10ο Borderline Festival: Το μουσικό φεστιβάλ της Στέγης επιστρέφει “χωρίς όρια, χωρίς σύνορα”

Χωρίς όρια, χωρίς σύνορα. Το μουσικό Borderline Festival της Στέγης επιστρέφει για δέκατη συνεχή χρονιά κι αυτός είναι λόγος να το γιορτάσουμε με όλες τις αισθήσεις μας. Ζωντανές συναυλίες, οπτικοακουστικές δράσεις και τρία νέα ψηφιακά έργα απλώνονται μέσα στην πόλη, αλλά και στο διαδίκτυο, δίνοντας ραντεβού με το σήμερα του ήχου.

Σε μια περίοδο κατά την οποία οι τέχνες καταλαμβάνουν μόνο τις δύο διαστάσεις και ένα ιδιαίτερα στενό ηχητικό φάσμα, έρχεται το Borderline να επαναφέρει την ολότητα της μουσικής και να μας υπενθυμίσει ότι ο ήχος μπορεί να απευθυνθεί σε όλες μας τις αισθήσεις, στον νου μας, αλλά και στο σώμα μας.

Από τις 25 έως τις 27 Ιουνίου, το διεθνές μουσικό φεστιβάλ, που σταθερά αναδεικνύει την πολυδιάστατη σημασία του ενδιάμεσου χώρου μεταξύ πομπού και δέκτη, δημιουργού και θεατή/ακροατή, καλεί το κοινό να γιορτάσει τα δέκατά του γενέθλια με μια σειρά από ζωντανές συναυλίες και οπτικοακουστικές δράσεις. Στο επίκεντρο του φεστιβάλ τίθεται η αναγκαιότητα συνεύρεσης σε φυσικό χώρο και επαναπροσδιορισμού ενός κοινού δημιουργικού χώρου διάδρασης και συμμετοχής, τηρώντας όλα τα μέτρα ασφαλείας.

Από τη συμμετρία της dance στην τυχαιότητα του αυτοσχεδιασμού, και από το τονικό τραγούδι στον θόρυβο και στους περιβαλλοντικούς ήχους της ηλεκτροακουστικής μουσικής, για δέκατη συνεχή χρονιά το Borderline αμφισβητεί σύνορα και οριογραμμές, εξερευνώντας νέες θεματικές, πρακτικές και καλλιτεχνικές κατευθύνσεις.

Παράλληλα, στο διαδικτυακό περιβάλλον της Στέγης, παρουσιάζονται τρία νέα ψηφιακά έργα, τα οποία αναδεικνύουν την επιτακτικότητα περιβαλλοντικών ζητημάτων, βρίσκουν νέα σημεία συνάντησης μεταξύ μουσικής και land art και οραματίζονται έναν μη ετεροπατριαρχικό κόσμο αυτοδιάθεσης, χειραφέτησης και αλληλοφροντίδας.

Η αφίσα του 10ου Borderline Festival

Η πρώτη μέρα του φεστιβάλ στις 25 Ιουνίου στη Νέα Μασκώτ (Δημοτικός Κινηματογράφος Ταύρου) ξεκινάει με έναν σημαντικό μουσικό της εγχώριας underground σκηνής, τον Kostadis, σε ένα έντονο και συχνοτικά πυκνό σετ ηλεκτροακουστικής μουσικής. Στη συνέχεια, οι κιθαριστικοί αρπισμοί και τα επεξεργασμένα φωνητικά της Julia Reidy μας μεταφέρουν σε ένα πιο εύθραυστο ακουστικά περιβάλλον. Τέλος, η αναλογική προβολή (φιλμ 16mm) της ταινίας “Honor and Obey” του Αμερικανού σκηνοθέτη Warren Sonbert, σε παραλληλία με τους ηλεκτρικούς ήχους και την τρομπέτα της Θάλειας Ιωαννίδου, aka Pinna Bounce, εξερευνούν τα σημεία συνάντησης και απόκλισης ήχου και κινούμενης εικόνας.

