25+1 σπουδαία βιβλία για να πάρετε μαζί σας στις διακοπές

Εκπνοή

Όταν μιλάμε για τέτοια λογοτεχνία, μιλάμε και για ένα εξαιρετικό εργαλείο να θέσουμε μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα. Οι εννέα ιστορίες στην Εκπνοή του Τεντ Τσιάνγκ, ενός από τους σπουδαιότερους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, κατατάσσονται μεταξύ «υποθετικής» μυθοπλασίας (speculative fiction), φιλοσοφίας, υψηλής λογοτεχνίας και εκλαϊκευμένης επιστήμης. Κληρονόμος του Ισαάκ Ασίμωφ, όπως θεωρείται από πολλούς κι έχοντας συγκεντρώσει πολλά και σπουδαία βραβεία, οι ιστορίες του 54χρονου Αμερικανού ταϊβανέζικης καταγωγής διηγηματογράφου μαγειρεύονται σε σιγανή φωτιά –έχει δημοσιεύσει μόνο δύο συλλογές διηγημάτων σε δύο δεκαετίες– και λειτουργούν σαν αλληγορίες ή οχήματα προκειμένου να διερευνήσει μεγάλα φιλοσοφικά θέματα της εποχής μας, όπως τη βιοηθική, την εικονική πραγματικότητα, την ελεύθερη βούληση και τον ντετερμινισμό, τα ταξίδια στον χρόνο και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Η ταινία «Άφιξη» για παράδειγμα, που έδειχνε τη προσπάθεια μιας γλωσσολόγου να αποκρυπτογραφήσει τη γλώσσα των εξωγήινων που φτάνουν στη Γη, ήταν βασισμένη στο διήγημα του Τσιάνγκ «Η ιστορία της ζωής σου».

Οι ιστορίες του ανοίγονται σε ιστορίες πολλών αγαπημένων συγγραφέων, όπως στην περίπτωση της Μεγάλης Σιγής, που παραπέμπει στον Stanislaw Lem, και το Solaris. Ή την πρώτη ιστορία του βιβλίου, Ο έμπορος και η πύλη του αλχημιστή όπου ο Τσιάνγκ καταπιάνεται με το κλασικό θέμα του H. G. Wells ταξίδια στον χρόνο. Στο Τι αναμένεται από εμάς έχουμε ένα νέο Εμίλιο του Ρουσώ, ενώ στο Η αλήθεια των δεδομένων, η αλήθεια του συναισθήματος οι σκέψεις του για τη μνήμη παραπλέουν την ιστορία Φούνες, ο μνήμων, του Μπόρχες. Εν ολίγοις, ο Τσιάνγκ γράφει ένα υπέροχο βιβλίο (και απαιτητικό), βαθιά ουμανιστικό και η μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου φωτίζει όλα τα νοήματά του.  Σαφώς, δεν εξαντλείται το βιβλίο αυτό σε ένα τόσο σύντομο σημείωμα. Θα επανέλθουμε. Γιατί όπως έγραψαν και οι New York Times μιλάμε για ένα «Βαθιά όμορφο, ένα βιβλίο γενναιόδωρο και υπέροχο».

Η Ανωμαλία

«Υπάρχει ένα πράγμα θαυμαστό, που πάντα ξεπερνάει τη γνώση, την ευφυΐα, ακόμα και την ιδιοφυΐα: η ακατανοησία». Ο Ερβέ Λε Τελιέ παίζει με τον αναγνώστη και η Ανωμαλία διαβάζεται απνευστί.

Όλα αρχίζουν όταν μια πτήση της Air France που συνδέει το Παρίσι με τη Νέα Υόρκη με έναν παράξενο τρόπο αναπαράγεται για δεύτερη φορά, με τους ίδιους ακριβώς επιβάτες, μετά από λίγους μήνες. Ένας συγγραφέας, ένας τραγουδιστής, ένας αρχιτέκτονας και η σύντροφός του, ένα κοριτσάκι με την οικογένειά του, μία δικηγόρος, ένας ετοιμοθάνατος πιλότος, ένας πληρωμένος δολοφόνος και διάφοροι άλλοι χαρακτήρες διασταυρώνονται σ’ ένα ιλιγγιώδες μπαλέτο διάρκειας τετρακοσίων σελίδων. Οι επιβάτες επικοινωνούν μεταξύ τους, μοιράζονται την «ακατανοησία» και την πικρία τους για την κατάσταση επιστημονικής φαντασίας ή θρίλερ –η αλήθεια είναι ότι θυμίζουν και εκείνη τη λοξή αμερικάνικη τηλεοπτική σειρά Lost– στην οποία έχουν βρεθεί, ενώ ο αναγνώστης, σαν παντοδύναμος Θεός, τους κατοπτεύει ενοχλημένος και ο ίδιος από την ξαφνική αποκάλυψη των πιο κρυφών πτυχών της ζωής τους.

