Ευριπίδη Λασκαρίδη, τι θα κάνεις στην Επίδαυρο;

Μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχει εμφανιστεί σε πολλά θέατρα του κόσμου – ως ένα από τα πλέον ‘εξαγώγιμα’ ονόματα των ελληνικών παραστατικών τεχνών – αλλά στην Μικρή Επίδαυρο δεν είχε πάει ποτέ· ούτε καν ως θεατής.

Κι έτσι, όταν ο Ευριπίδης Λασκαρίδης δέχθηκε την πρόταση από τον υπεύθυνο χορού του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Ηλία Χατζηγεωργίου ζήτησε να δει το χώρο του θεάτρου κάποιο σούρουπο. Ήταν τότε που ξεκίνησε ακαριαία να γεννιέται το νέο του έργο.

«Για μένα είναι ιδανικό σενάριο το να γνωρίζω τον χώρο για τον οποίο φτιάχνω ένα νέο έργο. Μια πρόκλησή που ήξερα από την πρώτη στιγμή ότι θα είχα να αντιμετωπίσω ήταν η αμφιθεατρική θέαση. Τα τελευταία χρόνια τα έργα μου είναι μετωπικά κι αυτό με βοηθά πολύ στη δημιουργία εικόνων – βασικό εργαλείο της δουλειάς μου. Εδώ ήξερα ότι όφειλα να πάρω κι από αλλού δύναμη» εξηγεί, λαμβάνοντας υπόψη πως το θέατρο της Μικρής Επιδαύρου είναι αφιέρωμα στο Διόνυσο, το θεό του δράματος. «Κι αυτό με ευχαριστεί με ένα μεταφυσικό τρόπο, καθώς με ελευθερώνει να παίξω με όλα τα εργαλεία που η τέχνη του θεάτρου μας δίνει – παρ’ ότι εμείς στο Φεστιβάλ είμαστε στην κατηγορία του χορού».

Η επίσκεψη του στο αρχαίο θέατρο ήταν λυτρωτική. Του προξένησε την επιθυμία να μεταφέρει τις προσωπικές του εμπειρίες ως ηθοποιός από το αρχαίο δράμα, με τρόπο άτακτο και αναρχικό. Να δώσει, δηλαδή, μια σχεδόν αυτοβιογραφική διάσταση στη σχέση του με το αρχαίο δράμα. Κάπως έτσι, προέκυψε και το τίτλος της παράστασης, ο «Ευριπίδης του Ευριπίδη». Δηλαδή;

«Μετά την επίσκεψη μου στην Μικρή Επίδαυρο βρέθηκα για καφέ στο σπίτι ενός φίλου όπου βρισκόταν κι ο Ευθύμης Φιλίππου. Με το που ξεκίνησα να τους περιγράφω το πώς, μέσα στο αμφιθέατρο κόβοντας βόλτες στην ορχήστρα και μουρμουρίζοντας κάτι σαν θρήνους, μου ήρθε η επιθυμία να επισκεφτώ το αρχαίο δράμα εντελώς άτακτα – όπως ακριβώς το έχω όλα αυτά τα χρόνια μες το κεφάλι μου – ο Ευθύμης γύρισε αμέσως χαριτολογώντας και μου είπε: ‘Οπότε θα ανεβάσεις τον Ευριπίδη του Ευριπίδη;’.

Πέθανα στα γέλια και από τότε ο τίτλος κόλλησε. Όταν αργότερα κατάλαβα ότι το έργο θα πέρναγε σίγουρα μέσα από το φίλτρο των προσωπικών μου εμπειριών από τις καλοκαιρινές περιοδείες μου ως νέος ηθοποιός στα τέλη των 90’s βεβαιώθηκα ότι σε ένα τόσο αυτοβιογραφικό έργο θα είχε μεγάλη πλάκα να πάρω την ελευθερία να κάνω ένα λογοπαίγνιο με το όνομα μου στον τίτλο. Αυτό μου έδωσε ταυτόχρονα ένα αναπάντεχο αίσθημα ευθύνης. Της ευθύνης του να τολμήσω το έργο να γίνει ακόμη πιο προσωπικό απ’ όσο σκόπευα» απαντά.