Στο πλαίσιο του Borderline Festival θα γίνει προβολή της ταινίας “Honor and Obey” του Warren Sonbert

Η δεύτερη μέρα του φεστιβάλ, στις 26 Ιουνίου στο Θέατρο Πολυχώρου Λιπασμάτων Δραπετσώνας (Είσοδος Σφαγείων), αναζητά τους μελλοντικούς τρόπους συσχετισμού με τη μουσική και τον ήχο. Από τους Wild Terrier Orchestra, τη σύμπραξη του Δημήτρη Παπαδάτου, aka Jay Glass Dubs, με τη Φωτεινή Κορρέ στο νέυ, μέχρι την κολεκτίβα CURL της υποψήφιας για Όσκαρ Mica Levi, η βραδιά στον παραθαλάσσιο πολιτιστικό χώρο «Λιπάσματα» καλεί την καθεμία και τον καθένα από εμάς να κινηθούν σωματικά και νοητικά στον δικό τους παλμό, προς μια εξερεύνηση για έναν χορό «ελεύθερο από μετρονόμους και groove, ελεύθερο από ρυθμό» (Thomas Köner).

Το φεστιβάλ κλείνει στις 27 Ιουνίου στη Νέα Μασκώτ (Δημοτικός Κινηματογράφος Ταύρου) με δύο νέες αναθέσεις της Στέγης, οι οποίες αναδεικνύουν αθέατες πτυχές του περιβάλλοντός μας, αλλά και με ένα δυνατό ηλεκτροακουστικό σετ της Νεοϋορκέζας σαξοφωνίστριας και συνθέτριας Lea Bertucci.  Σε συνέχεια του TESTIMONIUM – Athens, που δημιούργησε ο Jacob Kirkegaard ειδικά για το κανάλι της Στέγης στο YouTube, ο διεθνώς καταξιωμένος sound artist παρουσιάζει ζωντανά μια νέα τετραφωνική ηχητική σύνθεση, η οποία βασίζεται στις ηχογραφήσεις που πραγματοποίησε σε διάφορες μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων της Αττικής. Η Lea Bertucci εξερευνά τη γλυπτικότητα του ήχου και την ακουστική του χώρου, αναπτύσσοντας ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο ηχητικό περιβάλλον. Τέλος, το νέο οπτικοακουστικό έργο με τίτλο ARIA του μουσικού και παραγωγού Coti K., της video artist Ερατώς Τζαβάρα και του φωτογράφου και βιολόγου Andrea Bonetti, πραγματεύεται τη διττή σημασία την οποία μπορεί να έχει ο αέρας που αναπνέουμε.

Pre-launch με το Infinity της Nicoleta Chatzopoulou, photo credits: Andreas Simopoulos

Το φεστιβάλ κάνει pre-launch με τρία online μουσικά βίντεο που θα διατίθενται από τις 19 Ιουνίου στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση. Η Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου aka Bunny μας εισάγει στον sci-fi, queer φεμινιστικό κόσμο των Dentata Pearls. Η Νικολέτα Χατζοπούλου στο Infinity δημιουργεί μια νέα σύνθεση για φωνή και halldorophone, το όργανο που έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό από το soundtrack της ταινίας Joker. O Jacob Kirkegaard με το Testimonium – Athens καταθέτει μια οπτικοακουστική μαρτυρία με καταγραφές ήχου και εικόνας από εγκαταστάσεις απορριμμάτων, ανακύκλωσης και υδάτινων λυμάτων της Αττικής, αποτίνοντας έναν γλυκόπικρο φόρο τιμής στα σκουπίδια του πολιτισμού.
*Επιμέλεια: Μιχάλης Μοσχούτης, Οργάνωση παραγωγής: Χριστίνα Πιτούλη, Μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση

Kostadis Michail στο Borderline Festival

Αισθησιακές μελωδίες ξεχύνονται, μαγνητικές μουσικές φράσεις υπερβάλλουν και η διάκριση μεταξύ πειραματισμού και ποπ εξαλείφεται. Ο Kostadis περιπλανάται στο τρέχον πεδίο της σύγχρονης ηλεκτρονικής μουσικής, με μια μείξη παλιών συνθεσάιζερ, μίνιμαλ ηλεκτρονικών, αφρικανικών κρουστών και prog ενορχηστρωτικών τεχνικών. Ηχητικά κύματα προερχόμενα από μια μακρινή παιδική ηλικία. Για αυτή την εξερεύνηση, ο Kostadis χρησιμοποιεί τεχνικές live looping, ζωντανή ερμηνεία ηλεκτρονικών, παραμορφωμένες φωνές, ηλεκτρονικά τύμπανα, ανασκευασμένα πετάλια, έναν ψηφιακό ταλαντωτή αφής, ηχογραφήσεις πεδίου, μαγνητοταινίες, drum machines και αναλογικά συνθεσάιζερ.

Από το 2019, η κελαρυστή μουσική της Julia στη 12χορδη κιθάρα χαρακτηρίζεται από έναν απτό και πάντα θαλερό ήχο. Στο “Guitar”, η εγκατεστημένη στο Βερολίνο Αυστραλέζα μουσικός αναμειγνύει οξείς ήχους συνθεσάιζερ, ηλεκτρικά fuzz και flex, απροσδόκητους τυχαίους ήχους, φωνή με autotune και φυσαρμόνικα δημιουργώντας ένα πανίσχυρο φίλτρο.

Η μουσική της Reidy σε παρασέρνει. Είναι ανήσυχη, πάντα ταξιδιάρικη: Μοναχικοί τόνοι μέσα σε μηχανικά χορωδιακά μέσα σε διστακτικό μουρμούρισμα. Τα μακράς διάρκειας κομμάτια ταλαντεύονται μεταξύ των επιμέρους σκηνών αλλά είναι πάντα γερά εδραιωμένα: η κιθάρα και τα φωνητικά της μοιάζουν αγκιστρωμένα στη φυσική ροή της αναπνοής και της σκέψης. Σε γοητεύουν καθώς διασχίζουν αχανείς και κρυφούς χώρους.

Pinna Bounce ©Pinelopi Gersimou

«Στο “Honor and Obey” [Τιμή και Υπακοή] του Warren Sonbert, στρατιώτες παρελαύνουν στοιχισμένοι, μια τίγρη παραμονεύει στο χιόνι, θρησκευτικές πομπές διασχίζουν τους δρόμους και φοίνικες ανεμίζουν με το τροπικό αεράκι. Καθώς οι έντονα χρωματισμένες εικόνες αυθεντιών αναμειγνύονται με σκηνές από κοκτέιλ πάρτι, αυτό το διάρκειας 21 λεπτών βουβό φιλμ ρέει με τη χάρη ενός μουσικού κομματιού που έχει χτιστεί πάνω στις περίπλοκες εντάσεις οι οποίες κρύβονται ανάμεσα στις νότες» – Caryn James, “The New York Times”.

Την προβολή φιλμ 16mm θα συνοδεύσει ηχητικά η Θάλεια Ιωαννίδου, aka Pinna Bounce. Αυτοσχεδιάζοντας με τους ενισχυτές, τα πετάλια, τους μικροφωνισμούς και την τρομπέτα της, η μουσικός δίνει το δικό της νόημα και ένταση στην ταινία του Sonbert. Ο ηχητικός ρυθμός, άλλοτε σε συγχρονισμό και άλλοτε σε αντίθεση με τον ρυθμό των εικόνων, στρέφει την προσοχή του κοινού στο «εδώ και το τώρα» της ζωντανής πράξης.