Ένα βιβλίο που συνδυάζει μια συμβατική γραφή μ’ ένα απολύτως ανατρεπτικό θέμα – μια «ανωμαλία», δηλαδή, και θέτει υπό αμφισβήτηση κάποιες «κεκτημένες έννοιες» – θρησκευτικές, επιστημονικές και φιλοσοφικές, την αγάπη, την οικογένεια, την αυτοκτονία, την πραγματικότητα… Ένα βιβλίο απαιτητικό και στη μετάφραση, το οποίο ευτύχησε και σ’ αυτήν, δια χειρός Αχιλλέα Κυριακίδη.

Οι εμπρηστές

It’ s about pleasure, pain, and power λέει η Αμερικανίδα κορεάτικης καταγωγής συγγραφέας Ρ. Ο. Κουόν για το πρώτο της βιβλίο Οι εμπρηστές. Ένα πολιτικό βιβλίο για την οδύνη του να είσαι νέος, να έχεις χάσεις την πίστη σου και να ψηλαφείς το σκοτάδι μέσα σου… Ένα τολμηρό βιβλίο σαν μουσική παρτιτούρα, όπου τίποτε δεν λείπει και τίποτε δεν περισσεύει. Γραμμένο με τις αισθήσεις παρά με λέξεις. Στακάτο.

Το βιβλίο ανοίγει με μια έκρηξη. Το κτίριο της κλινικής Φιτς σωριάζεται. Υψώνεται καπνός, το χνώτο του Θεού. Τα μέλη μιας σέχτας τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους και τραγουδούν ψαλμούς… Και συνεχίζει έτσι… καθώς ο αναγνώστης μαζί με τον Γουίλ, τον ένα εκ των τριών χαρακτήρων αναζητάει, διαβάζοντας ένα νόημα και ένα σκοπό προκειμένου να καταλάβει, και να επιβιώσει.

Πώς η λαμπερή Φοίβη οδηγήθηκε σε μια πράξη ακραίου φανατισμού με ανθρώπινα θύματα;
Πόσο «χαρισματικός» μπορεί να αποδειχθεί ο αρχηγός μιας θρησκευτικής σέχτας, όπως ο Τζων Λιλ;
Τέλος, τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε για έναν ανώτερο σκοπό;

«Η πίστη είναι μια μακρά καρτερία. Τα λεπτά δονούνται με την ελπίδα της αποκάλυψης […] Κάθε κόκκος σκόνης εκδηλώνει τη χαρά του», γράφει η Κουόν. Και το βιβλίο της, που βραβεύτηκε, επαινέθηκε από κριτικούς και κοινό, και κυκλοφόρησε σε πολλές γλώσσες, διατηρεί ατόφια τη μουσική του στη μετάφραση της Παλμύρας Ισμυρίδου, αλλά και την τοξική του αθωότητα.

Ρού

Ρού σημαίνει στα παλιά γαλλικά «μικρό ρυάκι» και μεταφορικά «ροή δακρύων, αίματος, χρημάτων». Στα βιετναμέζικα ru σημαίνει «νανούρισμα, νανουρίζω».

Ανάμεσα στις δύο αυτές σημασίες, που διασταυρώνονται και αποχωρίζονται βίαια, η αφήγηση της Κιμ Τούι διατρέχει την Ιστορία του Βιετνάμ και την ιστορία των boat people, που όπως αυτή πριν από 30 χρόνια, όταν η χώρα της ζούσε τον εμφύλιο σπαραγμό,  εγκατέλειψαν οικογενειακώς το Νότιο Βιετνάμ. Και αφού πέρασαν τα πάνδεινα, εγκαταστάθηκαν στον Καναδά, επιβίωσαν και ρίζωσαν. Η Κιμ Τούι αφηγείται την ιστορία μιας οικογένειας και μιας χώρας σαν νανούρισμα και μαζί σαν ρυάκι που αναστρέφει το νερό του προς την πηγή, την παιδική ηλικία, τη χαμένη πατρίδα και μαγεία και την οιωνοί παρούσα ποίηση.

Βιβλίο μεγάλων αποστάσεων, σαν τους δρομείς, και ύμνος στη ζωή το Ρου είναι τόσο ονειρικό αφήγημα, και τόσα καλά μεταλλαγμένο στη γλώσσα μας από τη Δάφνη Κιούση, που θέλεις να το διαβάσεις για να πάρεις δύναμη. Κι ας ακούγεται αυτό οξύμωρο, μιας και ανήκει στην εξαιρετική σειρά βιβλίων που οι εκδ. Άγρα επιγράφουν: Προσφυγιά, μετανάστευση και περιπλάνηση.