Καληνύχτα Μαργαρίτα: Στέφανος Ληναίος και Έλλη Φωτίου στην ερτζιανή θεατρική σκηνή του Αθήνα 9.84 

Η ερτζιανή θεατρική σκηνή του Αθήνα 9.84 (στη συχνότητα 9.83) άνοιξε την αυλαία της με την εκπομπή «Πλατεία Θεάτρου» για να φιλοξενήσει ένα μικρό θησαυρό από νεοελληνικά έργα. Συνέχεια τη Δευτέρα 21 Ιουνίου, με το εμβληματικό έργο του Γεράσιμου Σταύρου, «Καληνύχτα Μαργαρίτα», σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη.

Ερμηνεύουν oι πρώτοι διδάξαντες Έλλη Φωτίου, Στέφανος Ληναίος, Χρήστος Κελαντώνης και ο Τάσος Ιορδανίδης, Μαρία Παπαφωτίου, Αγνή Χιώτη, Αντωνίνα Παπαθανάσογλου, Νατάσα-Φαίη Κοσμίδου, Σαράντος Γεωγλερής, Δημήτρης Κατσώνης, Τζούλι Τσόλκα. Με το έργο αυτό ολοκληρώνεται ο κύκλος των 10 ελληνικών έργων που μεταδόθηκαν στο πλαίσιο της θεατρικής εκπομπής «Πλατεία Θεάτρου» του σταθμού της Αθήνας.

Το «Καληνύχτα Μαργαρίτα» γράφτηκε το 1967 και πρόκειται για τη θεατρική μεταφορά του διηγήματος «Μαργαρίτα Περδικάρη» του Δημήτρη Χατζή από τη συλλογή διηγημάτων του «Το τέλος της μικρής μας πόλης». Την ίδια χρονιά, στις 3 Μαρτίου, παρουσιάστηκε στο θέατρο Βεάκη, από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, του Μάνου Κατράκη, για πρώτη φορά. Πενήντα ημέρες αργότερα, στις 21 Απριλίου, η δικτατορία των συνταγματαρχών το απαγόρευσε και το έργο κατέβηκε.

Λίγα χρόνια μετά, το 1971, παρουσιάστηκε ξανά στο θέατρο ΑΛΦΑ, από τον Στέφανο Ληναίο και την Έλλη Φωτίου. Και η ιστορία όπως πάντα επαναλαμβάνεται με έναν δικό της τρόπο. Το έργο απαγορεύεται δια ροπάλου από τη δικτατορία σε κάθε απόπειρα που γίνεται για την παρουσίασή του στο κοινό της Αθήνας αλλά και της περιφέρειας.

Από τον Ιανουάριο του 1977 το έργο ξεκίνησε την πορεία του – χωρίς άλλες απαγορεύσεις – και πάλι στο θέατρο ΑΛΦΑ αλλά και σε πολλές διαδρομές του στην Ελλάδα τα καλοκαίρια που ακολούθησαν εκείνη την πρώτη «ελεύθερη» παρουσίασή του.

Η «Μαργαρίτα» είναι ένα έργο πολιτικό και ιστορικό μαζί και έχει μείνει στη μνήμη όλων ως τέτοιο.  Είναι ένα έργο με αξίες που ζουν σήμερα, και είναι ακόμη πιο επίκαιρες. Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, ένα τέτοιο έργο που φαίνεται ίσως παλαιάς κοπής,  δεν έπαψε να υπάρχει και να θυμίζει πανανθρώπινες μεγαλειώδεις ιδέες που το μόνο που μπορούν να επιτύχουν είναι η πρόοδος σε μία κοινωνία που ναι μεν αναπτύσσεται τεχνολογικά αλλά οπισθοδρομεί συχνά σε  ό, τι αφορά το δίκαιο των λαών.

Όπως γράφει ο Δημήτρης Χαζής, σε ένα ιδιόχειρο σημείωμά του, «απ’ όλους τους ήρωές του, θα επέλεγε τη Μαργαρίτα του. Τον άνθρωπο που πολεμάει ως το θάνατο να ξεπεράσει τη μοναξιά, την απελπισιά και τη λύπη μεσ’ απ’ την αγάπη του για τους άλλους».

Η Μαργαρίτα πρωτοπαρουσιάστηκε στη σκηνή, στις 3 Μαρτίου 1967, στο θέατρο Βεάκη, από το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» του Μάνου Κατράκη.