Borderine JAY GLASS DUBS ©ArnisK

Wild Terrier Orchestra ονομάζεται το πρότζεκτ που ξεκίνησε στη διάρκεια του πρώτου lockdown ο Δημήτρης Παπαδάτος, aka Jay Glass Dubs, και πρόκειται για ένα ανοιχτό σύνολο που περιλαμβάνει διάφορους συνεργάτες οι οποίοι συνεργάζονται κυρίως διαδικτυακά. Για το φεστιβάλ Borderline 2021 οι Wild Terrier Orchestra θα είναι ο Δημήτρης Παπαδάτος στα ηλεκτρονικά και η Φωτεινή Κορρέ στο νέυ, σε μια ημίωρη εμφάνιση που προαναγγέλλει το επερχόμενο πρώτο τους επίσημο άλμπουμ, το οποίο θα ανακοινωθεί αργότερα μέσα στη χρονιά, εμπνευσμένο από τη musique concrète, την παραδοσιακή μουσική, τη free jazz και την ποίηση του Αντρέα Εμπειρίκου.

Thomas Koner © Igor Romanov

Η μουσική του Thomas Köner και του πρότζεκτ του, “Porter Ricks”, έχει συχνά χαρακτηριστεί ως υποβρύχια τέκνο. Στις ζωντανές του εμφανίσεις, ο Köner δημιουργεί μια ιδιαίτερη αίσθηση εμβύθισης σε ένα απτό και ρευστό ηχητικό περιβάλλον. Όπως λέει και ο καλλιτέχνης, η μουσική του αφορά τις δονήσεις, το δέρμα και την αίσθηση της αφής. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τη μουσική του Köner δεν την ακούμε με τα αυτιά μας, αλλά την νιώθουμε και την αντιλαμβανόμαστε με ολόκληρο το σώμα μας.

Στη δεκαετή του πορεία, το φεστιβάλ Borderline αναγνωρίζει και αναδεικνύει την καθοριστική επιρροή που έχει ιστορικά η αβανγκάρντ, το underground και ο πειραματισμός σε πιο δημοφιλείς και καθιερωμένες εκφάνσεις της τέχνης. Παράλληλα, καλεί το κοινό να αμφισβητήσει την επιτυχία ως μια απόλυτη έννοια, μετρήσιμη σε πωλήσεις, views, διακρίσεις και συνεργασίες.

Στο πλαίσιο αυτό, η κολεκτίβα των CURL μπορεί να προσδιοριστεί και ως ένας ζωντανός χώρος δημιουργίας και πειραματισμού για καλλιτέχνες οι οποίοι, ως μονάδες, μπορεί να έχουν αγγίξει τις απόλυτες διακρίσεις που έχει θέσει η κοινωνία, αλλά συνεχίζουν να ταυτίζονται με ομάδες και τάσεις που ακόμα βρίσκονται στο μεταίχμιο της αναγνωρισιμότητας.

Η συμμετοχή των CURL και της υποψήφιας για Όσκαρ Mica Levi έρχεται δέκα χρόνια μετά την εμφάνιση της βραβευμένης πλέον με Όσκαρ Hildur Gudnadóttir στην πρώτη χρονιά του Borderline, επισφραγίζοντας έτσι την αναγκαιότητα στήριξης ενός ελεύθερου και ανοιχτού χώρου πειραματισμού και ανακάλυψης.

Ο Δανός sound artist Jacob Kirkegaard στρέφει σταθερά το ενδιαφέρον μας προς κατευθύνσεις και θέματα που συνήθως προσπαθούμε να αποφύγουμε. Ξεκινώντας πριν από 15 χρόνια με μια σειρά από ιδιαίτερες ηχητικές καταγραφές στην απαγορευμένη ζώνη του Τσέρνομπιλ και συνεχίζοντας μέχρι και το πιο πρόσφατο του έργο, με τίτλο “Opus Mors”, όπου πραγματεύεται το τι ακριβώς συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα μετά τον θάνατο, ο Kirkegaard έχει σίγουρα επιλέξει να καταπιάνεται με δύσκολα και ευαίσθητα ζητήματα. Έτσι και με το TESTIMONIUM – Athens, ο Δανός καλλιτέχνης μάς μεταφέρει σε διάφορους χώρους διαχείρισης απορριμμάτων της Αττικής και μας καλεί να αναλογιστούμε τη σχέση του πολιτισμού μας με τα απορρίμματα που συνεχώς παράγει. Μήπως τελικά ακόμα και σε αυτό που αποφεύγουμε, πετάμε και συστηματικά προσπαθούμε να κρύψουμε, μπορεί να βρεθεί κάτι όμορφο, κάτι μουσικό;