«Νιώθω σα να μην ξέρω τίποτα από το έργο που φτιάχνω τέσσερις μήνες τώρα. Κι αυτό, γιατί η φύση της δουλειάς μου είναι να μην κλείνει και να μην κλειδώνει το νόημα, ούτε καν αφού το έργο συναντήσει το κοινό του» λέει ο Ευριπίδης Λασκαρίδης.

Όπως πάντα, σε όλες τις δημιουργίες του – όπου η παραδοξότητα βασιλεύει – έτσι και τώρα, ο Ευριπίδης Λασκαρίδης εμπιστεύεται το ένστικτο της ανατροπής και της ερευνητικής περιπέτειας μέχρι και το τελευταίο λεπτό. Ακόμα και σήμερα, μια εβδομάδα πριν την πρεμιέρα της παράστασης δηλώνει πως δεν έχει ιδέα για τα χαρακτηριστικά της περσόνας που θα μας συστήσει.

«Νιώθω σα να μην ξέρω τίποτα από το έργο που φτιάχνω τέσσερις μήνες τώρα. Κι αυτό, γιατί η φύση της δουλειάς μου είναι να μην κλείνει και να μην κλειδώνει το νόημα, ούτε καν αφού το έργο συναντήσει το κοινό του. Το μόνο που ξέρω είναι ότι δίπλα μου, πάνω στη σκηνή, θα έχω δύο θαυμάσιους ερμηνευτές, την Αμαλία Κοσμά και τον Ευθύμη Μοσχόπουλο που υπομένουν την αναποφασιστικότητα μου και τις καθημερινές μου αλλαγές στο έργο. Με αυτά τα δυο υπερταλαντούχα πλάσματα, και με ένα καθόλου μικρό team για ένα τόσο ολιγοπρόσωπο έργο, φανταστήκαμε στην πρόβα το έργο αυτό από το μηδέν».

Το ίδιο μοτίβο μοιάζει να επικρατεί και στην όψη της παράστασης, που μέχρις εσχάτων διαπραγματεύεται ο Άγγελος Μέντης – ο σχεδιαστής κοστουμιών και σταθερός συνεργάτης του Λασκαρίδη. «Μιλάς με έναν άνθρωπο που παλεύει σαν τρελός να έχει το κοστούμι του πριν ξεκινήσει τις πρόβες του και καταλήγει να φορά το τελικό του ρούχο μία ώρα πριν την πρεμιέρα. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί ο εκπληκτικός καλλιτέχνης που ακούει στο όνομα Άγγελος Μέντης είναι σαδιστής και επιθυμεί να μας κάνει καψώνια, αλλά γιατί μάλλον κι αυτός, όπως κι οι υπόλοιποι συνεργάτες, αναζητούμε μέχρι το τελευταίο λεπτό να καταλάβουμε τι είναι αυτό που φτιάχνουμε και ποια η αληθινή του ανάγκη».

Πάντως, όπου κι αν κοιτάξεις, από το «Relic» και τους «Τιτάνες» – τις πρώτες του εμφανίσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών – και στη συνέχεια με το πολυταξιδεμένο «Elenit» της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση – ο Ευριπίδης Λασκαρίδης επιμένει να συνυπάρχει επί σκηνής με πλάσματα εξωφρενικά και την ίδια στιγμή τόσο γήινα ώστε να σου προκαλούν συμπόνια. «Οι φιγούρες των έργων μου», σχολιάζει, «νιώθω ότι έχουν κάτι βαθιά εύθραυστο μαζί με μια απρόσμενη λύσσα για ζωή. Ο συνδυασμός αυτός με ενδιαφέρει γιατί, κατά τη γνώμη μου, περιέχει εν δυνάμει την επαναληπτική αποτυχία που, στο τέλος, μπορεί να οδηγεί σε αποκαλύψεις, αλλά από έναν εντελώς άγνωστο (ως εκείνη τη στιγμή) δρόμο».

