Πλατεία Συντάγματος: Πώς θα μοιάζει μετά την ανάπλαση;

Το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας, στη χθεσινή του συνεδρίαση, ενέκρινε κατά πλειοψηφία την αρχιτεκτονική μελέτη για την ανάπλαση της κάτω πλευράς της ιστορικής κεντρικής πλατείας της πρωτεύουσας της χώρας.

Το έργο περιλαμβάνει την ριζική ανάπλαση του κάτω τμήματος της Πλατείας με γενναία διαπλάτυνση των πεζοδρομίων μπροστά στον πεζόδρομο της Ερμού, δημιουργία νέου και ποιοτικού δημοσίου χώρου που θα λειτουργήσει ως πύλη στον εμπορικό και ιστορικό πυρήνα, φύτευση συνολικά 28 ψηλών δέντρων, μονιμοποίηση των λωρίδων κυκλοφορίας σε τέσσερις όπως είναι σήμερα διατηρώντας την χαρακτηριστική καμπύλη της οδικής χάραξης, δημιουργία έξυπνης, ασφαλούς και ορατής διάβασης πεζών, φροντίδα για ΑμεΑ σε όλο το φάσμα και τις λεπτομέρειες του έργου, εξοπλισμός με πέργκολες για πυκνή σκίαση και μορφολογική οργάνωση του νέου χώρου, σύγχρονο φωτισμό, και κατάλληλα υλικά επίστρωσης μαρμάρινων πλακών σε απόλυτη μορφολογική συνάφεια με τον πεζόδρομο της Ερμού και το κυρίως σώμα της πλατείας.

Φωτορεαλιστικές Απεικονίσεις, Στεφανος Ζηρας

Το έργο υλοποιεί τη λύση του 1ου βραβείου του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού της ΕΑΧΑ του 1999 (ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων), του διεθνούς φήμης καθηγητή κ. Δημήτρη Μανίκα, επικαιροποιημένη στα σημερινά δεδομένα, σε συνεργασία με την ομάδα μελέτης και τις υπηρεσίες του Δήμου, αλλά χωρίς αποκλίσεις από τις αρχικές προθέσεις του σχεδιασμού.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός λαμβάνει υπόψιν την ιστορική εξέλιξη της σημαντικότερης πλατείας της χώρας, και χειρίζεται με αφαιρετικότητα και λειτουργικότητα την αποκατάσταση συνέχειας της πλατείας Συντάγματος, μέχρι το αντιληπτικό όριο των κτιριακών μετώπων στην κορυφή του πεζόδρομου της Ερμού.

Εντάσσει την πλατεία στα ιστορικά συμφραζόμενα, ως κρίκο διασύνδεσης της παλιάς και σύγχρονης πόλης. Λαμβάνει υπόψιν τον εμβληματικό χαρακτήρα, την κομβική οδική σύγκλιση, την εμπορική κινητικότητα, φέρνει σε μεγαλύτερη επαφή τις ροές πεζών με την Ερμού, δημιουργώντας μία νέα και ενιαία αισθητική γλώσσα.

Η γεωμετρική ανασύνθεση της πλατείας συνομιλεί με το βάθος της ιστορίας, τον πρώτο σχεδιασμό της νέα πρωτεύουσας (Κλεάνθης & Schaubert, 1833), το σύμβολο της Δημοκρατίας, τους μνημειακούς άξονες, αλλά και τη σύγχρονη ζωή και προοπτική. Διασυνδέει τη σύγχρονη και παλιά πόλη, ακουμπάει διαλεκτικά μέσω της Λεωφόρου Αμαλίας με τον Εθνικό Κήπο, το Ζάππειο, την Πύλη του Αδριανού και τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, και μέσω της οδού Πανεπιστημίου και Σταδίου με την άλλη κορυφή του Τριγώνου, με την πλατεία Ομονοίας και ενδιάμεσα με τις πλατείες Κλαυθμώνος, Κοραή καθώς και με την περίφημη τριλογία της Βιβλιοθήκης, του Πανεπιστημίου και της Ακαδημίας.

Φωτορεαλιστικές Απεικονίσεις, Στεφανος Ζηρας

Ο Δήμος Αθηναίων πριν από έναν χρόνο εφάρμοσε στο σημείο προσωρινή λύση, στα πρότυπα των ευρωπαϊκών πιλοτικών εφαρμογών, με την οποία καταργήθηκαν 2 απο τις 6 λωρίδες της κυκλοφορίας, μετακινήθηκαν οι στάσεις των ΜΜΜ, αποδόθηκε δημόσιος χώρος στους πεζούς, εγκαταστάθηκαν μεγάλα και μικρά στοιχεία πρασίνου και αστικού εξοπλισμού.