Borderline: Lea Bertucci©Colin Conces

Ηλεκτρονικοί ήχοι που καταλαμβάνουν ολόκληρο το ακουστικό φάσμα χτίζουν ένα έντονο και επιβλητικό ηχητικό περιβάλλον, το οποίο βρίσκεται σε μόνιμη αντίθεση με την αμεσότητα και φθαρτότητα των ήχων του σαξοφώνου. Στη μουσική της Lea Bertucci, τα ακουστικά φαινόμενα δεν συνθέτουν ένα μουσικό κομμάτι, αλλά έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο τρισδιάστατο χώρο. Η ζωντανή εμφάνιση της Αμερικανίδας μουσικού στον κινηματογράφο «Νέα Μασκώτ» προσφέρει στο ακροατήριο του Borderline μια μοναδική ακουστική εμπειρία, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως «κινηματογράφος για τα αυτιά».

Ο αέρας. Ο αέρας είναι ζωή. Είναι οξυγόνο. Μια φρέσκια, βαθιά αναπνοή γεμίζει τα πνευμόνια μας με ζωή. Αλλά είναι έτσι πραγματικά; Τι γίνεται αν αυτή η αναπνοή περιέχει επικίνδυνες, αόρατες ουσίες πέρα από το απαραίτητο οξυγόνο; Γεμίζουν ακόμα τα πνευμόνια μας με ζωή;

Το ΑRΙΑ είναι μια πρωτότυπη οπτικοακουστική περφόρμανς που μετατρέπει τη ρύπανση των πόλεών μας σε μουσική και εικόνα. Πραγματικά δεδομένα σταθμών μέτρησης ρύπανσης του αέρα από ελληνικές πόλεις αναλύθηκαν και χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της μουσικής και του βίντεο, δείχνοντάς μας τον πραγματικό αέρα που αναπνέουμε κάθε μέρα του χρόνου. Ο αέρας δεν είναι μόνο γεμάτος ζωή…

Μια περφόρμανς που μας προκαλεί να θυμηθούμε ότι η καλή υγεία δεν είναι δεδομένη και ότι το να αναπνέουμε καθαρό αέρα στις πόλεις μας θα έπρεπε να είναι βασικό δικαίωμα όλων μας.

Borderline Festival: Antigoni Tsagaropoulou Dentata Pearls©Andreas Simopoulos

Η Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου aka Bunny, δημιούργησε το DENTATA PEARLS, ένα βίντεο έργο που ξεκίνησε την περίοδο της απομόνωσης από επιθυμία για οικειότητα και ανάγκη για απόδραση.

Το έργο αποτελεί ένα sci-fi, queer φεμινιστικό, καθολικά προσβάσιμο παραμύθι που οραματίζεται έναν μη ετεροπατριαρχικό κόσμο αυτοδιάθεσης, χειραφέτησης και αλληλοφροντίδας.

Οι Dentatas είναι φίλες, ερωμένες και διαγαλαξιακές μαχήτριες, οι οποίες επιτίθενται στην ανθρώπινη Ιστορία που δεν τις συμπεριέλαβε και, ταυτόχρονα, ανακαλύπτουν τους δικούς τους DIY μηχανισμούς επιβίωσης.

H Dentata είναι ο δικός τους υπερφυσικός κόσμος, μια συλλογική πηγή ενέργειας που ταξιδεύει στον χωροχρόνο με σκοπό να επουλώσει τα τραύματά τους, να τις απελευθερώσει από οτιδήποτε τις καταπιέζει και να τις φέρει κοντά με τις πιο βαθιές τους επιθυμίες.

Το DENTATA PEARLS είναι ένα συμπαντικό κέλυφος προστασίας και αντίστασης, ένα μανιφέστο φιλίας, μια εξομολόγηση αγάπης.