Αυτή τη φορά, τα λόγια θα εισβάλλουν στην κινούμενη σωματική αφήγηση. Μια πρόθεση που ο Λασκαρίδης είχε αποκαλύψει για πρώτη φορά στο «Εlenit». «Το έργο στα μέσα των προβών μας έδειξε ότι ήθελε κείμενο. Δεν ξαφνιάστηκα εντελώς, καθώς ήδη από το ‘Elenit’ μια τζούρα «κανονικού» λόγου είχε αρχίσει να τρυπώνει με τον περίφημο στίχο ‘ποιο είναι το πρόβλημα σου’. Ομολογώ, όμως, ότι δεν περίμενα το κείμενο να έρθει τόσο δυναμικά στο έργο. Καθώς τα έργα μου ταξιδεύουν τα τελευταία χρόνια εκτός συνόρων, αναρωτιέμαι αν και πώς αυτό το έργο θα μπορεί να ‘μεταφραστεί’ και έτσι να μιλήσει και σε ένα μη ελληνικό κοινό» λέει, δίνοντας και πάλι μια… τζούρα λόγου που θα ακουστεί στην παράσταση: «This is all going to sound very Greek to you. Brace yourselves».

Οι φιγούρες των έργων μου νιώθω ότι έχουν κάτι βαθιά εύθραυστο μαζί με μια απρόσμενη λύσσα για ζωή

Το βέβαιο είναι πως και η νέα του δουλειά θα αντλεί ισόποσα από το κωμικό και το τραγικό – ό,τι ακριβώς συμβαίνει εξάλλου και με την εμπειρία του αρχαίου δράματος από έναν ηθοποιό. Ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως μεγάλο κοπλιμέντο την διαπίστωση πως η σκηνική του ματιά ταυτίζεται με τα χαρακτηριστικά μιας ανοίκειας τραγικής κωμωδίας. «Ίσως γιατί νιώθω πως αυτό είναι ένα δομικό συστατικό της ανθρώπινης φύσης και δεν μπορώ εύκολα να πιστέψω ότι μέσα σε μία ώρα μπορεί κανείς να φέρει πάνω στη σκηνή μια τέτοια φέτα ζωής. Και τότε και τώρα και για πάντα νιώθω ότι το γελοίο είναι δίπλα στο φρικτό» παρατηρεί.

Το αρχαίο κλέος και κάλλος θα μπει κάτω από το βλέμμα του Ευριπίδη Λασκαρίδη, σε μια διεσταλμένη – προς το γκροτέσκο – ανάγνωση. Σε αντίθεση, δηλαδή, με την εγκατεστημένη σχέση μας με το ένδοξο ελληνικό παρελθόν. «Δεν ξέρω αν έχουμε την πολυτέλεια μιας επανάπαυσης. Δε νομίζω ότι κανείς μπορεί να σου δώσει κάτι τέτοιο πια. Δεν ξέρω καν αν την είχαμε και ποτέ πραγματικά ή αν ήτανε μία πλάνη κάποιων, κάπως, κάποτε, που τώρα φαντάζουν μόνο γραφικοί στα μάτια μας» παρατηρεί ο ίδιος.

Κι αν αναλάμβανε να ανεβάσει μια παράσταση για τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση; Τι θα ετοίμαζε σε αυτήν την περίπτωση; «Το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον που, για ένα ολόκληρο χρόνο, η πολιτιστική ανάσα της χώρας χορεύει στο ρυθμό σχολικής γιορτής του 1821 με τις γιρλάντες από τα σημαιάκια, τις φουστανέλες και τις στομφώδεις αναγνώσεις ποιημάτων. Ωραία που θα ήταν να πήγαινε αυτό στα άκρα και ακομπλεξάριστα» σχολιάζει, μα δεν μπορεί να φανταστεί πως θα έμοιαζε η κεντρική ηρωϊδα – επαναστάτρια μιας τέτοιας παράστασης.

Ενεργοποιεί, πάντως, το λοξό του χιούμορ. «Νομίζω θα ήταν όλες περιφερειακές φιγούρες και πολύ τσακωμένες μεταξύ τους. Στο κέντρο της σκηνής – και κάτω από κάτι ηλεκτρο-επαναστατικά σουραύλια του Γιώργου Πούλιου – θα έβαζα ένα μικρό τσιγκελωτό μουστάκι να καίγεται αργά-αργά, βγάζοντας 21 τόνους καπνού».