Απεικονίσεις του ελληνόφωνου κόσμου: Μια συλλογή «επαναπατρίζεται» στην Τρίπολη

Εικαστικά τεκμήρια που καλύπτουν ένα χρονικό άνυσμα από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας, φιλοτεχνημένα από ξένους και έλληνες δημιουργούς, με ιδιαίτερη έμφαση στις αναπαραστάσεις του κόσμου της Επανάστασης του 1821, παρουσιάζονται στην έκθεση «Απεικονίσεις και αναπαραστάσεις του ελληνόφωνου κόσμου, από τον 18ο στον 21ο αιώνα», που εγκαινιάστηκε το Σάββατο 26 Ιουνίου στο Αποστολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο της Τρίπολης.

Η έκθεση, η οποία εντάσσεται στο πρόγραμμα εκδηλώσεων που έχει καταρτίσει ο Δήμος Τρίπολης για να τιμηθεί η επέτειος των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, φιλοξενεί επιλεγμένα έργα της Συλλογής του ζεύγους Γιώργου Γαϊτανάρη και Ιώς Ντόλκα, επιστημόνων εγκατεστημένων στην Αμερική, με καταγωγή από την Τρίπολη. Μια Συλλογή μέσα από την οποία οι δύο δημιουργοί της «αποθησαυρίζουν με πάθος και στοργικά προστατεύουν εδώ και 20 χρόνια το ωραίο, στην εικαστική του έκφραση», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Τρίπολης Κώστας Τζιούμης.

Ο συλλέκτης Γιώργος Γαϊτανάρης, δήλωσε: «είμαστε συλλέκτες των έργων, δεν είμαστε ιδιοκτήτες, η τέχνη πρέπει να ανήκει σε όλους, γι’ αυτό και θα θέλαμε κάποια στιγμή στο μέλλον η συλλογή αυτή να μείνει εδώ στην Τρίπολη». Η Ιώ Ντόλκα από την πλευρά της επεσήμανε: «η Τρίπολη είναι για μας ένας τόπος με ρίζες στη ζωή και στην καρδιά μας. Η επιλογή της Τρίπολης για την έκθεση ήταν μονόδρομος για μας και ευχαριστούμε πολύ όλους που αγκάλιασαν και συνέβαλλαν σ’ αυτήν την προσπάθεια.»

Oι συλλέκτες, Γιώργος Γαϊτανάρης και Ιώ Ντόλκα.

Από τη Συλλογή αυτή, που περιλαμβάνει σήμερα δεκάδες έργα τέχνης από διάφορες περιόδους και χώρες, επελέγησαν συνολικά 67 έργα, τα οποία σχετίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τον ελληνόφωνο κόσμο την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας και με την Επανάσταση του 1821, όπως την είδε ο 19ος και ο 20ός αιώνας.

«Στην πυρηνική συγκρότηση της Συλλογής πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει το corpus της συνεργασίας Μακρυγιάννη – Ζωγράφου», σημειώνει ο τεχνοκριτικός και επιμελητής της έκθεσης Κωνσταντίνος Μπάσιος, αναφερόμενος στην περίφημη σειρά του Παναγιώτη Ζωγράφου, που εικονοποίησε την αφήγηση του Μακρυγιάννη για τις μάχες της Επανάστασης. Εκτίθεται η πλήρης σειρά των 24 επιχρωματισμένων με το χέρι  λιθογραφιών που παρήγγειλε ο Γεννάδιος στη Βιέννη 70 χρόνια μετά τη δημιουργία των πρωτοτύπων, τα οποία είχαν δωρηθεί από τον Μακρυγιάννη στον βασιλιά Όθωνα.

Πριν από αυτήν κεντρική ενότητα, στην έκθεση παρουσιάζονται χαλκογραφίες των περιηγητών του ελληνικού χώρου James Stuart και Nicholas Revett, στις οποίες απεικονίζεται ο Παρθενώνας και άλλες όψεις των Αθηνών του 18ου αιώνα.

Πλάι στις στιγμές του 1821 όπως τις φιλοτεχνεί ο Παναγιώτης Ζωγράφος, εκτίθενται έργα του George Philip Reinagle (1802-1835), δώδεκα λιθογραφίες επιχρωματισμένες με το χέρι, μέσα από τις οποίες επιχειρεί να αποδώσει ζωγραφικά τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου.

Στη συνέχεια φιλοξενούνται αναπαραστάσεις δραματικών σκηνών από καίριες στιγμές του Αγώνα, αλλά και της δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους, φιλοτεχνημένες από ευρωπαίους καλλιτέχνες όπως οι Delacroix, Krauss, Lipparini, Vernet, Langlois, De Neuville, Roberts, κυρίως λιθογραφίες, πολλές από τις οποίες προέρχονται από γνωστούς πίνακες των ίδιων ζωγράφων.

Στη συνέχεια, ο επισκέπτης μπορεί να δει λαϊκότροπες αναβιώσεις των γεγονότων της Επανάστασης από γνωστούς και άγνωστους δημιουργούς (κεντήματα και ελαιογραφίες), για να περάσει, στη συνέχεια, στον 20ό αιώνα, όπου παρουσιάζεται μια σειρά από δώδεκα οξυγραφίες σε χαλκό και ακουατίνα του Λυκούργου Κογεβίνα (1887-1940), στις οποίες «υπενθυμίζει εικονολογικά», λίγα χρόνια μετά το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, τα πλοία του Αγώνα. Η «μεταπολεμική επαναγοήτευση» αντιπροσωπεύεται με ένα λαϊκότροπο (πλην ανατρεπτικό) έργο του Μποστ, όπου απεικονίζεται «Ο Γενέος Ήρος Σκαλτσοδήμος» (1966).

«Περικεφαλαία αυτοκτονίας», του Θόδωρου Παπαδημητρίου

Η έκθεση ολοκληρώνεται με την «Περικεφαλαία αυτοκτονίας», έργο του γλύπτη Θόδωρου (Παπαδημητρίου) (1931-2018). Πρόκειται για το μόνο γλυπτό της έκθεσης, αυθεντική αναπαραγωγή από το πρωτότυπο του 1964, το οποίο ανήκει στο ΕΜΣΤ, που έγινε ειδικά για τη συλλογή Γαϊτανάρη – Ντόλκα, με την ευκαιρία των εορτασμών της επετείου των 200 χρόνων.

Η έκθεση «Απεικονίσεις και αναπαραστάσεις του ελληνόφωνου κόσμου, από τον 18ο στον 21ο αιώνα», στο Αποστολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο της Τρίπολης, θα διαρκέσει έως τις 3 Οκτωβρίου 2021 και στη συνέχεια θα μεταφερθεί στην Αθήνα, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, από τις 7 έως τις 28 Οκτωβρίου 2021.

Η έκθεση συνοδεύεται από πολυσέλιδο κατάλογο, τα κείμενα του οποίου ανήκουν στον επιμελητή της, Κωνσταντίνο Μπάσιο, μέλος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης (AICA Hellas).