Στο έναν χρόνο διαπιστώθηκε ότι υπήρξαν σημαντικές περιβαλλοντικές ωφέλειες, ότι η κατάσταση κυκλοφορίας ενσωματώθηκε στην καθημερινότητα της πόλης, ενώ οι δείκτες ατμοσφαιρικής ρύπανσης, θορύβου μειώθηκαν και ο δείκτης οδικής ασφαλείας αυξήθηκε. Στην πραγματικότητα επιτεύχθηκε μια σημαντική περιβαλλοντική αναβάθμιση στην ευρύτερη περιοχή της πλατείας. Η προσωρινή εφαρμογή έδωσε χρήσιμα δεδομένα που αξιοποιήθηκαν για την εκπόνηση και την τεκμηρίωση των τελικών μελετών

Με το νέο έργο δημιουργείται μια νέα πλατεία στο κάτω μέρος του Συντάγματος, ενώ ταυτόχρονα ενοποιείται αισθητικά και λειτουργικά με το κύριο σώμα της πλατείας.

Φωτορεαλιστικές Απεικονίσεις, Στεφανος Ζηρας

Τα 10 οφέλη με αριθμούς συνοψίζονται στα παρακάτω:

1. Από τη μείωση των λωρίδων κυκλοφορίας σε 4 απο 6, όπως υλοποιήθηκε πέρσι, μειώνονται τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, θορύβου και αναβαθμίζεται το επίπεδο οδικής ασφάλειας.

2. Στο τμήμα μεταξύ Καραγεώργη Σερβίας και Ερμού το μέσο πλάτος επέκτασης του πεζόδρομου ανέρχεται σε 7,80 μέτρα, ενώ στο τμήμα Ερμού – Μητροπολεως σε 5,20 και άρα δημιουργούνται περίπου 1000 τετραγωνικά μέτρα νέου ζωτικού δημοσίου χώρου.

3. Η ανάπλαση προβλέπει 28 νέα μεγάλα δέντρα που θα συμβάλουν στο μικροκλίμα της πλατείας, τη σκίαση, την ελκυστικότητά της νέας πλατείας, την φιλικότητα προς τους επισκέπτες.

4. Οι 2 διαμήκεις πέργκολες, θα προσφέρουν πρόσθετη σκίαση αλλά κυρίως θα οργανώσουν αστικά και ενοποιητικά τον χώρο και κατά επέκταση τον εξοπλισμό και τα τραπεζοκαθίσματα των καταστημάτων, σε οριοθετημένες θέσεις.

5. Η σύγχρονη διάβαση πεζών, πιο φιλική πια και στενότερη, δημιουργεί συνθήκες πρόσθετης οδικής ασφάλειας, διασυνδέει λειτουργικά τις ροές πεζών. Φωτιστικά στο δάπεδο της ασφάλτου, συγχρονισμένα με τους σηματοδότες, δημιουργούν αίσθηση πρόσθετης ασφαλείας, κυρίως τις βραδινές ώρες.

6. Η αποκλειστική λεωφορειολωρίδα και η χωροθέτηση πέντε στάσεων του ΟΑΣΑ, προσδίδει τον χαρακτήρα της βιώσιμης κινητικότητας με δημόσια μέσα μεταφοράς στα σημεία ακριβώς που επιζητούνται αυθόρμητα από τους πολίτες είτε στην άφιξη είτε στην αναχώρηση.

7. Ο σχεδιασμός γίνεται με πλήρη πρόνοια, ώστε να εξασφαλίζεται η καθολική πρόσβαση των ΑμεΑ, ενώ τα επιμέρους στοιχεία, όπως ράμπες και λωρίδες επισήμανσης ΑμεΑ εντάσσονται αισθητικά διατηρώντας στο ακέραιο τη λειτουργική τους αξία.

8. Η δημιουργία του νέου δημόσιου χώρου διαμορφώνει μία φιλικότερη, λειτουργικότερη και ανάλογης αισθητικής απόληξη ή είσοδο στον πεζόδρομο της Ερμού. Το πιο πολυσύχναστο σημείο της πόλης με τους χιλιάδες πεζούς καθημερινά, πολλαπλασιάζει την προσφορά ενός βιώσιμου περιβάλλοντος στους πολίτες και επισκέπτες.