Στις 21 Απριλίου 1967, η δικτατορία τη σταμάτησε. Δεν πρόφτασε να ζήσει ούτε δυο μήνες. Μετά από 4 χρόνια ο Κατράκης μάς δίνει τη Μαργαρίτα να την παρουσιάσουμε και εμείς θα τον ευχαριστούμε σε όλη μας τη ζωή γι’ αυτή την προσφορά του…

Στις 23 Νοεμβρίου 1971 την παρουσιάζουμε εμείς στο θέατρο ΑΛΦΑ. Και πάλι ξαφνικά και ενώ την προηγούμενη την είχαμε παρουσιάσει στην Κατερίνη, στις 27 Μαΐου 1972 απαγορεύουν να την παίξουμε στην Καρδίτσα. Χωρίς να μάς λένε τούς λόγους, χωρίς χαρτί. Με προφορικές αστυνομικές διαταγές και με είκοσι χωροφύλακες έξω από το θέατρο, πάμε στη Θεσσαλονίκη και χωρίς να ρωτήσαμε κανέναν την παρουσιάζουμε στο Θέατρο Αυλαία στις 30 Μαΐου 1972.

Άλλοι νόμοι, άλλα μέτρα, άλλα σταθμά…Μάς καλεί η αστυνομία Θεσσαλονίκης. Δείχνουμε την άδεια της Μαργαρίτας, μια άδεια πού έχει το κάθε θέατρο, από τη λογοκρισία, για να παρουσιάσει ένα έργο. Μάς επιτρέπουν τις παραστάσεις αλλά πρέπει, λέει, να ανανεώσουμε την άδεια. Στην απάντησή μας πως όλα τα θέατρα αυτή ακριβώς αυτή την άδεια έχουν αλλά σε αυτά δε ζητούν ανανέωση…σιωπή…Την Κυριακή 11 Ιουνίου 1972 , μόλις κλείναμε τη δεύτερη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη, η αστυνομία μάς κλείνει το θέατρο, με χαρτί αυτή τη φορά. Γυρίζουμε άνεργοι σπίτια μας…

Ζητάμε ανανέωση της άδειας και μάς την αρνούνται επίσημα αυτή τη φορά. Με χαρτί και με σφραγίδες…Αναγγέλουμε τον Αύγουστο ότι θα είναι το εναρκτήριο έργο μας στη νέα χειμερινή περίοδο ’72-’73 και αυτή τη φορά την εκτελούν εν ψυχρώ. Μάς καλεί επειγόντως ο τότε προϊστάμενος της λογοκρισίας και μάς λέει κυνικότατα ότι η Μαργαρίτα δεν πρέπει να ξαναπαιχτεί ποτέ και πουθενά. Είναι διαταγή «από πολύ ψηλά»…Και να μη ζητάμε «χαρτιά» και «λόγους» γιατί δικτατορία είναι και κάνει ό,τι θέλει. Καί «καθίστε φρόνιμα μην έχουμε χειρότερα…».

Η Μαργαρίτα δεν ξανάζησε ποτέ πια. Πέθανε δυο φορές, μια φορά στο εκτελεστικό απόσπασμα και μια δεύτερη φορά από τούς συνεχιστές του εμφύλιου σπαραγμού…

Και η ατέλειωτη ιστορία της συνεχίζεται. Στη σκηνή χωρίς, ας ελπίσουμε, άλλες απαγορεύσεις…Για να γνωρίσουν αυτή τη γνήσια ελληνική στιγμή όλοι οι φίλοι του θεάτρου. Αλλά και για να γίνει ίσως αφορμή να βρεθούν επιτέλους κάποιοι υπεύθυνοι ηγέτες που να θελήσουν να πάρουν στα χέρια τους το θέμα «αναγνώριση της ελληνικής αντίστασης» και για να λήξει οριστικά οποιαδήποτε εμφύλια διαμάχη…

Τότε θα τελειώσει η ατέλειωτη ιστορία της Μαργαρίτας και θα ησυχάσουν ασφαλώς τα τρυφερά της κοκκαλάκια πού τώρα αναπαύονται σε κάποιο Ηπειρώτικο κοιμητήρι..

Στέφανος Ληναίος

Το podcast της παράστασης θα παραμείνει για μια εβδομάδα στο site του σταθμού διαθέσιμο για ακρόαση. Μετά το τέλος της εβδομάδας θα ενοικιάζεται με μια συμβολική τιμή και τα ποσοστά των εκτελεστικών δικαιωμάτων θα αποδίδονται σε όλους τους συντελεστές μέσω συμφωνίας του Αθήνα 9.84 με τις εταιρίες πνευματικών δικαιωμάτων.

Τα έργα ηχογραφούνται μέσα στο σταθμό, σε ειδικά διαμορφωμένο στούντιο από τον ηχολήπτη του Αθήνα 9.84, Πάνο Αργύρη.

Στο site του σταθμού (www.athina984.gr), το έργο «“Καληνύχτα Μαργαρίτα» – όπως και όλα τα θεατρικά έργα – την ώρα της ραδιοφωνικής του μετάδοσης, θα συνοδεύεται από βίντεο οπτικής ερμηνείας στη νοηματική γλώσσα και πρόσθετους εξειδικευμένους υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους.