25+1 σπουδαία βιβλία για να πάρετε μαζί σας στις διακοπές

ΠΡΟΣΟΧΗ: εποχιακή διέλευση βατράχων

Η πρόζα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ακτινοβολεί, μαγεύει, ανατρέπει τον αναγνώστη με το πνεύμα του, τις λέξεις του και το σαρωτικό, υποδόριο χιούμορ που διαβρώνει κάθε αίσθηση σοβαροφάνειας. Τα διηγήματά του βγαλμένα όχι από βιβλίο αλλά από την ίδια τη ζωή, γραμμένα με “Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό”, για να δανειστώ ένα δικό του τίτλο, δεν ξεχνιούνται ποτέ όσο και φευγαλέα να τα διαβάσεις. Πρώτον, γιατί έχεις την αίσθηση ότι τα έχεις ξαναζήσει και δεύτερον, γιατί δεν μπορεί να σου συμβεί οποιοδήποτε αλλόκοτο περιστατικό στην καθημερινή σου ζωή και να μη θυμηθείς τον Σκαμπαρδώνη… Αυτό το λοξό, ειρωνικό, ευφυές βλέμμα που διαπερνά τα πάντα…

Διαβάζω από το πρώτο διήγημα Προεδρική φρουρά, Ξαφνικά βλέπω απέναντι, από μακριά, να έρχεται η τριάδα των τσολιάδων της Προεδρικής Φρουράς για την αλλαγή βάρδιας στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, που γίνεται ανά μία ώρα. Προηγείται ο δεκανέας αλλαγής και πίσω του οι τρεις εύζωνοι. Και οι τρεις πανύψηλοι, δίμετροι, αρρενωποί, μυστακοφόροι, άκαμπτοι. Είναι ντυμένοι ομοιόμορφα με τον περίφημο χειμερινό ντουλαμά, φέσι με φούντα-φουστανέλα-τσαρούχι, κατά το πρότυπο της στολής του Παύλου Μελά. Κρατούν άψογα επ’ ώμου από ένα τυφέκιο «M-1». Έρχονται με το κλασικό αγέρωχο περπάτημα, το αργό σήκωμα-λύγισμα του γονάτου και μετά το δυνατό, καρφωτό χτύπημα του τσαρουχιού στο οδόστρωμα. Κάθε ζεύγος τσαρούχια έχει ατσάλινες πρόκες στις γουρουνόσολες και ζυγίζει τρία κιλά. Ξέρω ότι ο τσολιάς σ’ αυτή την απαρέγκλιτη διαδρομή δεν σταματάει πουθενά και δεν τον σταματάει τίποτα. Τραβάει κατευθείαν μπροστά, παίρνοντας αμπάριζα οποιονδήποτε και οτιδήποτε είναι στον δρόμο του, ανθρώπους, καρέκλες ή άλλα εμπόδια, μέχρι να φτάσει στο φυλάκιο. Δεν παρεκκλίνει ούτε μισό πόντο από την προδιαγεγραμμένη πορεία του, τον λεγόμενο τσαρουχόδρομο. Βλέπω, όμως, όλο και πιο πολύ κόσμο να μαζεύεται λόγω του χριστουγεννιάτικου δέντρου· τα αυτοκίνητα καβάλησαν τα ρείθρα και έχουν παρκάρει παράνομα πάνω στο πεζοδρόμιο της Ηρώδου του Αττικού, ακριβώς στη γραμμή διαδρομής των ευζώνων. Με πιάνει άγχος – τι θα κάνει, άραγε, ο δεκανέας; Ο κόσμος παραμερίζει με σεβασμό και το άγημα πλησιάζει κατευθείαν προς τα αυτοκίνητα, όλο και σιμώνει. Φτάνοντας μπροστά στα παράνομα παρκαρισμένα οχήματα, και οι τρεις εύζωνοι δεν διστάζουν ούτε δευτερόλεπτο· τραβούν ευθεία, ανεβαίνουν με τα τσαρούχια τους το ίδιο άκαμπτοι και αγέρωχοι πάνω στα καπό και στους ουρανούς των αυτοκινήτων, κατεβαίνουν και ανεβαίνουν στα επόμενα…

