα από τον κόσμο όλο (όπως τον γνωρίζουμε); Πιστεύω άλλαξε ο τρόπος που παρακολουθούμε την πορεία των νέων χορογράφων. Μέσα στα χρόνια γεννήθηκαν και άλλες ανεξάρτητες δομές που ενίσχυσαν τον χώρο μας προτρέποντας περισσότερο κόσμο να συνδεθεί με την τέχνη του χορού. Αυτό δημιούργησε ένα θετικό ντόμινο νομίζω, που «έφτασε» μέχρι τους μεγαλύτερους θεσμούς, επηρεάζοντας τους και τώρα πια ο χορός είναι αναπόσπαστο κομμάτι του προγράμματός τους. Οι αλλαγές έρχονται σταδιακά, με κοινή προσπάθεια. Αισθάνομαι, ότι, σε σχέση με τότε, όταν ξεκίνησε το φεστιβάλ, κινήσεις που έχουν γίνει από πολλούς και από διαφορετικές κατευθύνσεις έχουν ενισχύσει και έχουν αναπτύξει αρκετά τον χορό στη χώρα μας. Παρ’ όλ’ αυτά, έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας και ακόμη, ευθύνη να δώσουμε με αγάπη τη σκυτάλη στους νεότερους για να συνεχίσουν.

Όταν οι εμπειρίες μας σωματοποιούνται, ο χορός έρχεται στην πρώτη γραμμή και μας αποκαλύπτει πώς «μας κινεί» ο κόσμος μας σήμερα.

Ζούσαμε ήδη στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας αλλά, καθώς η πανδημία μας επιβλήθηκε βίαια, αναγκαστήκαμε να τη χρησιμοποιήσουμε ολοκληρωτικά. Εφευρίσκουμε, βέβαια, νέους τρόπους-ή ίσως επαν-οικειοποιούμαστε συνεχώς τους ήδη υπάρχοντες- για να επικοινωνούμε και να διατηρούμε την επαφή μας με αγαπημένες συνήθειες, μέσα από ένα όχι και τόσο οικείο –αρχικά- μέσο. Μας επιβλήθηκε μια παύση. Ο χρόνος όμως, δε σταμάτησε ποτέ να κυλάει. Συνέχισε να βρίσκεται σε ροή, σε κίνηση, ενώη καθημερινότητά πήρε ξαφνικά άλλες διαστάσεις.

Ο χορός υπάρχει στον χρόνο που ζούμε όπως και στον χώρο. Είναι μια τέχνη άρρηκτα συνδεδεμένη με την κίνηση. Αυτή η κίνηση συμβαίνει στο παρόν. Η κίνηση και ο χρόνος είναι στοιχεία ζωτικής σημασίας στον χορό, μια τέχνη που «γεννιέται και πεθαίνει» την ίδια στιγμή που συμβαίνει. Ένα τώρα που συνομιλεί με το παρελθόν, επαναφέρει στιγμές του, κοιτάζοντας ταυτόχρονα προς το μέλλον. Όταν οι εμπειρίες μας σωματοποιούνται, ο χορός έρχεται στην πρώτη γραμμή και μας αποκαλύπτει πώς «μας κινεί» ο κόσμος μας σήμερα. Με τα έργα που φιλοξενούμε φέτος επιδιώκουμε να αναδείξουμε αυτή την καθοριστική σχέση των σωμάτων με τον χρόνο και τη μοναδική δυνατότητα του χορού να τη διηγηθεί.

“Μετά το τέλος κάθε φεστιβάλ δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα υπάρξει επόμενο. Υπάρχει πάντα αυτή η σκέψη όταν τελειώνει, σαν να τελείωσαν όλα, αλλά μέχρι στιγμής μετά από λίγο καιρό ξαναγεννιέται μέσα μου η ανάγκη να αναζητήσω έναν νέο «θησαυρό» και όταν τον βρω να τον ξαναμοιραστώ με τον κόσμο.”

Πάντα θα υπάρχει πολυφωνία γιατί ο κάθε δημιουργός διηγείται την προσωπική του εμπειρία, με τον τρόπο που βιώνει και οραματίζεται τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει και κατ’ επέκταση τον κινεί. Το κάθε έργο έχει το δικό του μοναδικό αποτύπωμα. Άλλοτε μας συνεπαίρνει ενώ άλλες φορές μας αγγίζει λιγότερο. Όπως και να ’χει όμως, η πιο άμεση επίδραση συμβαίνει στο σώμα. Βιώνουμε διάρκειες, βλέμματα, επαναλήψεις, αμηχανίες, κάνουμε ενσώματους «συνειρμούς» σε τέτοια ταχύτητα που ίσως το μυαλό δεν προλαβαίνει να τις επεξεργαστεί – και συνήθως ό,τι το μυαλό δεν κατανοεί το απορρίπτει. Η πολυφωνία του χορού είναι αναγκαία γιατί μας προσφέρει τη δυνατότητανα αναπτύσσουμε συσχετισμούς, να διευρύνουμε τις αισθήσεις μας, ακόμη και να συμφιλιωνόμαστε με τον κόσμο -τον οποίο άλλωστε όλοι μοιραζόμαστε ή να συνδεόμαστε βαθύτερα με τον εαυτό μας.