Αφήγηση, περφόρμανς, γλυπτικές στολές και Visual FX συνθέτουν ένα υβριδικό έργο γεμάτο τρυφερότητα, αιχμηρότητα, αισθησιασμό, hotness και μαγεία.

Borderline: Nicoleta Chatzopoulou – Infinity

Μια σύνθεση για halldorophone και φωνή. Το halldorophone παράγει εγγενώς τόνους και συνηχήσεις μεγάλης διάρκειας (drones) μέσω της ανάδρασης του ήχου (feedback). Στο έργο “Infinity” εισάγεται ο πειραματισμός της φωνής, ως μία επιπλέον πηγή ταλαντώσεων που εν δυνάμει επηρεάζει τις συνηχήσεις οι οποίες παράγονται από το όργανο. Η διαδικασία της παραγωγής του ήχου σε αυτό το όργανο έχει μεγάλη τυχαιότητα. Το “Infinity” βασίζεται ακριβώς σε αυτό το εντροπικό σύστημα και αντανακλά τη διαλεκτική σχέση που προκύπτει από την διαδικασία του ελέγχου και της αποδοχής της τυχαιότητας μέσα σε ένα πλαίσιο συνθετικών στοιχείων και αποφάσεων.

Το σχήμα του απείρου είναι ο σκελετός της γραφικής παρτιτούρας της σύνθεσης. Δύο αυτόνομες συνθέσεις-«φωνές», που κατασκευάστηκαν ώστε να ηχούν ταυτόχρονα, ξεκινούν την ηχητική τους διαδρομή από διαφορετικά σημεία του σχήματος του απείρου και προς αντίθετες κατευθύνσεις, αλληλεπιδρώντας και λειτουργώντας άλλες φορές αρμονικά και άλλες αντιστικτικά. Η καθεμία από αυτές τις «φωνές» παίχτηκε σε δύο διαφορετικούς χώρους στην ίδια τοποθεσία, ο ένας από τους οποίους μπορεί να εκληφθεί ως γήινος-χθόνιος και ο άλλος ως υπέργειος. Το βίντεο ακολουθεί τη μουσική σύνθεση, καταδεικνύοντας τις ουσιαστικές λεπτομέρειες των παράλληλων δράσεων, οι οποίες έρχονται ως επιπρόσθετα γεγονότα να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους και να ενισχύσουν τον τελεστικό και κοσμογονικό χαρακτήρα της μουσικής.

Borderline Festival: Jacob Kirkegaard-Testimonium©Arild Midtbø Kalseth

Το TESTIMONIUM είναι ένα εν εξελίξει πρότζεκτ που δημιούργησε ο Jacob Kirkegaard με ηχογραφήσεις σε εγκαταστάσεις απορριμμάτων, ανακύκλωσης και υδάτινων λυμάτων, από όλο τον κόσμο. Με αισθητήρες δονήσεων τοποθετημένους μέσα σε απέραντους σωρούς οργανικών αποβλήτων και σε τεράστιους αποτεφρωτήρες, με υδρόφωνα βυθισμένα μέσα σε υδάτινα λύματα και σε ποταμούς με μεγάλη ρύπανση, καθώς και με ακουστικά μικρόφωνα στραμμένα σε μέταλλα, γυαλιά και πλαστικά που έχουν υποστεί διαλογή από ανθρώπινα χέρια ή μηχανήματα, το TESTIMONIUM ακούει πέρα από τη δυσοσμία των απόβλητων υλικών, εισχωρώντας στον φυσικό πυρήνα τους και στο βιομηχανοποιημένο ταξίδι τους. Ένας ακουστικά λεπτομερής, γλυκόπικρος φόρος τιμής στα σκουπίδια του πολιτισμού και μια μαρτυρία για το μέλλον.

Για την αποφυγή του συνωστισμού, ισχύουν συγκεκριμένες χρονικές περίοδοι άφιξης. Πληροφορίες για εισιτήρια και τη διαδικασία κράτησης θέσεων στο Onassis.org.