Η σκοτεινή όψη των πραγμάτων

Δεκαεπτά διηγήματα λεπτεπίλεπτα σαν παγίδες που στοιχειώνουν και σαγηνεύουν και ένα παραμύθι. Ο Mario Andrea Rigoni (Ασιάγκο, 1948) είναι ομότιμος καθηγητής ιταλικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής, ενώ από τις αρχές του 1980 αρθρογραφεί στις πολιτιστικές σελίδες της Corriere della Sera. Οι ιστορίες του, σύντομα, συμπυκνωμένα στιγμιότυπα της ζωής των ηρώων του μοιάζουν με σκίτσα, ιδέες για ταινίες που δεν γυρίστηκαν ποτέ κι όμως μας έχει μείνει η αίσθησή τους και η γεύση τους στο στόμα…

Ο Τάνο ζούσε με ονόματα, μέσω των οποίων ξανάβλεπε τον χαμένο κόσμο.
«Ωραία» είπα μια μέρα «κάθε πρωί που περνάω μπροστά από το σπίτι σας για να πάω στην παραλία, θα σας λέω ένα όνομα και εσείς θα μου διηγείστε τι αισθήσεις ή αναμνήσεις σάς υποκινεί… Ιεράπετρα!» είπα.

Σαν εμπνευσμένος, ο Τάνο σήκωσε το κεφάλι που κρατούσε χαμηλωμένο.

«Ακούω το Λιβυκό πέλαγος να φέρνει τα αρώματα της Αφρικής στον λευκό σωρό ανάμεσα στις ελιές και βλέπω το ενετικό σπίτι όπου κοιμήθηκε ο Ναπολέων επιστρέφοντας από την Αίγυπτο… Όταν σταμάτησα σε εκείνα τα μέρη, ψάρευα και μαγείρευα χταπόδια, εκπληκτικά μαλάκια, που αναπαριστώνται ήδη στην αρχαία κρητική ζωγραφική… Ξέρετε ότι έχουν τρεις καρδιές, στόμα που καταλήγει σε ράμφος για να σπάει το κέλυφος των καρκινοειδών που τρώνε, ένα περίεργο σύστημα επικοινωνίας, ερωτοτροπίας, αναπαραγωγής και προστασίας των αυγών τους;»

Μια κομψή πρόζα που δοκιμάζει και ανατρέπει τα όρια της πραγματικότητας των ηρώων του με παιγνιώδη, ελαφριά διάθεση σε στιλ Καλβίνο ή Μπόρχες. Άλλοτε, δίπλα σε συνοπτικές και υπαινικτικές αφηγήσεις οι οποίες ανακαλούν τον Χέμινγουεϊ, σκηνοθετεί ατμοσφαιρικά τη φρίκη και την αγωνία με φαντάσματα δανεισμένα από τον κόσμο του Πόε ή του Κάφκα· με μια εξίσου κομψή, σχεδόν σωματική μετάφραση της Μαρίας Φραγκούλη.

1821 Διηγήματα

Το πρώτο βιβλίο που διάβασα για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, και μου φάνηκε ότι όχι μόνο έβγαζε τους ήρωες από τα κάδρα αλλά έφερνε κοντά μας και 10 γερές, νέες πένες που υπόσχονται και σίγουρα χρωστάνε πολλά στη λογοτεχνία…

Εξαιρετική ιδέα, και ακόμη πιο εξαιρετικό το περιεχόμενο σε μαγνητίζει με τη ρευστότητα, το τσαγανό και την αμεσότητά του. Αδύνατον να περιγράψεις αυτά τα διηγήματα, απόλαυση να τα διαβάζεις… Η κινηματογραφική γραφή τους, οι εναλλαγές της γλώσσας, το βλέμμα –το βλέμμα του Νικήτα με στοίχειωσε–, το πώς κρύβεται το χυμένο αίμα, όλα σε τούτο το βιβλίο διψάνε να αποτυπωθούν στο μυαλό του αναγνώστη.