Εμπιστεύομαι έναν εσωτερικό αυθορμητισμό που με κινεί όταν βρω έργα που με εξιτάρουν, είτε σαν ιδέες που ακόμα δεν έχουν γεννηθεί είτε με έργα που έχω δει. Αν ο συνδυασμός που προκύπτει φέρνει στη σκηνή την πολυφωνία που επιθυμώ, τότε έχουμε φεστιβάλ.

Συνήθως υπάρχει μια πρωταρχική ιδέα της κεντρικής θεματικής. Δεν περιορίζω την επιλογή των έργων με αυτό το κριτήριο. Ούτε επιλέγω με βάση τις «διεθνείς τάσεις». Το κάθε ταξίδι έχει και την προσωπική του ιστορία που διαμορφώνεται μέσα από τις επαφές και την επικοινωνία μου με καλλιτέχνες. Αυτό δεν συμβαίνει απαραίτητα μόνο για το φεστιβάλ, αλλά κυρίως γιατί μου δημιουργεί έναν ενθουσιασμό σε σχέση με το πώς λειτουργεί η φαντασία τους και τι εμπνέει το δικό τους ταξίδι. Αυτή η διαδικασία κινητοποιεί και τη δική μου φαντασία, με βοηθάει να κάνω συνειρμούς σε συνδυασμό με τα δικά μου βιώματα, μέχρι που η εικόνα της θεματικής γίνεται πιο ξεκάθαρη.

Στην πορεία δηλαδή έρχονται τα έργα και κουμπώνουν σταδιακά, σχεδόν μαγικά, κι έτσι αρχίζει να παίρνει σχήμα το φεστιβάλ. Εμπιστεύομαι έναν εσωτερικό αυθορμητισμό που με κινεί όταν βρω έργα που με εξιτάρουν, είτε σαν ιδέες που ακόμα δεν έχουν γεννηθεί –με το ρίσκο που τα συνοδεύει όταν δεν ξέρεις το αποτέλεσμα– είτε με έργα που έχω δει. Αν ο συνδυασμός που προκύπτει φέρνει στη σκηνή την πολυφωνία που επιθυμώ, τότε έχουμε φεστιβάλ. Μετά το τέλος κάθε φεστιβάλ δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα υπάρξει επόμενο. Υπάρχει πάντα αυτή η σκέψη όταν τελειώνει, σαν να τελείωσαν όλα, αλλά μέχρι στιγμής μετά από λίγο καιρό ξαναγεννιέται μέσα μου η ανάγκη να αναζητήσω έναν νέο «θησαυρό» και όταν τον βρω να τον ξαναμοιραστώ με τον κόσμο. Και κάπως έτσι ξεκινάει μια καινούργια περιπέτεια.

Με ευχαριστεί ιδιαίτερα να νιώθω ότι είμαι κοντά στα νέα παιδιά και να έχω τη δυνατότητα να στηρίζω όπως μπορώ τα όνειρά τους. Είχα την τύχη να γνωρίσω πολύ ωραίους ανθρώπους στα δικά μου νεανικά χρόνια, των οποίων η ενέργεια και το πάθος τους για τον χορό, μαζί με τη βαθιά ευγένεια που τους χαρακτήριζε, αυτή τους η αγάπη και φροντίδα, με εμπνέουν μέχρι και σήμερα. Θεωρώ ότι είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω: με τις δυνατότητες που έχω να βοηθάω με τη σειρά μου, να ενθαρρύνω τα βήματα των νέων παιδιών και… όπου τους φτάσει το πάθος τους.

Το φεστιβάλ είναι ένα πλαίσιο που τους δίνει αυτή τη δυνατότητα. Ταυτόχρονα είναι στο χέρι τους να αδράξουν την ευκαιρία και να δείξουν το εν δυνάμει ταλέντο που έχω διακρίνει κι εγώ σ’ αυτούς. Το ρίσκο το παίρνουμε παρέα, αλλά τον δρόμο τον χαράζουν οι ίδιοι. Και χαίρομαι γιατί έχουμε δει πολλούς νέους χορογράφους όλα αυτά τα χρόνια του ARC που έχουν κάνει πολύ μεγάλη διαδρομή στον χώρο και τώρα δε θεωρούνται πια νέοι αλλά ώριμοι και καταξιωμένοι χορογράφοι.

Ως μέλος του Ευρωπαϊκού δικτύου Aerowaves τα τελευταία 6 χρόνια μπορώ να επιβεβαιώσω ότι οι Έλληνες χορογράφοι έχουν αναγνωρισμένη και σταθερή παρουσία στον ευρωπαϊκό χάρτη του χορού.

To ARC, όπως ανέφερα και πριν, ξεκίνησε με στόχο να φέρουμε το κοινό σε επαφή με έργα νέων δημιουργών. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι πάντα υπήρχε χορογραφική δραστηριότητα στην χώρα μας, ιδιαίτερα στην Αθήνα, όπου όμως δεν υπήρχε το πλαίσιο και η δυνατότητανα δοθεί η ευκαιρία να παρουσιάσουν οι νέοι δημιουργοίτα έργα τους στα μεγάλαφεστιβάλ της εποχής. Αυτό στην πορεία των χρόνων άλλαξε, διαμορφώθηκαν και άλλες δομές, οπότε υπήρξεη δυνατότητα μεγαλύτερης έκθεσης και τριβής με το κοινό.

Ταυτόχρονα το επίπεδο των χορευτών μας αναβαθμίστηκε πολύ, με αποτέλεσμα να θαυμάζουμε Έλληνες χορευτές σε εγχώριες ομάδες αλλά και γνωστές ομάδες του εξωτερικού. Αυτό πιστεύω ότι έδωσε μεγάλο κίνητρο και ενθουσιασμό και ενέπνευσε τον χορευτικό κόσμο αλλά και το κοινό. Ως μέλος του Ευρωπαϊκού δικτύου Aerowaves τα τελευταία 6 χρόνια μπορώ να επιβεβαιώσω ότι οι Έλληνες χορογράφοι έχουν αναγνωρισμένη και σταθερή παρουσία στον ευρωπαϊκό χάρτη του χορού. Από το danceboom του ’90 πιστεύω ότι υπάρχει μια διαρκής εξελικτική πορεία. Άλλοτε μας εκπλήσσουν κάποιοι καλλιτέχνες περισσότερο, αλλά πάντα υπάρχουν και αναδύονται συνέχεια.

Πιστεύω ότι το κοινό του χορού σαφέστατα αναπτύσσεται αλλά είμαστε ακόμα στο στάδιο που ο κόσμος πάει να δει τους φίλους του ή έναν/μία χορογράφο που έχει μεγάλη αναγνώριση. Δεν το βρίσκω κακό αυτό, αλλά δεν έχει αναπτυχθεί στο βαθμό που να έχει γίνει μέρος της κουλτούρας μας. Είναι θέμα τριβής με την τέχνη του χορού και όσο υπάρχουν δομές που τον στηρίζουν, όλο και περισσότερος κόσμος θεωρώ ότι θα τον παρακολουθεί. Σίγουρα ένα μεγάλο μέρος του κοινού αποτελείται από επαγγελματίες του πεδίου, ταυτόχρονα όμως τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έντονη κινητικότητα στη δραστηριότητα του χορού που αναπτύσσεταικαι σε άλλες περιοχές –πόλεις πέρα από την Αθήνα– και αυτό φέρνει ένα αισιόδοξο μήνυμα σε όλους.

Για αρχή θέλω να ολοκληρωθεί η φετινή διοργάνωση και ο κόσμος να ευχαριστηθεί έστω και διαδικτυακά τις παραστάσεις μας. Στη συνέχεια εύχομαι να επαναλειτουργήσει το DAN.C.CE μετά από 7 μήνες lockdown και να γεμίσει ξανά η αίθουσα με μουσικές και ανθρώπους να χορεύουν! Μου έχει λείψει πολύ αυτή η συνθήκη και φαντάζομαι σε πολύ κόσμο.

Το φεστιβάλ σύγχρονου χορού Moving Colors για νεανικό κοινό είναι σε αναμονή αλλά το δρομολογούμε, και στη συνέχεια, καλώς εχόντων των πραγμάτων, ξεκινάει η διοργάνωση του Spring Forward Festival που θα πραγματοποιηθεί στην Ελευσίνα του χρόνου τον Μάιο. Πιστεύω ότι και το ARC θα μας συντροφεύει και αυτό κάπου εκεί γύρω… Ολα αυτά έχουν αρκετή δουλειά από πίσω και θα με κρατήσουν απασχολημένη για αρκετό διάστημα!