9. Το έργο συνδέεται άμεσα και θα λειτουργήσει συμπληρωματικά με παρόμοιες παρεμβάσεις που σχεδιάζονται και ολοκληρώνονται ήδη όπως η διαπλάτυνση της Ερμού στο κάτω τμήμα της, η εμβληματική ανάπλαση της Πανεπιστημίου, οι πεζοδρομήσεις και οδικές αναπλάσεις στο οδικό δίκτυο του εμπορικού τριγώνου

10. Το έργο της ανάπλασης της πλ. Συντάγματος περικλείει με μοναδικό τρόπο, σημειολογικά και συμβολικά τη νέα φιλοσοφία της διοίκησης του Δήμου Αθηναίων: Σεβασμός και οικονομία στην αξιοποίηση του σπουδαίου αρχιτεκτονικού έργου, μεγάλη έμφαση στην αναδιανομή του δημοσίου χώρου, προσαρμογή της βιώσιμης κινητικότητας και της κυκλοφορίας στα σύγχρονα δεδομένα, ανάδειξη της πράσινη και αειφόρας προοπτικής.

Ακολουθούν δηλώσεις κορυφαίων επιστημόνων για την ανάπλαση της πλατείας Συντάγματος

«Το ενδιαφέρον του Δημάρχου Αθηναίων κ. Κ. Μπακογιάννη, να ολοκληρώσει την μελέτη μας, η οποία ήταν αποτέλεσμα του πρώτου βραβείου Πανευρωπαϊκού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού προσχεδίων που προκηρύχθηκε από την Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας Α.Ε. (Ε.Α.Χ.Α. Α.Ε.), τον Μάρτιο του 1999, μας εντυπωσίασε. Η συνεργασία με τον Δήμο και με τους Συμβούλους του, που παρακολούθησαν την μελέτη, ήταν εποικοδομητική. Η πλατεία Συντάγματος είναι ένας από τους σπουδαιότερους ανοιχτούς δημόσιους χώρους της πρωτεύουσας και λειτουργεί ως σημείο αναφοράς με συμβολική και ιστορική αξία. Ο χαρακτήρας της καθορίζεται από την πυκνότητα και την πολυσυλλεκτικότητα των λειτουργιών, των κοινωνικών δομών και των μορφολογικών επιλογών. Το κάτω τμήμα της πλατείας Συντάγματος αποτελεί είσοδο στο εμπορικό τμήμα της πόλης και με την προτεινόμενη διαμόρφωση θα συμβάλει σαν χώρος εκτόνωσης του εμπορικού κέντρου, μελετήθηκε λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα αλλά και τον αυστηρό και λιτό χαρακτήρα της πλατείας Συντάγματος. Στόχος είναι η ενοποίηση με την κεντρική πλατεία, ώστε να επανέλθει και να ανασυγκροτηθεί η ιστορική συνέχεια μέσα από την αντίληψη του αρχικού σχεδιασμού η διατήρηση και η αναβάθμιση του μνημειακού άξονα, η συμμετρία και η μείωσή του κυκλοφοριακού από επτά λωρίδες σε τέσσερις και η πρόβλεψη για άνετη ορατή διάβαση για πεζούς και άτομα με ειδικές ανάγκες».

«Χρόνια περιμέναμε να ολοκληρωθεί η πλατεία Συντάγματος ακολουθώντας τον σχεδιασμό της βραβευμένης μελέτης του Δημήτρη Μανίκα. Η κάτω πλευρά της, που συνδέεται άμεσα με τον πεζόδρομο της Ερμού, θα μεγαλώσει, θα αναπνεύσει και θα λειτουργήσει ως αντανάκλαση και ανανέωση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα της κεντρικής πλατείας. Είναι ευτύχημα που ο ίδιος αρχιτέκτονας ανέλαβε να φέρει εις πέραν την αρχική του υπόσχεση εκμεταλλευόμενος την ωριμότητα που δίνει ο χρόνος. Τα υλικά είναι στιβαρά και διαχρονικά, με καθαρές γραμμές και αδρές λεπτομέρειες, που συνδυάζουν το μοντέρνο και το κλασικό με ανθεκτικότητα. Τα μεγάλα δέντρα, με σκούρο κόκκινο φύλλωμα, θα προσφέρουν την περιβαλλοντική άνεση και μια αισθητική αντίστιξη στο πράσινο της μεγάλης πλατείας. Η Αθήνα μπορεί να κερδίσει, με μικρά και μεγάλα έργα, τη λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση, και την αστική ποιότητα που έχουμε όλοι ανάγκη στις μεγαλουπόλεις».

