Χρήστος Λούλης: Το χρονικό μιας δήλωσης και μιας συγνώμης

Στις 11 Μαΐου του 2020, το Monopoli.gr δημοσίευει ένα κείμενο άποψης με τίτλο «Η υπόθεση Λούλη και γιατί διυλίζουμε την κάμηλο». Το κείμενο σχολίαζε την πρωτοφανή επίθεση που δεχόταν ο ηθοποιός, ύστερα από τη συμμετοχή του σ’ ένα σποτ της Πολιτικής Προστασίας για την αποφυγή συνωστισμού στους δημόσιους χώρους. Μια επίθεση, περίπου, με χαρακτηριστικά όχλου.

Ένα χρόνο μετά, το Monopoli.gr δημοσιεύει μια μεγάλη συνέντευξη του Χρήστου Λούλη, στην οποία ο ηθοποιός διατυπώνει – μέσα σε ένα διευρυμένο κύκλο ερωτήσεων και θεμάτων – ένα σκεπτικό εξορθολογισμού του αχανούς θεατρικού τοπίου ∙ οι παθογένειες του οποίου είναι κοινός τόπος για τον καλλιτεχνικό κόσμο και για τις παθογένειες του οποίου έχουν, ήδη, καταναλωθεί τόνοι μελάνης. Η απομόνωση, ωστόσο, μιας μόνο πτυχής αυτού του σκεπτικού πυροδοτεί έναν καινούργιο πολεμικό γύρο εναντίον του.

Ως γράφουσα και των δύο κειμένων με κοινό παρονομαστή τον Χρήστο Λούλη – το πρώτο ως μια κριτική προσέγγιση στην πρακτική της ωμής επίθεσης και το δεύτερο ως ένα ανοιχτό πλαίσιο συνομιλίας με το πρόσωπο που την δέχεται – διατηρώ το προνόμιο της παρατήρησης: Για το πώς προκύπτει, τροφοδοτείται κι εκτονώνεται μαζικά μια αντίδραση. Για τις αποχρώσεις και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της. Για τους δεκάδες τρόπους διατύπωσης μιας διαφωνίας στα λεγόμενα ενός ατόμου.

Ανάμεσα στα πολυτιμότερα που μου έχει μάθει η ζωή μέσα στη δημοσιογραφία είναι ν’ ακούω προσεκτικά τους ανθρώπους – ακόμα κι αν διαφωνώ εξ ορισμού μαζί τους. Ακούγοντας, λοιπόν, τον Χρήστο Λούλη σε μια μακρά συνομιλία που κράτησε, σχεδόν, τρεις ώρες μπορώ να πω ότι ούτε για μια στιγμή δεν μου δημιουργήθηκε αμφιβολία για το αν ο συνομιλητής μου νοιάζεται και αγαπά το θέατρο και τους συναδέλφους του. Καταφάσκω άφοβα υπέρ αυτού.

Στις 3.139 λέξεις της συνέντευξης υπάρχουν πολλά παραδείγματα που επαληθεύουν αυτήν την αίσθηση. Από την άλλη, υπάρχει και το ακανθώδες σημείο άποψης για την λειτουργία των μικρότερων σκηνών – ένα σημείο για να αποστασιοποιηθεί κανείς. Ο δημοσιευμένος διάλογος, εξάλλου, το επιβεβαιώνει. Είναι ικανό, όμως, ν’ ακυρώσει όλο το υπόλοιπο περιεχόμενο; Ν’ ακυρώσει τον άνθρωπο που το υποστηρίζει; Ν’ ακυρώσει το έργο, την προσωπικότητα και την αναγνωρισμένη προσπάθεια του;

Δεν είναι ούτε λυρικά, ούτε ρητορικά τα παραπάνω ερωτήματα. Απεναντίας, η υπόθεση Λούλη τροφοδοτεί τον σοβαρό προβληματισμό για το πώς μια ένσταση ή μια θεμιτή κριτική τοποθέτηση, εκτροχιάζεται. Και τελικά επιχειρεί να ισοπεδώσει τον άνθρωπο που την εκφράζει.

Και μόνο γι’ αυτό, είναι προσωπικό χρέος, όσο και χρέος του Monopoli, να δώσει χώρο στον Χρήστο Λούλη να την αντικρούσει.

“Αυτή η διευκρίνιση νιώθω ότι αφορά περισσότερο αυτούς που δεν ξέρουν ούτε εμένα προσωπικά, ούτε τη δουλειά μου. Γιατί μου είναι αδιανόητο οι φίλοι μου και αυτοί που έχουν παρακολουθήσει την πορεία μου να πιστεύουν ότι μου αρέσουν τα λουκέτα.

Τα τελευταία 25 χρόνια, έχω δουλέψει, έχω δημιουργήσει, έχω αγαπήσει και έχω εν τέλει μεγαλώσει στα μικρά θέατρα. Από το Θέατρο Τέχνης, από το οποίο προέρχομαι, το θέατρο της οδού Κυκλάδων του Λευτέρη Βογιατζή, το Αμόρε, τις Ροές και άλλα πολλά, ξέρω τα μικρά θέατρα. Μέσα εκεί έζησα τις πιο πολύτιμες εμπειρίες μου. Μέσα σ’ αυτά είδα τις καλύτερες παραστάσεις της ζωής μου. Μέσα σ’ αυτά γνώρισα τον εαυτό μου. Όμως, ποτέ δεν πίστεψα πως η αξία των θεάτρων βρισκόταν στο ότι είναι μικρά. Συνδέθηκα με τους ανθρώπους τους κι έγινα κι εγώ ένας από αυτούς.

Την αξία και τη δουλειά αυτών των ανθρώπων δε θέλω και δεν μπορώ να υποτιμήσω, πολλώ δε μάλλον να ακυρώσω. Μέσα σε άπειρες δυσκολίες όλων των ειδών, οι άνθρωποι αυτοί έγραψαν την ιστορία του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Και συνεχίζουν να τη γράφουν. Και εκεί έγκειται η αγωνία μου.

Αναλαμβάνοντας την ευθύνη της αφέλειάς μου, της απροσεξίας μου, ίσως και της όποιας αλαζονείας μου αναγνωρίζω ότι ξένισα και ίσως πλήγωσα τους ανθρώπους που εκτιμώ. Όσους δούλεψαν μαζί μου, αλλά και τους άλλους. Και ειδικά σε μια περίοδο σαν αυτή της πανδημίας που τα θέατρα παρέμειναν κλειστά και οι άνθρωποί τους βρίσκονται μπροστά σε οικονομικό αφανισμό.

Το δικό μου προσωπικό αισθητήριο για την τέχνη που αγαπώ και τους ανθρώπους της, μου υπαγορεύει να λαχταρώ οι άνθρωποι αυτοί και άλλοι που ακόμα δεν τους γνωρίζουμε, να αναμετρηθούν με μιαν άλλη αφήγηση της θεατρικής πράξης. Μιαν αφήγηση που θα περιλαμβάνει την απόσταση από τη σκηνή, την ολοκληρωτική παρατήρηση της φιγούρας ενός ρόλου, το ανέβασμα έργων με πολλούς ρόλους καθώς βέβαια και την αξιοπρεπή και επαρκή αμοιβή των επαγγελματιών του θεάτρου.

Σύμφωνα, λοιπόν, με το δικό μου αισθητήριο, όλα αυτά εξυπηρετούνται καλύτερα σε μεγαλύτερα θέατρα. Θέατρα που θα μπορούν να φιλοδοξούν όχι μόνο να ζουν από το ταμείο, με όποια εξωστρέφεια αυτό προϋποθέτει, αλλά και να ενισχύουν την συνεργασία και συνύπαρξη των πολύ άξιων εργατών τους, αντί να τους χωρίζουν σε «μαγαζιά» τόσα πολλά για μια όλο και συρρικνωμένη αγορά. Ίσως και να είναι αυτός ο λόγος που συμβαίνει το τελευταίο.

Δεν θέλησα ποτέ να προτρέψω το υπουργείο να κλείσει τα μικρά θέατρα. Μάλλον αποτυχημένα, έκανα μια απόπειρα να εκφράσω την ιδανική για μένα κατάσταση που θα ήθελα το θέατρο στην Ελλάδα να περιέλθει. Όπως αν μπορούσα να πατήσω ένα κουμπί, να ζητήσω μια ευχή από το τζίνι.

Η δεύτερη ευχή μου από το τζίνι θα ήταν όσοι καλόπιστοι ακόμα έχουν απομείνει, να συγχωρέσουν τη λεκτική μου παραδρομή και να συνεχίσουν να με βλέπουν ως έναν από αυτούς. Ακόμα κι αν διαφωνούμε.

Χρήστος Λούλης