Αποδοχή κληρονομιάς

«Ένα νυχτερινό ταξίδι δεκαέξι στάσεων με συνεπιβάτες έναν λευκοντυμένο ζωγράφο χωρίς πατρίδα, έναν στοιχειωμένο εχθρό της θάλασσας, έναν σύγχρονο αποθέτη, κάποιον άθεο ιερέα, τους καλλιεργητές μιας γης γεμάτης κροταλίες, ένα λευκό, παρασημοφορημένο άλογο, κάποιον σφουγγαρά που δεν βουτάει για σφουγγάρια, μια κόρη με καουμπόικες μπότες, ένα σκιάχτρο με κίτρινο ζωνάρι, έναν ασυνόδευτο αργαλειό, έναν άνθρωπο των σπηλαίων που τρώει μαρέγκες, ένα φίδι φωλιασμένο σε μια μαξιλαροθήκη, έναν επαναπατρισμένο χιονάνθρωπο, κάποιον θεό που τρέχει με ενενήντα δύο μίλια την ώρα, έναν αντάρτη πόλης με αϋπνίες και έναν κουτσό λυκάνθρωπο», αυτό είναι το οπισθόφυλλο.

Ο Ανδρέας Νικολακόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983. Εργάζεται ως σεφ σε εστιατόρια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Μοιράζει τη ζωή του μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου. Έχει εκδώσει άλλη μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο Μάκινα (εκδόσεις Ηδύφωνο, 2019). Όποτε μπορεί, επιστρέφει στα βουνά. Κι αυτό είναι το βιογραφικό του. Σαν διήγημα!

Πώς πάνε τα πράγματα

Ομόκεντρα διηγήματα, σε ορίζοντα καλοκαιρινό, για τον τρόπο των ανθρώπων, για την αμηχανία ή τη αδυναμία τους να απαντήσουν πειστικά στην ερώτηση «πώς πάνε τα πράγματα;»

Ο Θάνος Κάππας συνεχίζει από το προηγούμενο βιβλίο του Πικρούτσικα, Πικρούτσικα –και ομολογουμένως το κάνει καλά– να εστιάζει στις λεπτομέρειες, στις αναμνήσεις, τις σχέσεις, το γιαούρτι και την τέχνη του μακιγιάζ, χωρίς να να ξέρει μάλλον με σιγουριά από πού πηγάζουν οι εμμονές και οι καθηλώσεις του. Αφού όπως γράφει, οι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα για ποιους λόγους ακριβώς τους αγαπάμε. Αυτό όμως που είναι σαφές είναι ότι ο ίδιος γράφει όπως στην ταινία του Τρυφό, ως Ο Ανδρας που Αγαπούσε τις Γυναίκες. Κι αυτό καταδεικνύεται ακόμη περισσότερο στο Πώς πάνε τα πράγματα; Σε αυτές τις ιστορίες που στοχεύουν στις καρδιές μας και τα μικρά πράγματα που συγκροτούν τη ζωή.

Άλλη μια λαμπερή ιδέα της Αδριάνας Μαρτίνες, διευθύντριας του Φεστιβάλ ΛΕΑ: μαρτυρίες μιας χρονιάς που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Γραμμένη η λέξη σπάει τη σιωπή και σ’ αυτό το βιβλίο συγκεντρώνονται, συνωθούνται, συνωστίζονται ιστορίες, ποιήματα, διηγήματα και μικροδιηγήματα 60 Ελλήνων και ισπανόφωνων συγγραφέων «αγκιστρώνοντας» παραδοξότητες, και φόβους μέσα σε μια εξωπραγματική αίσθηση –αλλά ενίοτε και αστεία, τραγελαφική και απροσδόκητη –από την παράξενη εκείνη, πρώτη μουδιασμένη χρονιά της πανδημίας. Αξίζει να διαβάσετε αυτό το βιβλίο και να το αποκτήσετε όχι μόνο σαν ενθύμιο μιας εποχής αλλά και σαν εισιτήριο στην πιο παράξενη επίσκεψη σε μουσείο γραφής που κάνατε ποτέ…