«Eπιτέλους, η Πλατεία Συντάγματος, της οποίας η ανάπλαση είχε αρχίσει ενόψει Ολυμπιακών Αγώνων, ολοκληρώνεται! Και, παραδόξως, ολοκληρώνεται χωρίς απόκλιση από τις αρχικές προθέσεις και σχέδια: Μια πράξη συνέπειας και οικονομίας! Η βραβευμένη πρόταση του καθηγητή Δ. Μανίκα και της Θ. Παπαδημητρίου είναι λιτή και ουσιώδης. Δεν θα μας εντυπωσιάσει με τεχνάσματα, ούτε θα μας κολακεύσει με κλισέ. Εξασφαλίζει έτσι τις προϋποθέσεις της διάρκειας και τον στόχο της αστικής συνέχειας. Θα αποδώσει ένα σημαντικό κομμάτι της πόλης επαρκώς αποκαθαρμένο από όσα σωρεύει η πρόχειρη ευκολία των οκνηρών δημόσιων φορέων και των αυθαιρετούντων ιδιωτών, εξοπλισμένο με ό,τι ακριβώς χρειάζεται. Ο Δήμος Αθηναίων κάνει το χρέος του, αξιοποιώντας την αυθεντία του καλού αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Καιρός να το κάνουν και οι υπεύθυνοι των παραμελημένων περιμετρικών κτηρίων, αποκαθιστώντας την αρχική τους οικεία εικόνα!»

«Η παρέμβαση στην πλατεία Συντάγματος ολοκληρώνει την υλοποίηση του σχεδιασμού που διακρίθηκε με το 1ο βραβείο στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό της ΕΑΧΑ, 1999. Με λιτότητα και λειτουργικότητα, όπως αρμόζει στη σημαντικότερη αστική πλατεία της πόλης, η νέα παρέμβαση αποκαθιστά τη συνέχεια της πλατείας Συντάγματος έως το φυσικό αντιληπτικό της όριο, που αποτελεί το κτιριακό μέτωπο στα δυτικά της προέκτασης της Σταδίου προς Φιλελλήνων. Παράλληλα, ο περιορισμός του εύρους αυτού του δρόμου και, η ενιαία αισθητική γλώσσα σε όλη της έκταση της πλατείας, φέρνει πιο κοντά τις ροές πεζών του άξονα Ερμού, με την κεντρική πλατεία Συντάγματος και κατ’ επέκταση αποκαθιστά τη σχέση της σύγχρονης πόλης με την ιστορία της, αν σκεφτεί κανείς ότι ο άξονας της Ερμού αποτελεί τη βάση του ισοσκελούς Τριγώνου του πρώτου σχεδιασμού για τη νέα Πρωτεύουσα Αθήνα [Κλεάνθης &Schaubert, 1833] και η Πλατεία Συντάγματος τη μια από τις τρεις κορυφές του».

«Η διαπλάτυνση του χώρου των πεζών στην πλατεία Συντάγματος αποτελεί σημαντικό πρώτο βήμα στην κατεύθυνση της ανάκτησης του δημόσιου χώρου και της βιώσιμης αστικής κινητικότητας στο κέντρο της Αθήνας, που έπρεπε να είχε υλοποιηθεί πριν καιρό. Οι πεζοί θα έχουν περισσότερο χώρο να σταθούν και να κινηθούν, οι επιβάτες των αρκετών λεωφορείων και τρόλεϊ θα από-επιβιβάζονται άνετα πλέον χωρίς να αναγκάζονται να περνούν ανάμεσα στα παράνομα σταθμευμένα ταξί και η κυκλοφορία των οχημάτων θα ρέει καλύτερα, αφού δεν θα υπάρχει πλέον χώρος για τις παράνομες στάσεις των λίγων ΙΧ και ταξί εις βάρος των πολλών. Επιπλέον, οι πεζοί θα διευκολύνονται ακόμη περισσότερο διότι μικραίνει και η απόσταση της οδού Ερμού από το κέντρο της πλατείας».